Kahramanmaraş ve Hatay merkezli sarsıntının üzerinden bir aydan daha fazla müddet geçti. 100 milyon tondan daha fazla olduğu hesaplanan enkazın kaldırılma çalışmalarına devam ediliyor. Lakin bu çalışmaların milletlerarası standartlara uygun yapılmadığı takdirde hem görevlilerin hem de etraftaki vatandaşların ileriki vakitlerde önemli sıhhat sıkıntıları yaşayabileceği öngörülüyor.
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk’ten bu bahisteki görüşlerini aldım. İşte açıklamaları…
Yasaklı bir mineraldir
Diyarbakır, Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye asbestin en ağır bulunduğu bölgelerdir. Asbest yüksek sıcaklıklara dayanıklılığı nedeniyle evvelce mucize maden olarak tanımlanmıştır. Lakin Dünya Sıhhat Örgütü ve Memleketler arası Kanser Araştırma Örgütü asbesti birinci sınıf kanserojen olarak nitelendirmektedir. Türkiye’de 2010 yılından itibaren asbestin çıkarılması, işlenmesi ve kullanılması yasaklanmıştır. Ekseriyetle bu tarihten evvel yapılmış olan konut, fabrika, askeri tesis, okul, hastane üzere yapılarda asbestin ağır olarak kullanıldığı bilinmektedir. Asbest iğnemsi bir mineral olduğu için solunan havayla ve birebir vakitte asbestle kirlenen sulardan bedene girerek uzun devirde kansere yol açar. Akciğer, akciğer zarı (mezotelyoma), karın zarı, sindirim sistemi, farenks üzere kanser tiplerine yol açtığı bilinmektedir. Asbestle yapılan ve yıkılan binalarda yaşayan ve çalışanlar kıymetli derecede risk altındadır. Üstelik bütün çeşitleri kanserojendir. Yapılabilecek en yanlışsız şey asbesti kullanmamak ve bu tehlikeli minerale maruz kalmamaktır.
Enkaz kaldırma vazifelileri için kıymetli tavsiyeler
Asbest bilhassa ateşe dayanaklılık için duvar-yer kaplamalarında, çimentoda, boyalarda, sıvalarda, izolasyon materyallerinde kullanılmaktadır. Yıkılan binalardan bol ölçüde asbest açığa çıkar ve teneffüs yoluyla akciğerlere ulaşır. Asbestin ve başka sıhhate ziyanlı enkaz kalıntılarının belli kurallar dahilinde kaldırılması ve dönüştürülmesi gerekir. Enkaz kalıntılarının döküleceği, depolanacağı alanlar da özel olarak belirlenmelidir. Enkaz kalıntıları rastgele yerlere dökülmemelidir. Döküleceği alanlardaki tabanın bir membranla kaplanması, bu alanların tarım alanları, su havzaları dışında olması gerekir. Enkaz kaldırma işinde çalışanların da kesinlikle tek kullanımlık özel tulumlar giymeleri, FFP3 yahut FFP2 üzere özel maskeler kullanmaları, göz koruyucuları ve eldiven takmaları kaidedir. Kolay maskeler muhakkak hami değildir.
İşte öbür riskler
Enkaz kalıntıları içinde asbest dışında tabiata ve beşere ziyan veren birçok materyal bulunur. Binalarda çeşitli maksatlarla kullanılan kurşun, cıva üzere ağır metaller; boyalar, sıvalar; küf, mantar ve gibisi malzemeler başta teneffüs yolu hastalıkları, astım, akciğer kanseri, alerjik hastalıklar, çocuklarda büyüme ve gelişme gerilikleri ve nörolojik hastalıklara yol açabilir. Zelzele bölgesindeki salgın hastalık riskine karşı da sahipsiz ve başıboş hayvanların bölge dışına çıkarılması kuduz üzere hastalıkların yayılmaması için mecburidir. Leptospiroz hastalığına ve başka kimi hastalıklara neden olabildikleri için başta fare olmak üzere kemirgenlerle uğraş edilmelidir. Havaların ısınmasıyla birlikte sivrisineklerle uğraş gerekir. Asbest riskine karşı barınma alanları enkaz alanlarından uzak yerde olmalıdır. Katı ve evsel atıkların kısa müddette yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması, hava kirliliğine neden olduğu için katı yakıtlar yerine elektrik kullanılması uygun olacaktır. Muhtemel sıhhat sıkıntılarına karşı takipler de yapılmalıdır.
KAYNAK : Sözcü
