Beyaz Saray'dan gelen son dakika haberi, uluslararası arenada büyük yankı uyandırdı. İddialara göre, Beyaz Saray, savaş suçları soruşturmalarına ABD tarafından sağlanan finansmanda büyük kesintilere gidilmesini istiyor. Bu karar, özellikle Ukrayna'daki savaş suçları soruşturmaları başta olmak üzere, birçok önemli çalışmayı sekteye uğratabilir.

Savaş Suçu Soruşturmalarına Darbe Mi?

Konu hakkında bilgi sahibi üç ABD'li kaynak ve Reuters tarafından incelenen kurumiçi hükümet belgelerine göre, Beyaz Saray, dünya çapında savaş suçları ve hesap verebilirlik alanında çalışma yürüten 20'yi aşkın programa sağlanan ABD fonlarına son verilmesini tavsiye etti. Bu, savaş suçları mağdurları için adaletin sağlanması yolunda büyük bir engel teşkil edebilir.

İdare ve Bütçe Ofisi’nin çarşamba günü yaptığı bu tavsiye, programlara son verilmesi için nihai bir karar olmasa da, Dışişleri Bakanlığı'nın bu duruma itiraz etme seçeneği bulunuyor. Ancak, bu itirazın ne kadar etkili olacağı şimdiden merak konusu.

Hangi Ülkeler Etkilenecek?

Söz konusu programlar, sadece Ukrayna'yı değil, aynı zamanda birçok farklı ülkeyi de kapsıyor. Reuters'ın gördüğü bir listeye göre, bu programlar Irak, Nepal, Kolombiya, Belarus, Sudan, Güney Sudan, Afganistan ve Gambiya'daki çalışmaları da içeriyor. Özellikle Myanmar, Suriye ve Rusya'nın Ukrayna'da işlediği iddia edilen suçlar konusundaki çalışmaların da bu kesintilerden etkilenmesi bekleniyor.

• Suriye: İç savaşta işlenen suçların soruşturulması
• Myanmar: Arakanlı Müslümanlara yönelik soykırım iddiaları
• Ukrayna: Rusya'nın işlediği iddia edilen savaş suçları
• Afganistan: Savaş suçları ve insan hakları ihlalleri

ABD Dışişleri Bakanlığı konu hakkında henüz bir yorum yapmazken, İdare ve Bütçe Ofisi'nden de bir açıklama gelmedi. Ancak, bu sessizlik, endişelerin daha da artmasına neden oluyor.

Gerekçeler Neler?

Henüz resmi bir açıklama yapılmamış olsa da, bu kararın altında yatan bazı olası gerekçeler bulunuyor. Bunlar arasında:

• Bütçe Kısıtlamaları: ABD'nin bütçe açığı ve harcamaları azaltma çabaları
• Dış Politikada Değişim: ABD'nin dış politikadaki önceliklerinin değişmesi
• İç Siyasetteki Baskılar: Bazı siyasi grupların bu tür programlara karşı çıkması

Ancak, bu gerekçelerin hiçbiri, savaş suçları mağdurlarının adalet arayışını engellemek için yeterli bir sebep olarak görülemez.

Rubio Araya Girecek Mi?

Üç ABD'li yetkiliye göre, ABD Dışişleri Bakanı Rubio'nun programlardan çoğunun devam etmesini istemesi yönündeki beklenti düşük. Ancak, konuya aşina bir kaynak, Rubio'nun Ukrayna'daki olası savaş suçu kovuşturmalarına yardım gibi bazı önemli programların finansmanının kesilmemesini isteyebileceğine işaret ediyor.

Finansmanına son verilmesi için kenara ayrılmış programlardan çoğu Ukrayna'da savaş suçlarına dair hesap verebilirlik projeleri yürütüyor. Bunlardan biri olan Küresel Haklar Uyum programı, Ukrayna'da cinsel şiddet ve işkence gibi savaş suçları ve insanlığa karşı suçların kanıtlarının toplanmasına yardımcı oluyor.

Kaynakların verdiği bilgiye göre, listede yer alan hukuki yardım grubu Dünya Çapında Hukuki Eylem de Ukrayna'da işlendiği iddia edilen savaş suçlarının Rus şüphelilerini yargı önüne çıkarma çabalarına destek oluyor.

Reuters'ın gördüğü kurum içi bir Dışişleri Bakanlığı e-postasında savaş suçları ve hesap verebilirlik programlarını muhafaza etmek isteyen bakanlık bürolarının gerekçelerini 11 Temmuz'da mesai saatlerinin bitimi öncesinde göndermesi istendi.

Sonuç Ne Olacak?

Beyaz Saray'ın bu tavsiyesi, uluslararası hukuk ve insan hakları savunucuları arasında büyük bir endişe yaratmış durumda. Eğer bu kesintiler gerçekleşirse, savaş suçları mağdurları için adaletin sağlanması daha da zorlaşacak ve faillerin cezasız kalma olasılığı artacak.

Finansmanının kesilmesi tavsiye edilen programlardan çoğu, kıyımlarla karşı karşıya kalmış toplumlarda adaletin sağlanması için çalışan yerel örgütleri güçlendirmeye adanmış programlar. Bu programlardan bazıları onlarca yıldır, hem Demokrat hem Cumhuriyetçi başkanların dönemlerinde de devam etmişti.

Reuters'a konuşan bir kaynak, "Bakan Rubio senatör olarak çoğunu desteklediği bu programları kurtarmak için araya girse de bu programları idare edecek kimse kalmayacak" diye konuştu. Bu durum, kararın sadece maddi değil, aynı zamanda yapısal bir sorun da yaratabileceğine işaret ediyor.