Aksaray ve Niğde sonları içinde yer alan Hasan Dağı’nda afet riskinin azaltılması için Vilayet Risk Azaltma Planı hazırlama çalışmaları kapsamında, Aksaray Üniversitesi’nin ‘Hasan Dağı Volkanizmasının Tektonik ve Volkanik Açıdan Jeodezik ve Fizikî Sensörler ile İzlenmesi’ isimli projesi, 2021 yılında sunulduğu TÜBİTAK 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırmaları Destekleme Programı’na kabul edildi.
Proje kapsamında Aksaray Üniversitesi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Mersin Üniversitesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, MTA Genel Müdürlüğü, Aksaray AFAD Müdürlüğü ve Niğde AFAD Müdürlüğü ortak çalışma yürütecek.
Çalışma kapsamında Hasan Dağı’nın 3 farklı farklı noktasına jeodezik ve fizikî sensörlerle izleme istasyonu kuruldu.
PROJE 36 AY SÜRECEK
Projenin başkanlığını yürüten Aksaray Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Hacı Murat Yılmaz, kurulan 3 istasyon sayesinde 24 saat boyunca anlık bilgi alabildiklerini belirtti:
“Hasan Dağı volkanizmasının tektonik volkonik açıdan, hem jeodezik hem de fizikî sensörlerle izlenmesi maksadını taşıyan projemiz var. Proje kapsamında Hasan Dağı eteklerinde biri şu an bulunduğumuz Helvadere mevkisinde, başkası Dikmen köyü üstünde, bir başkası de Niğde tarafında olmak üzere 3 izleme istasyonumuz var. Bu istasyonlarımızda jeodezik ve fizikî sensörlerle biz burayı takip etmek istiyoruz. Burada hareketlenme var mı diye. Bu 3 istasyonda 24 saat anlık bilgi alacağız. Onları daha sonra değerlendireceğiz. Yeniden ayrıyeten Tuz Gölü Fay sınırında Hasan Dağı’nın doğusunda geçen 14 kampanya noktalarımız var. Oralardan da 6 ayda bir ölçü alıyoruz. Tekrar buralarda tiltmetre var, eğim ölçer var. Rastgele bir magmada değişiklik olduğunda, eğimde bir değişiklik oluyor mu, onlara bakacağız. Gaz çıkışlarındaki sıcaklık farklarına, gazlardaki kıymetlere bakacağız. Yeniden sıcaklık farklarına bakacağız. Bunun sonucunda Hasan Dağı’nda bu aktiviteler var mı, yok mu, bunu incelemeye çalışacağız. Bu 36 aylık bir projedir.”
MİLATTAN EVVEL 6600 YILINDA PATLAMA OLDU
Hasan Dağı’nda en son milattan evvel 6600 yılında volkanik patlama yaşandığını belirten Prof. Dr. Yılmaz, “Ama Dünya Volkanoloji Birliği (IAVCEI), burayı faal volkan olarak kabul ediyor. Biz de ondan ötürü araştırmayı dilek ettik. Patlama olacak diye bir şey yok elbette, fakat olup, olmayacağı konusunda birtakım bilimsel bilgilerle bu işi ortaya koymak lazım” diye konuştu.
Hasan Dağı eteklerinde 3 farklı noktaya kurulan istasyonlarda anlık datalar aldıklarını söyleyen Prof. Dr. Yılmaz, ”1 Aralık prestijiyle 3 istasyonu tesis ettik. 10 Aralık prestijiyle da ‘GPS’ aletimizle bilgileri alıyoruz. Milimetrik seviyede, anlık daima, istediğimiz aralıklara yarım saniye, bir saniye, iki saniye aralıklar bilgi alıyoruz. Yatay ve düşeyde pozisyon değişiyor mu, değişmiyor mu, onu inceleyeceğiz. Bunların vakit seyirlerini tahlil edip, ondan sonra sonucu varacağız. Birinci dataları de ağustos ayı prestijiyle alacağız” dedi.
“TEDİRGİN OLACAK BİR DURUM YOK”
Prof. Dr. Yılmaz, Hasan Dağı’nda volkanik patlama olacak diye huzursuz olacak bir durumun kelam konusu olmadığını kaydetti. Prof. Dr. Yılmaz, ”Tuz Gölü Fay çizgisi da buradan geçiyor. 2020 yılında Niğde Obruk tarafından 5,2 zelzele olmuştu. Projenin çıkış gayesi da o aslında, Hasan Dağı’nda bir hareketlilik var da orayı etkiliyor mu, zelzeleyle olan bağını incelemek için bu projeyi gerçekleştireceğiz” diye konuştu.
Proje ortaklarından AFAD Vilayet Müdür Cezmi Türkmen de “Hem Tuz Gölü Fay çizgisi hem de Hasan Dağı ile ilgili bütün dataları bilimsel olarak ortaya koymak istiyoruz. Kıymetli hocalarımıza güveniyoruz. Onların ön görüsü ve bizi yönlendirmesiyle bu projeye başladık. TÜBİTAK’a başvurduk ve kabul etti” sözlerini kullandı. (DHA)
