21 Şubat 2023 tarihinde uygulanan Ekşi Kelamlık erişim engeli hala devam ediyor. Bu kararın uygulanmasına reaksiyon gösteren de var destekleyen de. Hatta destekleyenler ortasında Ekşi’ye gönül vermiş isimler de var.
Peki Ekşi Kelamlık idaresi ne düşünüyor? Gündeme ait tüm soru işaretlerini derleyip Ekşi Kelamlık Genel Müdürü Nilgün Gürsoy ile bir röportaj gerçekleştirdik. Kendisinin cevapları, Kelamlık idaresinin uygulanan erişim pürüzüne, taraflı ya da tarafsız biçimde iletilen tüm tenkitlere karşı nasıl bir duruş sergilediğini net formda gösteriyor.
Başlamadan evvel: Ne oldu da Ekşi Kelamlık kapatıldı? Kısa bir özet:
6 Şubat: Kahramanmaraş Sarsıntısı yaşandı.
8 Şubat: Zelzele bölgesindeki insanların yardım davetleri yaptıkları Twitter, erişime engellendi.
9 Şubat: Twitter, saatler sonra erişime açıldı.
9 Şubat: İletişim Başkanlığı, Twitter’ı engelleme münasebeti olarak “deprem bölgesindeki manipülatif paylaşımlar” olduğunu lisana getirdi (İsmail Saymaz).
21 Şubat: Ekşi Kelamlık erişime engellendi.
22 Şubat: Ekşi Kelamlık karara itiraz etti.
1 Mart: Ekşi Sözlük’ün itirazı kabul edildi, lakin internet sitesi erişime açılmadı.
2 Mart: BTK mahzuru kaldırma kararına itiraz etti ve Ekşi Kelamlık açılmadan ikinci defa engellendi.
4 Mart: BTK, münasebet olarak Ekşi Sözlük’ün ‘ifade özgürlüğünün engellenmesini’ gösterdi.
Gördüğünüz üzere sarsıntı ve siyaset gündemleri üzere internet gündemi de oldukça ağır geçti. Twitter ve Ekşi Sözlük’ün erişime engellenme münasebetleri birbirleriyle emsal, lakin bu iki platform ortasında önemli ve bariz bir fark var: Ekşi Kelamlık büsbütün Türkiye merkezli bir yapı, Twitter ise Türkiye’de hizmet veren küresel bir şirket. Ekşi Kelamlık idaresi, bilhassa bu farktan ötürü alınan kararların ve baskının farklı biçimde uygulandığına dair reaksiyonlu.
Yönetime nazaran kapatılma kararı yalnızca söz özgürlüğünü değil, sarsıntı felaketinde “insanların geniş çaplı dayanışmalarda bulunmalarına” mani oluyor:
Soru: Ekşi Kelamlık idaresi, engelleme kararına nasıl yaklaşıyor? Bu pürüz size nazaran insanların hangi özgürlüklerini kısıtlıyor?
Nilgün Gürsoy: Milyonlarca insanın bilgiye erişim hakkı elinden alındığı için genel olarak beşerler Ekşi Sözlük’ün yasaklanmasına yansılı. 24 yıldır farklı görüşte insanları bir ortaya getiren, fikir alışverişlerinde bulunmasını sağlayan Ekşi Sözlük’e getirilen bu mani, en başta insanların kendilerini tabir etme özgürlüğünü kısıtlıyor, bilgiye erişim haklarını elinden alıyor. Son yaşadığımız hepimizi derinden sarsan felakette açılan yardım başlıkları oralara yardıma gitmek, dayanakta bulunmak isteyenleri buluşturdu. Bu kısıtlama, insanların birbirlerine seslerini duyurmasına, bağ kurabilmesine ve geniş çaplı dayanışmalarda bulunabilmesine mahzur oluyor.
Siyasiler ve devlet vazifelileri, aslında uzun müddettir Ekşi Sözlük’ün kapatılmasına dair baskı yapıyor:
Soru: Siyasilerin ya da devlet vazifelilerinin uzun bir müddettir Sözlük’ün kapatılmasına dair yaptığı davetler, kürsü dışında/perde gerisinde kurumsal bir baskı aracı olarak kullanıldı mı?
Nilgün Gürsoy: Her devir bu tipten davetler oldu. Ekşi Kelamlık olarak her vakit kanunlar çerçevesinde hareket ederek bu davetlerin sebep olabileceği baskıları aşmaya çalıştık, ta ki bugüne kadar. bundan sonra da bu türlü yapmaya devam edeceğiz.
