İnsanın nasıl ve neden yaşlandığı, yaşlanmanın önlenip önlenemeyeceği, bu durumun ne çeşit düzenek ve ilaçlarla frenlenebileceği pek çok bilimsel araştırmaya husus olmaya devam ederken; günümüzde pek çok etken de yaşlanma süratimizi artırıyor.
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, işte bu etkenleri ve genç görünmenin püf noktalarını şöyle sıraladı…
Erken yıpranmanıza yol açan nedenler
1) Genetik miras
2) Hür radikaller (Dışarıdan bedenimize aldığımız besinler hücre içinde, bedenimize güç üretmek üzere yakılır. Bu yakma sırasında oluşan hür radikaller hücreyi tahrip etmeye başlar. Hava kirliliği, sigara, gerilim üzere etkenlerlede bedende hür radikaller oluşur. Bu bir nevi bedenin oksitlenmesi yani paslanmasıdır, hasebiyle bunun sonucunda erken yaşlanma ve çeşitli önemli hastalıklar meydana gelir.)
3) Bilhassa sebze-meyve üzere antioksidan içeriği yüksek besinleri gereğince tüketmemek.
4) Toksinler, radyoaktivite, manyetik kirlenme
5) Yüksek glisemik indeksli beslenme. Glisemik indeksi yüksek olan besinlerin kan şekerini yükseltme tesirleri vardır. Glisemik indeksin ve kan şekerinin yüksek olması ile birlikte insülin bedeli de artar.
6) İnsülin direnci, şeker hastalığı
7) Hormonlarda azalma
8) Hareketsiz ömür tarzı
9) Sıhhatsiz beslenme
10) Sigara, alkol, uyuşturucu
11) Gerilim, depresyon
12) Uykusuzluk ve uyku kalitesinde azalma
13) Beden yağlanması, obezite
14) Geçirilmiş hastalıklar
15) Çok egzersiz
16) Damar yaşlanması (ateroskleroz)
17) Kolesterol yüksekliği
18) Homosistein bedenimizde besinlerle alınan bir amino asit olan metiyoninden yapılan bir unsurdur. Metiyonin bizim ekseriyetle tertipli olarak tükettiğimiz et, yumurta, balık ve tahıllar üzere proteinden varlıklı besinlerde bulunur. Homosistein yüksekliğinde bedene ziyan veren paslandırıcı, yıkıcı ve yaşlandırıcı hür radikallerin üretimi artar.
Hormonlara dikkat!
Yaşlanmanın en değerli sebeplerinden biri hormonal dengesizliktir. Bilhassa büyüme hormonu, DHEA-S, testosteron, östrojen ve melatonin hormonlarında ortaya çıkan dengesizlik ve yetersizlik yaşlanma sürecini hızlandırır. Bayanlarda menopoz devrinde östrojen hormonlarında çok önemli ve süratli bir düşüş ortaya çıkarken, erkekte 40’lı yaşlarla birlikte testosteron hormonunda yavaş yavaş (her yıl yüzde 1 gibi) düşüş ortaya çıkmaktadır. Büyüme hormonundaki düşüş yaşlanma sürecinde çok değerli tesire sahiptir. 50’li yaşlarla birlikte büyüme hormonu düzeyi 20’li yaşların 1/5’ine kadar düşer. Yaşlanma süreci ile birlikte azalan bu hormon düzeyini korumak için sağlıklı ve istikrarlı bir beslenmeyle birlikte nizamlı antrenman son derece değerlidir.
Yaşam süremiz uzadı
Ortalama hayat müddeti tüm dünyada hem erkekte hem bayanda giderek artış kaydetmektedir. Bayanlarda ortalama ömür mühleti erkeklerden 5-10 yıl daha fazladır. Hijyen kurallarının düzeltilmesi, şahsî ve çevresel hijyene ehemmiyet verilmesi, sağlıklı ve gerçek beslenme ortalama hayat mühletinin artmasına katkıda bulunmuştur. Bunun yanı sıra son yüzyılda çağdaş tıp, gözetici hekimlik, aşılar, hijyen, hayat şekli değişiklikleri ve eğitim ortalama ömür mühletini 50’lerden 85’lere çıkartmıştır.
