Yüz yıllardır beşerler, 1 Nisan’da birinci bakışta gerçek olduğu düşünülen lakin latife olduğu daha sonra anlaşılan komik olaylara imza atıyor.
Bireysel şakaların yanı sıra basın yayın organları ve toplumsal medya vasıtasıyla yapılan latifeler, gündelik hayatın renklerinden biri haline gelirken ortaya uzun yıllar hatırlanacak olaylar çıkabiliyor.
Uzun yıllardır “Şaka Günü” olarak anılan “1 Nisan”ın nasıl ortaya çıktığıyla ilgili farklı kültür, inanç ve lisanlarda çeşitli efsaneler bulunuyor.
İlk olarak eski Romalıların Hilarya, Hintlerin ise Huli Şenliği’nde görülen şakaların, 1564’te Fransa’da yapılan takvim düzenlemesiyle gelenek haline geldiği sanılıyor.
Roma İmparatoru Jül Sezar’ın ismiyle anılan Jülyen takvimine nazaran 25 Mart, yeni yılın başlangıcı kabul edilirken Fransa Hükümdarı 9. Charles, 1564’te yılbaşını 1 Nisan’dan 1 Ocak’a aldırıyor. Buna nazaran, 1 Nisan’ı yılbaşı kabul etmeyi sürdürenlerle dalga geçmek maksadıyla yapılan latifeler, bir müddet sonra gelenek haline geliyor ve 1 Nisan’ı yılbaşı kabul edenler “1 Nisan Aptalları” olarak anılıyor.
ŞAKA GÜNÜ
Sosyal medyanın günlük hayattaki kıymetinin artması ve önde gelen etkileşim alanlarından biri haline gelmesi, “1 Nisan” latifelerinin sayısını, bilinirliğini ve bu alana yönelik ilgiyi de artırdı.
Tüm dünyada Latife Günü olarak bilinen “1 Nisan”, çok geniş kitleler tarafından kullanılmaya başlanırken bilhassa şirketler, politikler, kurum ve kuruluşlar için kıymetli bir bağlantı stratejisine evrildi.
“1 Nisan”da sahipleri şakalarıyla gündem olurken toplumsal medyada yayılan birtakım şakaların gerçek olmadığının anlaşılması ise günler alabiliyor.
Basın yayın organları da “1 Nisan” öncesinde pratik latife içerikli haberler yaparak bugüne katkı sunuyor.
Öte yandan bilhassa son devirlerde latife oyuncağı kesimi de “1 Nisan”a renk katan kıymetli araçlar halini alırken bugünün öncesinde alışveriş merkezleri ve çarşı pazarlarda yoğunluk artabiliyor.
AA muhabiri, yıllara meydan okuyan birtakım latifeleri derledi:
SPAGETTİ AĞAÇLARI
İngiliz yayın kurumu BBC’nin Panoroma programı da hafızalara kazınan bir latifeye imza attı. Program, 1957 yılında İsveçlilerin ağaçlarda spagetti yetiştirdiğine dair latifeyi önemli haber araştırmasıymış üzere izleyicilerine aktardı.
Haberde yetiştiricilerin “spagetti biti” ismi verilen haşereyle uğraş ettiği anlatılıyordu. Yayının latife olduğunu anlamayan çok sayıda izleyici, BBC’yi arayarak kendi spagetti ağaçlarını nasıl yetiştirebileceklerine ait bilgi edinmek istedi.
YER ÇEKİMİ AZALIYOR
İngiliz gök bilimci Patrick Moore’un “Yer çekimi azalıyor” savı da unutulmayan şakaların ortasında yer alıyor.
Moore, 1976 yılında BBC Radyo 2’ye yaptığı açıklamada, 1 Nisan saat 09.47’de Plüton, Jüpiter’in gerisinden geçerken sıra dışı bir olayın meydana geleceğini, gezegenlerin bu dizilişinin Dünya’nın çekim gücünü azaltacağını söyledi.
Tam bu anda sıçrayanların havada uçma hissini duyumsayacaklarını söyleyen Moore’un bu açıklamasının binlerce kişi tarafından uygulandığı belirtildi.
EYFEL TAŞINIYOR
The Parisien gazetesi, 1986 yılında Eyfel Kulesi’nin sökülüp taşınması için mutabakata varıldığını yazdı. Habere nazaran Fransız kültürünün simgesi kabul edilen Eyfel, Paris’in doğusunda açılacak yeni Euro Disney parkında tekrar monte edilecekti. Eyfel’in yerine ise 1992 Olimpiyat Oyunları için 35 bin koltuk kapasiteli stadyum inşa edilecekti.