Sözlük, muharrirlerin ferdî bilgilerini devletle paylaşıyor mu sorumuz üzerine: “Ekşi Kelamlık, Türk hukukuna tabi bir internet sitesi olarak kanunen yetkilendirilmiş makamların taleplerini yerine getirmek yükümlülüğündedir”
Soru: Yazar bilgilerinin devlet kurumlarıyla paylaşılması konusu önemli halde eleştiriliyor, bu tenkitlere ait cevabınız nedir?
Nilgün Gürsoy: Ekşi Kelamlık, başta 5651 sayılı internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen cürümlerle gayret edilmesi hakkında kanun olmak üzere Türk hukukuna tabi bir internet sitesi olarak kanunen yetkilendirilmiş makamların taleplerini yerine getirmek yükümlülüğündedir. Ekşi Kelamlık kurulduğundan bu yana bu formda çalışmaktadır, çalışmak zorundadır. Bu yasal bir zorunluluktur.
Soru: Yaşanan son engelleme öncesinde rastgele bir müellifin bilgileri yetkililer tarafından istendi mi? Engelleme kararı bu bilgilerin verilmemesi sebebiyle alınmış olabilir mi?
Nilgün Gürsoy: Engelleme kararının münasebetini açıklamamızda paylaşmıştık. Buradan görüleceği üzere münasebet rastgele bir bilgi paylaşımıyla ilgili değil. Yürürlükteki mevzuat kapsamında yetkili merciler tarafından yordamına uygun formda talep edilen bilgiler mevzuata uygun formda paylaşılmaktadır.
Soru: Ekşi Kelamlık içerisinde devlet kurumlarıyla birlikte çalışan, haberleşen bir takım var mı?
Nilgün Gürsoy: Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına tabi bir internet sitesi olarak mahkeme kararlarını uyguluyor ve başka tüm yasal yükümlülüklerimizi hassasiyetle yerine getiriyoruz. Yasal yükümlülüklerimizi yerine getirme çerçevesinde her vakit BTK, Erişim Sağlayıcıları Birliği (“ESB”) ve sair kamu kurumlarıyla yakın işbirliği halinde çalışmaktayız.
“Ekşi Sözlük’ün varlık sebebi fikir ve bilgi paylaşımı lakin her hak üzere, bu da berbata kullanılabilir.”
Soru: Engelleme kararını desteklemeyen lakin Ekşi Sözlük’ün önemli bir dezenformasyon ortamına dönüştüğünü düşünen pek çok kişi var, engelleme sonrasında bu bireyler de reaksiyonlarını lisana getirmişlerdi. Pekala bu tenkitlere ait cevabınız nedir?
Nilgün Gürsoy: Ekşi Sözlük’ün dinamizmi ve kolektif yapısı yanlış bilgilerin doğrusunun paylaşılabilmesi için birebir. Sözlük’te yanlış bilgi paylaşabilirsiniz ve başka kullanıcılar sizin yanlışınızı tespit eder ve gerçek bilgiyi paylaşırlar. Bu süreçlere platformun müdahil olmasına gerek yok. Vakit zaman berbat niyetli olarak oluşturulan manipülatif içerik yahut başlıklar da olabiliyor. Ekşi Sözlük’ün varlık sebebi fikir ve bilgi paylaşımı lakin her hak üzere, bu da berbata kullanılabilir. Bu üzere berbata kullanım durumları tespit edildiğinde yahut bu istikamette şikayet geldiğinde gerekli incelemeler yapılarak moderasyon aracılığıyla başlığa, içeriklere, kullanıcılara gerekli müdahaleler yapılıyor.
Ekşi Sözlük’teki başlık düzeltme ve entry taşıma işlerini gönüllü bir ekip yapıyor:
Soru: Ekşi’nin manipülatif bilgi ve haber paylaşımlarına ya da troll akınlarına karşı ne üzere tedbirler aldığını öğrenebilir miyiz? Örneğin hangi yazılımlar, nasıl bir insan gücü kullanılıyor, kaç tane moderatör var ve bu moderatörler açılan başlıkların “saldırı” ya da “manipülasyon” olup olmadığını nasıl anlıyorlar?
