Kalsiyumun kemik ve diş gelişimi dışında kan pıhtılaşmasını sağlamak, eklemleri yapılandırmak, kasların kasılmasını sağlamak üzere kıymetli vazifeleri de var. Pekala bedenimiz için bu kadar gerekli bu minerali en çok sütten mi alıyoruz? İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, işte bu soruya karşılığı ve sütle ilgili açıklamaları…
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
Anne sütünden kesildikten sonra çocuklara süratli büyüme iletileri göndermeye gerek yoktur
Anne sütü bebekler için, inek sütü ise buzağılar için harika bir besin kaynağıdır. İnsanoğlu dışındaki hiçbir canlı sütten kesildikten sonra ve büyüdükten sonra süt tüketmeye devam etmez. Bunun tek istisnası kedilerdir. Kedilere süt içmeyi beşerler öğretmiştir ancak yapılan bilimsel çalışmalarda süt içen kedilerin, süt içmeyenlerden daha az yaşadığı gösterilmiştir. Yeni doğan bir bebek için dişler dahil sindirim sisteminin tam olarak gelişmesine kadar geçen müddette, anne sütü vazgeçilmez yegâne bir besin kaynağıdır. Süt, çok küçük olan memelinin gelişimini hızlandırır, kilo aldırır ve bağışıklık sistemini geliştirir. Lakin göğüsten kesildikten sonra bebekler ve buzağılar artık çok fazla büyüyemez, süt olmadan öteki besin kaynakları ile olağan gelişimlerine devam ederler. İnsanoğlu, sütten kesildikten sonra da süt tüketmeye devam eden, üstelik diğer çeşit canlıların sütünü tüketmeye devam eden bir varlıktır. Aslında anne sütünden kesildikten sonra çocuklara süratli büyüme ve bağışıklık bildirileri göndermeye gerek yoktur.
Kalorisi fazladır
Bir su bardağı (250 cc) tam yağlı süt 5 gram kadar doymuş yağ içerir ve 150 kaloridir. Sütteki kalorilerin büyük bir kısmının nedeni yağdır. Tam yağlı sütteki kalorilerin yüzde 49’u yağdan, yüzde 2 yağlı sütteki kalorilerin ise yüzde 35’i yağdan gelir. Yağ oranı azaldığında laktoz, sütte bulunan hormon ve büyüme faktörlerinin oranı arttığı için fazla kalori alımı devam eder ve kilo alınır. Süt eserleri glisemik indeksi düşük yiyecekler olmalarına karşın kolesterol imalini uyarıp, insülin direncine neden olabilirler. Bir buzağının 2 yılda 40-50 kilodan 800 kiloya çıkmasını süt sağlar.
Kazein bağımlılık yapar
Süt ve süt eserlerinde bulunan kazeinin sindirim sisteminde enzimlerle parçalanması ile kazomorfin (ekzomorfin) denilen, bildiğimiz morfin gibisi bileşikler ortaya çıkar. Kazomorfin bileşikleri bağırsak bariyerini aşarak beyindeki hücrelerde bulunan morfin reseptörlerine bağlanabilir. Bu tesir ile kişi kendini keyifli hisseder ve bağımlılık ortaya çıkar. Kazeinin buğdayda bulunan glüten proteinine yapısal olarak benzediği, Çölyak hastalarının bir kısmının süte de hassas olduğu bilinmektedir.
İçerdiği kalsiyumun yüzde 32’si emilir
En fazla süt tüketen ülkelerde osteoporoz ve kemik kırıkları daha fazladır. Dünyadaki süt tüketiminin yüzde 50’si ABD’de yapılmaktadır. ABD’de osteoporoz, süt tüketiminin çok az olduğu Asya ülkelerinden çok daha fazladır. Dünya nüfusunun yarısı süt eserleri tüketmez. Brokoli, pazı, lahana, karalahana üzere yeşil yapraklı sebzeler kalsiyumdan güçlü besinlerdir. Süt kalsiyum, fosfor bakımından varlıklı; magnezyum bakımından ise yoksul bir besindir. Sütteki kalsiyumun yüzde 32’si, sebzelerdeki kalsiyumun ise yüzde 50’si emilmektedir. İnek sütünde bol bulunan fosfor kalsiyum emilimini kısıtlar. İnek sütü asidik bir Ph’a sahiptir. Asit Ph, idrarla kalsiyum ve magnezyumun atılımını artırarak negatif bilançoya yol açar. Sebzeler ise alkalidir ve idrarla kalsiyum atılımını artırmaz. Kalsiyum yalnızca sütte değil, tüm yeşilliklerde bol ölçüde vardır. Sonuçta bir inek kalsiyumdan güçlü inek sütü içmez, kalsiyumu yeşilliklerden alır. Vejetaryenlerin kemikleri, süt içenlerden daha sağlamdır. Üstelik sağlam kemikler için yalnızca kalsiyum yetmez, spor ve D vitamini de gereklidir.
Hormonlu bir besindir
İnek sütünde östrojen, progesteron, androjenler, insülin, insülin gibisi büyüme hormonu (IGF1) ve öteki hormonlar doğal olarak bulunur. Sütün işlevi bebek ve yavruların büyümesini sağlamak olduğu için bu hormonlar bulunmak zorundadır. Bu hormonal yapı ile süt güçlü bir büyüme organizatörüdür. Doğal hormonların yanı sıra, çok fazla süt elde etmek için ineklere bol ölçüde rekombinant büyüme hormonu (rBGH) ve rekombinant somatropin (rBST) üzere hormonlar da verilebilir.
