Dünya Üzerindeki Karşılıklı Bağımlılığın Tabiri: Globalleşme Nedir?

Küreselleşme, dünya ekonomilerinin, kültürlerinin ve nüfuslarının hudut ötesi mal ve hizmet ticareti, teknoloji ve yatırım, insan ve bilgi akışlarının getirdiği artan karşılıklı bağımlılığını tanımlamak için kullanılan sözdür. Ülkeler yüzyıllar boyunca bu hareketleri kolaylaştırmak için ekonomik iştirakler kurmuşlardır. Fakat terim, 1990’ların başındaki Soğuk Savaş’tan sonra, bu işbirlikçi düzenlemeler çağdaş gündelik hayatı şekillendirdiği için popülerlik kazandı.

Büyük teknolojik gelişmelerde olduğu üzere, globalleşme muhakkak kümelere ziyan verirken, bir bütün olarak topluma yarar sağlar. Nispi maliyetleri ve yararları anlamak, daha geniş getirileri sürdürürken meseleleri hafifletmenin yolunu açabilir.

Küreselleşme, fikirlerin, bilginin, enformasyonun, malların ve hizmetlerin dünyaya yayılma sürecidir. İş dünyasında terim, ekonomik bir bağlamda, özgür ticaret, ülkeler ortasında özgür sermaye akışı ve getirileri en üst seviyeye çıkarmak ve kamu faydası için yarar sağlamak için işgücü piyasaları da dahil olmak üzere yabancı kaynaklara kolay erişim ile işaretlenmiş entegre ekonomileri tanımlamak için kullanılır.

Küreselleşme, kültürel ve ekonomik sistemlerin yakınsamasından kaynaklanmaktadır. Bu yakınlaşma, milletlerarasında artan etkileşimi, bütünleşmeyi ve karşılıklı bağımlılığı teşvik eder ve birtakım durumlarda zarurî kılar. Dünyanın ülkeleri ve bölgeleri siyasi, kültürel ve ekonomik olarak iç içe hayli dünya globalleşir.

Küreselleşen bir iktisatta ülkeler, rekabet avantajına sahip oldukları eser ve hizmetlerde uzmanlaşırlar. Bu çoklukla, en verimli formda, en az kaynakla, rakip ülkelerden daha düşük maliyetle üretebilecekleri ve sağlayabilecekleri manasına gelir. Bütün ülkeler en düzgün yaptıkları işte uzmanlaşıyorsa, dünya çapında üretim daha verimli olmalı, fiyatlar daha düşük olmalı, ekonomik büyüme yaygın olmalı ve teoride tüm ülkeler bundan faydalanmalıdır.

Serbest ticareti, açık sonları ve memleketler arası işbirliğini teşvik eden siyasetlerin tümü ekonomik globalleşmeyi yönlendirir. İşletmelerin daha düşük fiyatlı ham unsurlara ve kesimlere erişmesine, daha düşük maliyetli işgücü piyasalarından yararlanmasına ve mal ve hizmetlerini satmak için dünya çapında daha büyük ve büyüyen pazarlara erişmesine imkan tanır.

Para, eserler, malzemeler, bilgiler ve beşerler bugün ulusal sonlar boyunca her zamankinden daha süratli akıyor. Teknolojideki gelişmeler bu akışı ve bunun sonucunda ortaya çıkan memleketler arası etkileşimleri ve bağımlılıkları mümkün kıldı ve hızlandırdı. Bu teknolojik gelişmeler bilhassa ulaşım ve telekomünikasyonda bariz olmuştur.

Küreselleşmede rol oynayan son teknolojik değişiklikler ortasında şunlar yer almaktadır:

• İnternet ve internet irtibatı: İnternet, farklı ülkelerden beşerler ortasında bilgi ve birikim paylaşımını ve akışını, fikirlere erişimi ve kültür alışverişini artırmıştır. Az ve çok gelişmiş ülkeler ortasındaki dijital uçurumun kapatılmasına katkıda bulunmuştur.

• İletişim teknolojisi: 4G ve 5G teknolojilerinin tanıtımı, taşınabilir ve kablosuz ağların suratını ve cevap verebilirliğini kıymetli ölçüde artırdı.