Basit karbonhidratlardan uzak durun
Glisemik indeksi ve glisemik yükü yüksek olan beyaz şeker, beyaz ekmek, beyaz makarna, beyaz pirinç üzere yiyecekler kan şekerini süratle yükselterek, fazla ölçüde insülin salınımına neden olur. İnsülin bilindiği üzere inflamasyona (iltihaplanma) sebep olan ve birebir vakitte bedende yağ depolatan bir hormondur. Çok insülin ile birlikte kan şekeri süratle düşer, kişi tekrar şekerli yiyecekler yeme muhtaçlığı hisseder ve bu kısır döngü sürer sarfiyat. Bu süreç içinde ortaya çıkan insülin direnci, bedenin metabolik ve hormonal istikrarını bozarak yaşlanma sürecini başlatır ve hızlandırır.
Yaşlandıkça bağışıklık azalır
Bağışıklık sistemi; bakteri, virüs, mantar üzere mikroorganizmalara karşı bedeni koruduğu üzere dejenere olan ve kanserleşme potansiyeli taşıyan hücreleri de ortadan kaldırır. Şeker hastalığı, böbrek yetmezliği, yaşlanma üzere durumlar kişinin bağışıklık sistemini bozar ve enfeksiyonlara eğilim yaratır. Bu nedenlerin dışında yanlış-yetersiz beslenme, kronik gerilim, ağır işler, çok spor, uyku bozuklukları, sigara ve alkol üzere makûs alışkanlıklar bağışıklık sisteminin gücünü azaltır. Bağışıklık sistemini güçlü kılmak için kâfi ve sağlıklı beslenme; doğal vitamin, mineral, antioksidan dayanağı, makul antrenman programı, gerilimden uzak bir ömür ve sistemli uyku rejimine gereksinim vardır. Yaşlanma ile birlikte bağışıklık sistemi güç kaybederken, bağışıklık sisteminin bozulması da bu süreci hızlandırır.
Neler yapabilirsiniz?
Hızlı yaşlanmanın önüne geçebilmek için bu teklifleri dikkate alın.
1) Aşılarınızı yaptırın
2) İtinasız ilaç kullanmayın. Bilhassa besin dayanaklarını tabip teklifiyle kullanın.
3) Doğal ve çeşitli beslenmeye çalışın
4) Günde en az 8-10 porsiyon zerzevat ve meyve tüketin
5) Doymuş ve trans yağlardan kaçının
6) Soğuk sıkım zeytinyağını tercih edin
7) Haftada iki sefer yağlı balık tüketin
8) Acıktığınızda yemek yiyin. Sofradan tam doymadan kalkın.
9) Beş beyazdan sakının (şeker, un, tuz, peynir, süt)
10) Az yoğurt, kefir tüketin
11) Susamadan su için. Kaliteli su tüketin
12) Ölçülü siyah, yeşil, beyaz çay için
13) Her gün en az bir avuç kuruyemiş tüketin
14) Gün ışığında vakit geçirin
15) Sigara ve alkol kullanmayın.
16) Sistemli idman en azından açık havada yürüyüş yapın. Fırsat buldukça tabiatla iç içe olun.
17) Cep telefonu kullanımında çoka kaçmayın
18) Tertipli uyuyun. Uyku öncesi odanızı havalandırın, elektronik eşyalardan arındırın ve gece lambası kullanmayın.
19) Sessiz, sakin bir ömür sürmeye itina gösterin. Olumlu ve memnun olmaya çalışın 20) Nizamlı bir cinsel hayatınız olsun.
KAYNAK : Sözcü