KONGRE BİNASI ÇÖKTÜ
The Madison Capital-Times gazetesi, 1933 yılında bir dizi gizemli patlama sonucu Kongre binasının çöktüğünü yazdı.
Haberde patlamalara Senatoda haftalar süren gereksiz tartışmaların yarattığı büyük ölçüde gazın yol açtığı belirtildi. Haberde Kongre binasını yıkılırken gösteren fotoğraf da vardı. Gazeteye okurlardan binlerce mektup yağdı.
VOLTSWAGEN
Dünyanın önde gelen araba üreticilerinden Volkswagen, 2021’de ABD’deki ünitesinin “Voltswagen” ismini alacağı haberinin “1 Nisan şakası” olarak düzenlenmiş halkla alakalar (PR) çalışması olduğunu kaydetmişti.
Volkswagen, “Voltswagen” markası ile faaliyet gösterileceği haberinin “şaka” olduğunu ve isim değişikliğine gidilmeyeceğini belirtti.
Alman araba üreticisi Volkswagen, şirketin toplumsal medya hesapları aracılığıyla duyurulan “Voltswagen” markasına ait açıklamaların elektrikli araçlara bağlılığı gösterme hedefli olduğunu açıklamıştı.
Şirketin Twitter’dan paylaştığı “1 Nisan” latifesinde “Biliyoruz, 66 yıl sonra isim değiştirmek olağan dışı lakin ruhumuz her daim genç. Voltswagen ile tanışın. Volkswagen’e misal lakin yenilenmiş bir elektrikli sürüş odağıyla. Büsbütün elektrikli SUV’umuz ID.4 bugün piyasada.” sözleri kullanılmıştı.
AKILLI LEGOLAR
Dünyanın en bilinen oyuncak üreticilerinden LEGO, 2021’deki 1 Nisan paylaşımında LEGO kesimlerinin insanların ayağına batması sonucu oluşan “acı verici” kazaları mevzu edindi.
Şirket, birden fazla kişinin LEGO oyuncaklarına basması sonucu canının acıdığına işaret ederek, buna tahlil ürettiklerini öne sürdü.
LEGO, hazırladığı latifede üstüne basılacağını anlayan ve insanların ayaklarının altından çekilen “akıllı legolar” ürettiklerini duyurdu.
TWITTER’DA SESLİ HARF YASAĞI
Kurumlar, kuruluşlar ve şahıslar, “1 Nisan” latife gününü kıymetli bir bağlantı faaliyeti olarak görürken bu günde yapılan işler, uzun yıllar hafızalardaki yerini koruyor.
“1 Nisan” gündeme gelince hatırlanan latifelerden biri de Twitter’in 2013’te yeni isminin “Twttr” olacağı açıklamasıydı.
Twitter, yeni uygulamayla sesli harf kullanımına müsaade verilmeyeceğini ve sesli harf kullananların aylık 5 dolar fiyat ödeyeceğini belirtti.
Şirketin latifesini desteklemek için yaptığı resmi açıklamada ise “Sesli harfleri eleyerek daha verimli ve ağır bir bağlantı formuna sahip olabileceğimize inanıyoruz. Birebir vakitte gelir kaynaklarımızı da geliştirmenin bir yolu olarak görüyoruz.” tabirleri yer aldı.
DÜNYAYA ÇOK BENZEYEN GEZEGEN
Anadolu Ajansı (AA) da evvelki yıllarda abonelerine 1 Nisan latifesi içeren haberler servis etti.
AA muhabirlerinin, 2009 yılında “Dünya’ya çok benzeyen gezegen keşfedildi”, 2012’de “Hamilelik mühleti 5 aya iniyor” ve 2016’da “Büyüyebilen robot geliştirildi” başlıklarıyla hazırladığı haberler, devirlerinde basında geniş yankı bulan 1 Nisan haberleri oldu.
Anadolu Ajansının 2013’te “1 Nisan şakası” olarak hazırladığı “Taksim’de doğal gaz bulundu” haberi de birtakım internet siteleri ve toplumsal medyada en çok okunanlardan oldu.
Haberde “İstanbul’da yayalaştırma projesi kapsamında yapılan hafriyatlar sonucunda 38 milyar metreküp doğal gaz rezervi tespit edildi.” sözü yer alıyordu.
Yayımlandıktan kısa müddet sonra birçok haber sitesi tarafından verilen haberin AA’nın “1 Nisan şakası” olduğu kısa müddette toplumsal medyada yayıldı.
Bazı yayın organları da ajansı arayarak “Taksim’de doğal gaz bulunması” konusunu yetkililere teyit ettiremediklerini, haber kaynağıyla görüşmek istediklerini belirtti.
AA
KAYNAK : Sözcü
