Domates, günümüzde sofralarımızın vazgeçilmezi olsa da, geçmişi oldukça ilginç ve bir o kadar da şaşırtıcı. Gıda tarihçilerine göre, domatese karşı yüzyıllar boyunca süren bir düşmanlık beslenmiş. Peki, bu düşmanlığın sebebi neydi ve domates nasıl oldu da zehirli sanılan bir bitkiden dünya mutfağının baş tacı haline geldi?

Domatesin İlk Keşfi ve Yanlış Sınıflandırma

Domatesle ilgili bilinen en eski Avrupa referanslarından biri, 1544 yılında İtalyan bitki uzmanı Pietro Andrea Mattioli tarafından yapılmış. Mattioli, domatesi ilk olarak patlıcangiller familyasından bir bitki ve mandrake (adamotu) olarak sınıflandırmış. Bu sınıflandırma, domatesin geleceği için önemli bir dönüm noktası olmuş.

Mattioli'nin domatesi mandrake olarak sınıflandırmasının ilginç sonuçları olmuş. Çünkü patlıcan gibi Solanaceae ailesindeki benzer meyve ve sebzeler gibi, domates de hem zehirli hem de baştan çıkarıcı bir üne kavuşmuş. Bu durum, domatesin uzun süre boyunca insanlar tarafından tüketilmemesine ve hatta korkuyla yaklaşılmasına neden olmuş.

O dönemde, "zehirli elma" olarak da anılan domates, özellikle aristokrat kesim tarafından tüketilmiyordu. Bunun nedeni ise, zenginlerin kullandığı kalaylı tabaklardaki kurşunun domatesin asidiyle tepkimeye girerek zehirlenmeye yol açmasıydı. Fakirler ise tahta tabak kullandıkları için bu durumdan etkilenmiyorlardı. Ancak, domatesin zehirli olduğu inancı genel olarak yaygınlaşmıştı.

Domatesin Dönüşümü ve Sofralardaki Yükselişi

Peki, domates nasıl oldu da bu kötü şöhretten kurtulup sofralarımızın vazgeçilmezi haline geldi? Bu dönüşümde, bilimsel gelişmelerin ve botanik alanındaki ilerlemelerin büyük rolü oldu. Domatesin aslında zehirli olmadığı, aksine besleyici ve lezzetli bir meyve olduğu anlaşıldıktan sonra, insanlar yavaş yavaş domatesi tüketmeye başladılar.

• 18. yüzyıl: Domates, İtalya'da pizza ve makarnaların vazgeçilmezi haline geldi.
• 19. yüzyıl: Domates, Amerika'da da popülerleşmeye başladı ve çeşitli yemeklerde kullanılmaya başlandı.
• 20. yüzyıl: Domates, dünya genelinde en çok tüketilen sebzelerden biri haline geldi.

Günümüzde domates, salatalardan soslara, çorbalardan sandviçlere kadar birçok farklı yemekte kullanılıyor. Besleyici değeri yüksek ve lezzetli bir meyve olan domates, artık sofralarımızın baş tacı konumunda.

Domatesin 200 yıllık korku hikayesi, bir zamanlar zehirli sanılan bir bitkinin nasıl olup da dünya mutfağının vazgeçilmezi haline geldiğini gözler önüne seriyor. Botanik yanlış anlamalar, halk efsaneleri ve bilimsel gelişmelerin ışığında domatesin ilginç hikayesi, gıda tarihinin en dikkat çekici örneklerinden biri olarak tarihe geçti.