Nilgün Gürsoy: Başlık düzeltme ve entry taşıma üzere süreçleri yapan gönüllülerden oluşan takımımız var. Ayrıyeten, içerik kontrolü için de hukukçuların da yer aldığı profesyonel bir moderasyon takımımız var, toplamda ondan fazla kişi bu süreçlerle ilgileniyor. Bununla birlikte şikayet sürecimiz de çok faal işlemekte. Kelamlık kullanıcıları da bu mekanizmayı çok aktif kullanmakta. Bu derece büyüklükte ve canlılıktaki dataya insan gücü ile yetişmek mümkün değil fakat kullanıcılarımız şikayet düzeneğini o kadar tesirli kullanıyor ki, Sözlük’te her noktada gözümüz kulağımız oluyorlar.
“Algoritmayı berbata kullananlar moderasyon takımı tarafından tespit ediliyor”
Soru: Özellikle zelzele felaketi sonrası Sözlük’te daima aynı-benzer başlıkların spam yoluyla yönlendirilmesi, bu sayede gündem alanına yerleşmesi üzere savlar vardı. Bu tezlere cevabınız nedir?
Nilgün Gürsoy: Bu durum sarsıntı sürecinde ortaya çıkmış değil, her vakit gündem algoritmasını berbata kullanmaya çalışan kullanıcılarla karşılaşıyoruz. Algoritmanın berbata kullanımı konusu moderasyon grubumuzca takip ve tespit ediliyor, bu kullanıcılar da her vakit olduğu üzere, spam ve flood sebebiyle yaptırımlarla karşılaşıyorlar.
“…herhangi bir siyasi parti lehine veya aleyhine çalışma yaptığımız tezi büsbütün gerçekdışı.”
Soru: Ekşi Sözlük’ün kimi siyasi görüşlere ilişkin entry’leri art plana attığı tezleri yanlışsız mu?
Nilgün Gürsoy: Herhangi bir bahiste taraf olmamak, platformun sıhhati ve tarafsızlığı için gerek kaide diye düşünüyoruz. Bu fikrimizi tüm hareketlerimize yansıtmışken, rastgele bir siyasi parti lehine veya aleyhine çalışma yaptığımız savı büsbütün gerçekdışı. Sav sahipleri her ne kadar bu durumu sıklıkla lisana getiriyor olsalar da, bu tezlerinin bir temeli yok. Tez edilen şeyleri yaptığımıza dair bir kanıt yokken dahi yapmadığımız şeyleri açıklamak ve hatta kanıtlamak durumunda bırakılıyoruz. Her şeyin bu derece kutuplaştığı günümüzde, taraf olmamamız sebebiyle her bölümden insan, kurumsal olarak aldığımız kararların ilişkin olmadığı bölüme yaradığına inanıyor. Bu suçlamalar, futbol için dahi bize yönlendiriliyor. Kurumsal olarak hiçbir mevzuda, hiçbir bölüme yakın ya da uzak değiliz. Bu sebeple rastgele bir bahisteki rastgele bir entry’nin görünürlüğü konusunda hiçbir tesirimiz yok.
“…düşünüldüğü üzere iktidar kanadının Sözlük idaresinden hiçbir talebi olmadı.”
Soru: Ekşi Kelamlık idaresinin münasebet kurduğu başka kurumlar, şahıslar yahut şirketleri makul siyasi görüş yahut eğilimlere nazaran seçmesi kelam konusu oluyor mu? Yoksa siyasi görüşlere hiçbir halde yer yoktur diyebilir miyiz?
Nilgün Gürsoy: Sözlük idaresinin görüştüğü bireyler, kurumlar, şirketler ile kelamlık idare halinin rastgele bir teması yok. Siyasetçilerle görüşmelerimiz soru karşılık aktiflikleri yahut röportajlar üzere açıkça duyurulan durumlarda oluyor. Örneğin, Buyrun Benim isimli Youtube’a hazırladığımız birebir vakitte da Ekşi Kelamlık müellifleri ile tanınan bireyleri Ekşi Kelamlık üzerinden buluşturduğumuz bir soru karşılık formatımız var ve bugüne kadar onlarca ünlü ismi bu formatta ağırladık. Elbette içlerinde politikler de bulunuyor. Bugüne kadar kimsenin Kelamlık idaresi konusunda bir talebi olmadı. Bununla birlikte düşünüldüğü üzere iktidar kanadının da Kelamlık idaresinden hiçbir talebi olmadı. Ekşi Sözlük’te her türlü siyasi görüşe yer var lakin Kelamlık idaresinin siyasi görüşü veya öbür türlü fikirleri ile Sözlük’ü yönettiğini düşünmek gerçek durumdan çok uzak. Bugün aldığımız tenkitler ekseriyetle “taraf” olmadan Sözlük’ü yönetiyor olmamız üzerine geliyor.