• IoT ve yapay zeka: Bu teknolojiler, taşınan ve hudut ötesi hareket halindeki varlıkların izlenmesini sağlayarak hudut ötesi eser idaresini daha verimli hale getiriyor.

• Blokchain: Bu teknoloji, tedarik zincirindeki gereçlerin izlenmesini destekleyen merkezi olmayan veritabanlarının ve depolamanın geliştirilmesini mümkün kılıyor  Blockchain, sıhhat ve bankacılık üzere dallarda gerekli olan bilgilere inançlı erişimi kolaylaştırır. Örneğin, blockchain, yolsuzluk ve ihlalleri önleyecek halde süreçleri merkezi olarak kaydeden ve inceleyen şeffaf bir defter sağlar.

• Toplu taşıma: Hava ve süratli ray teknolojisindeki gelişmeler, insanların ve eserlerin hareketini kolaylaştırmıştır. Ayrıca nakliye lojistiği teknolojisindeki değişiklikler, ham unsurları, modülleri ve bitmiş eserleri dünya çapında daha verimli bir formda taşır.

• Üretim: Otomasyon ve 3D baskı üzere gelişmeler, imalat sanayisindeki coğrafik kısıtlamaları azalttı. 3D baskı, dijital dizaynların rastgele bir yere gönderilmesini ve fizikî olarak basılmasını sağlayarak, tüketim noktasına yakın dağıtılmış, daha küçük ölçekli üretimi kolaylaştırır. Otomasyon süreçleri ve tedarik zincirlerini hızlandırır, iş gücüne daha fazla esneklik sağlar ve çıktıyı düzgünleştirir.

Küreselleşme ulusların, işletmelerin ve insanların etkileşim biçimini değiştiriyor. Spesifik olarak, ticareti genişleterek, global tedarik zincirlerini açarak ve doğal kaynaklara ve işgücü piyasalarına erişim sağlayarak milletlerarasındaki ekonomik faaliyetin tabiatını değiştirir. Uluslararasında ticaret ve finansal mübadele ve etkileşimin meydana gelme biçimini değiştirmek, kültürel fikir alışverişini de teşvik eder. Coğrafik kısıtlamalar, politik sonlar ve politik ekonomiler tarafından konulan pürüzleri ortadan kaldırır.

Örneğin globalleşme, bir ülkedeki işletmelerin öteki bir ülkenin kaynaklarına erişmesini sağlar. Daha fazla açık erişim, eserlerin geliştirilme, tedarik zincirlerinin yönetilme ve kuruluşların irtibat kurma halini değiştirir. İşletmeler, daha ucuz hammaddeler ve kesimler, daha ucuz yahut daha vasıflı iş gücü ve eser geliştirmek için daha verimli yollar bulur. 

Ticarette daha az kısıtlama ile globalleşme, genişleme fırsatları yaratır. Artan ticaret memleketler arası rekabeti teşvik eder. Bu da inovasyonu ve kimi durumlarda fikir ve teknik bilgi alışverişini teşvik eder. Ayrıyeten, öteki ülkelerden iş yapmak ve çalışmak için gelen beşerler, öteki kültürleri etkileyen ve onlarla karışan kendi kültürlerini de beraberinde getirirler.

Küreselleşmenin tesir alanları 5 farklı boyutta incelenebilir:

• Ekonomik Küreselleşme

• Siyasi Küreselleşme

• Sosyo-Kültürel Küreselleşme

• Coğrafi ve Ekolojik Küreselleşme

• Teknolojik Küreselleşme

Pek çok insan globalleşmeyi yirminci yüzyıl fenomeni olarak görse de, süreç bin yıldır yaşanıyor. Globalleşme için en uygun örnekler şunlar:

• Roma İmparatorluğu: MÖ 600’e kadar uzanan Roma İmparatorluğu, ekonomik ve idare sistemlerini yüzyıllar boyunca antik dünyanın kıymetli bölgelerine yaydı.

• İpek Yolu: MÖ 130’dan MS 1453’e kadar uzanan bu ticaret yolları, öbür bir globalleşme dalgasını temsil ediyordu.

