Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yayınlanan Teknoloji ve İnovasyon 2025 raporu, yapay zekanın (YZ) ekonomileri dönüştürme potansiyelini ve beraberinde getirdiği riskleri gözler önüne seriyor. Rapora göre, yapay zeka, 2033 yılında 4.8 trilyon dolarlık bir piyasa değerine ulaşarak dijital dönüşümde önemli bir rol oynayacak. Ancak bu büyüme, eşitsizlikleri artırma potansiyeli taşıyor ve özellikle gelişmekte olan ülkeler için yeni zorluklar yaratıyor.

Yapay Zeka Ekonomiyi Nasıl Değiştiriyor?

Yapay zeka, nesnelerin interneti, blokzincir ve elektrikli araçlar gibi diğer teknoloji alanlarını geride bırakarak en büyük piyasa değerine sahip teknoloji alanı olmaya hazırlanıyor. Bu durum, yapay zekanın iş süreçlerini optimize etme, yeni ürün ve hizmetler geliştirme ve karar alma süreçlerini iyileştirme potansiyelinden kaynaklanıyor. Ancak, yapay zeka altyapısı ve uzmanlığına erişim, ABD ve Çin gibi belirli ekonomilerde yoğunlaşmış durumda. Bu durum, teknolojik bölünmeleri derinleştirebilir ve gelişmekte olan ülkelerin bu teknolojinin faydalarından yararlanmasını engelleyebilir.

Rapora göre, küresel kurumsal AR-GE harcamalarının yüzde 40'ı, Apple, Nvidia ve Microsoft gibi büyük teknoloji şirketleri tarafından yapılıyor. Bu şirketlerin piyasa değeri, tüm Afrika kıtasının gayrisafi yurt içi hasılasına denk geliyor. UNCTAD, pazar hakimiyetinin teknolojik bölünmeleri genişletebileceği ve gelişmekte olan birçok ülkeyi yapay zekanın faydalarından mahrum bırakabileceği konusunda uyarıyor.

Yapay Zekanın İş Gücü Piyasasına Etkileri

Yapay zekanın dünya genelindeki mesleklerin yüzde 40'ını etkileyerek üretkenlik kazanımları sunabileceği tahmin ediliyor. Ancak bu durum, iş gücünün yerinden edilmesiyle ilgili endişeleri de beraberinde getiriyor. Yapay zekaya dayalı otomasyonun faydaları nedeniyle iş gücünün olumsuz etkilenmesine bağlı olarak eşitsizliklerin artabileceği ve gelişmekte olan ülkelerdeki düşük maliyetli iş gücünün rekabet avantajını azaltma riski bulunuyor.

UNCTAD raporunda yer alan önemli noktalar:

• Yapay zeka, 2033'te 4.8 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaşacak.
• Gelişmekte olan ülkeler, yapay zeka gelişmelerinde geri kalma riskiyle karşı karşıya.
• Yapay zeka, iş gücü piyasasında önemli değişikliklere yol açabilir.

Çözüm Önerileri ve Uluslararası İşbirliğinin Önemi

UNCTAD, yapay zeka düzenlemesi ve etik çerçeve şekillenirken, gelişmekte olan ülkelerin bu tartışmalarda yer alması için daha güçlü uluslararası işbirliği, eşitlik, şeffaflık ve ortak faydalara öncelik veren küresel adımlar atılması çağrısında bulunuyor. Bu, yapay zekanın faydalarının tüm dünyaya yayılmasını sağlamak ve olumsuz etkilerini en aza indirmek için kritik öneme sahip.

Sonuç olarak, yapay zeka, büyük bir potansiyele sahip olsa da, beraberinde getirdiği risklerin de farkında olmak gerekiyor. Uluslararası işbirliği ve kapsayıcı politikalarla, yapay zekanın faydalarından tüm insanlığın yararlanması mümkün olabilir. Aksi takdirde, teknolojik bölünmelerin derinleşmesi ve eşitsizliklerin artması kaçınılmaz olabilir.