“…aynı kanuna tabi olduğumuz internet sitelerinden beklenmeyen şeyler sanırım Türkiye merkezli, Türkiye’den doğmuş, kurucuları ve yöneticileri erişilebilir bir internet sitesi olduğumuz için Ekşi Sözlük’ten bekleniyor.”
Soru: Ekşi Sözlük’ün yine erişime açılacağını düşünüyor musunuz, düşünüyorsanız bu ne vakit olacak?
Nilgün Gürsoy: Açılmaması için hiçbir sebep olmadığını düşünüyoruz. Zira mecramız tüm faaliyetlerini yürürlükteki mevzuata uygun halde yürütmektedir.
Soru: Sözlük tekrar erişime açıldığında içerik moderasyonuna ait değişimler yapmayı düşünüyor musuz? Örneğin haber niteliği taşıyan başlıklara ya da link çıkışlarına ait bilgiyi teyitleyip arayüzde göstermek gibi… Ekşinin kapatılma dahili ya da harici daima eleştirilen moderasyon evrelerine ait gelecekteki planları nedir?
Nilgün Gürsoy: Moderasyon konusunda geliştirmeler yapmak üzere çalışmalarımız devam ederken bu erişim engelleme kararıyla karşı karşıya kaldık. Aslında 5651 sayılı kanuna tabi bir internet sitesi olarak, bu bahiste kanunun bizden beklediği her sorumluluğu yerine getiriyoruz, örneğin kullanıcılarımız rastgele bir entry’i şikayet edebiliyor bu şikayet sonucu inceleme yapılıyor. Lakin birebir kanuna tabi olduğumuz internet sitelerinden beklenmeyen şeyler sanırım Türkiye merkezli, Türkiye’den doğmuş, kurucuları ve yöneticileri erişilebilir bir internet sitesi olduğumuz için Ekşi Sözlük’ten bekleniyor. kanunun da üstünde çalışma yapmamız, tehlikeyi hissetmemiz, yanlışları düzeltmemiz, devamlı “doğru”yu desteklememiz bekleniyor. lakin türkiye’de yanlışsız dediğimiz şey devamlı değişiyor.
“Bugün ‘popüler’ olan yanlışsız, yarının en büyük yanlışı olabilir.”
Nigün Gürsoy: Bugün “popüler” olan yanlışsız, yarının en büyük yanlışı olabilir. bu bakımdan bizden beklenenin ne olduğu da pek açık değil ve teyitleyeceğimiz yanlışsız kimin doğrusu olacak bunun da sonları belirli değil. Esasen bugünden 10-15 yıl öncesinin başlıklarına bakarak o günün doğrularının ne olduğunu, hangi niyetten insanın bu doğruyu ne formda desteklediği görülebilir fakat günümüzde tarihin, geleceğin gerçek ve yanlışa karar vermesini beklemek konusunda herkes çok sabırsız. elbette hukuka terslikler konusunda bu minvalde bir içeriği sitede barındırmamız mümkün değil fakat hakaret ihtiva etmeyen tenkitler dahi silinme talebiyle önümüze geliyor. bugün tarafımıza yapılan tenkitlere bakarsanız, özgürlükçü geçinen pek çok kişinin “benim hakkımda yazılanları silmediler, bana konuşma hakkı vermediler” diyerek engelleme kararını desteklediğini dahi görebilirsiniz. kaldı ki herkes Ekşi Sözlük’te karşılık hakkını kullanabilir. söz özgürlüğünün her vakit gerisinde olacağımızı bilmenizi isteriz.
Soru: Ekşi Kelamlık bu krizlerden ötürü ya da farklı sebeplerle günün birinde satılabilir mi? İdare heyetinin bu bahisteki görüşü nedir, örneğin lokal ya da küresel bir şirketten teklif alınsa kıymetlendirilir?
Nülgün Gürsoy: Şu basamakta gündemimiz hukuka ters ve haksız engelleme kararının kaldırılması, bunun dışında bir hususa ait yorum yapmak kendi gündemimiz dışına çıkmak olacaktır.