• Birinci Dünya Savaşı Öncesi: Avrupa ülkeleri, Birinci Dünya Savaşı’ndan evvelki on yıllarda denizaşırı kıymetli yatırımlar yaptılar. 1870’ten 1914’e kadar olan devir, globalleşmenin altın çağı olarak isimlendiriliyor.

• İkinci Dünya Savaşı Sonrası: Uluslararası işbirliğini ve özgür ticareti teşvik etmek için Birleşmiş Milletler (BM), Memleketler arası Para Fonu, Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü üzere çok uluslu kurumlar kuruldu.

Küreselleşme terimi, bugünkü kullanılan haline 1980’lerde ulaştı. IBM’in 1981’de ferdî bilgisayarı piyasaya sürmesi ve akabinde çağdaş internetin gelişmesi, milletlerarası bağlantısı, ticareti ve globalleşmeyi yönlendirmeye yardımcı olan iki teknoloji örneğidir.

Küreselleşme, genişleme ve küçülme periyotlarıyla tarih boyunca gelgitler yaşadı. 21. yüzyıl her ikisine de şahit oldu. Global borsalar, 11 Eylül 2001’de Amerika Birleşik Devletleri’ndeki terör hücumlarından sonra düştü, fakat sonraki yıllarda toparlandı. Daha yakın vakitlerde, milliyetçi siyasi hareketler göçü yavaşlattı, hudutları kapattı ve ticari korumacılığı artırdı. Pandeminin sonlar ve göç üzerinde misal tesirleri oldu ve tedarik zincirlerini de kesintiye uğrattı . Bununla birlikte, genel olarak, 21. yüzyılın başlarında global entegrasyonun suratında çarpıcı bir artış görüldü. Bu değişimin birçoklarından teknoloji ve telekomünikasyondaki süratli gelişmeler sorumludur.

Küreselleşme için en uygun örneklerden biri de G20’dir. G20, finansal istikrar ve iklim değişikliği üzere global ekonomik mevzuları ele alarak memleketler arası işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan milletlerarası bir forumdur . G20, dünyanın en büyük ekonomilerinin birçok da dahil olmak üzere 19 ülke ve Avrupa Birliği’nden oluşuyor.

Küreselleşmenin tesirleri mahallî ve global olarak hissedilebilir ve bireylerin ömürlerine olduğu kadar toplumun geneline de aşağıdaki biçimlerde dokunabilir:

• Bireyler: Çeşitli memleketler arası tesirler sıradan insanları tesirler. Globalleşme, mallara erişimlerini, ödedikleri fiyatları ve öbür ülkelere seyahat etme ve hatta diğer ülkelere taşınma yeteneklerini etkiliyor.

• Topluluklar: Bu düzey, globalleşmenin mahallî yahut bölgesel kuruluşlar, işletmeler ve ekonomiler üzerindeki tesirini kapsar. Öbür şeylerin yanı sıra, topluluklarda kimin yaşadığını, nerede çalıştıklarını, kimin için çalıştıklarını, topluluklarından çıkıp öteki bir ülkeye taşınma yeteneklerini tesirler. Globalleşme, mahallî kültürlerin topluluklar içinde gelişme biçimini de değiştirir.

• Kurumlar: Çok uluslu şirketler, ulusal hükümetler ve kolejler ve üniversiteler üzere başka kuruluşların tümü, ülkelerinin globalleşmeye yaklaşımından ve globalleşmeyi kabul etmesinden etkilenir. Globalleşme, şirketlerin büyüme ve genişleme kabiliyetini, bir üniversitenin öğrenci kitlesini çeşitlendirme ve büyütme kabiliyetini ve bir hükümetin belli ekonomik siyasetler izleme kabiliyetini tesirler.

Küreselleşmenin tesirleri gözlenebilse de, net tesirin tahlili daha karmaşıktır. Taraflar, ekseriyetle belli sonuçları olumlu olarak görürler lakin globalleşmeyi eleştirenler birebir sonuçları olumsuz olarak görürler. Bir varlığa yarar sağlayan bir bağ başkasına ziyan verebilir ve globalleşmenin tüm dünyaya yarar sağlayıp sağlamadığı hala bir tartışma mevzusudur.