Arı ve sineğin kıssasını bilir misiniz? Bir sinek ve arıyı çocuğun gözünden inceleyelim, anatomik yapılarına, tiplerinin özelliklerine fazla girmeden yani.
Doğada dik olarak bırakılan bir kola şişesine bir sinek girer çıkmak için sağa sola yalpalar, tahminen çıkar tahminen çıkamaz fakat çarpa çarpa uğraşır durur.
Ama arı şişeden çıkmak için evvel göğe yanlışsız yükselir, sonra çıkar.
Eğer şişeyi karşıt çevirirseniz, arı çıkmak için tekrar göğe gerçek yükselme eğilimi gösterecektir lakin bu sefer şişenin tabanına değecektir.
Sinek bildiğimiz sinek, sağa sola çarparak heyecanlı heyecanlı hareket edip bir halde çıkışı bulmaya çalışacaktır. Zira tarafsız olarak, deneme yanılmalarla geçiriyor hayatını.
Peki ya arı? Maksadı var, güya düşünürcesine çırpıyor kanatlarını manalı yükselişleri var ve gayeye yönelişleri, kararlı… Bildiği direkt şaşmadan tekraren aşağı inip üst çıkıyor ve şişenin tabanına çarpıyor.
Şartlar değiştiğinde yeni duruma ahenk sağlaması biraz vakit alıyor arının, eski bildiklerini yani içgüdüsel davranışlarını tekrarlayıp duruyor.
Sinek de iç güdüsel, heyecanlı, hiperaktif davranışlarını sergiliyor.
Şimdi çocuğumuza soralım, bir sorunla karşılaştığında sakince kalıp daima tıpkı şeyleri mi tekrar edip durursun?
Yoksa paniğe kapılıp heyecanlanıp, çıkış yolunu mu ararsın?
Ya da? Senin tahlil önerin nedir?
Önce bir durup düşünüp sorunu tahlil etmeye çalışmak, tahminen biraz soluklanmak biz insanların sorun tahlilinde beyefendisinin kısımları ortasında geçişe fırsat verecektir. Dürtüsel, panikle hareket eden amigdalayı sakinleştirmek hiç de kolay değildir çocuklarda. 3-4 yaşlarından sonra sebep-sonuç münasebeti gelişince, bir şeyin nedeni sonucunu kavramaya başlarlar ki işte burada prefrontal korteks dediğimiz düşünerek planlı hareket etme dediğimiz mantık kısmı devreye girecektir.
İşte bu yaşlar öncesindeki çocuk davranışları panik halinde ilkel yansılar dediğimiz yansılar verirken 3-4 yaşından sonra yavaş yavaş, dur düşün, olayı anlamlandır, aksiyon planla ve harekete geç biçiminde tahlile ulaşırlar. Fakat işte tüm bunlar için de çocukta etraf ve olay farkındalığının gelişmesi gerekmekte…
Etrafınızda olan olayları, pencerenizden baktığınızda, fotoğraflı bir kitabın sayfasına baktığınızda gördüklerinizi ona anlatmanız etraftaki olayları sözlere dökmeniz, yorumlamanız bile birinci farkında olma çalışmalarından olabilir. Hareketli çocuklarda gözler ve vücut hareket arayışında olduğundan, dur-düşün kısmını süratlice geçebiliyorlar, onlar için de motor planlama aktiflikleri ile hareketlerini manalı bir hedefe yönelik çalışmalarını destekleyebilir.
Hareket ederken yapabileceği misyonlar vermek konutta onlara parkur oluşturmak bile planlı hareket etme maharetlerini geliştirecektir. Sehpanın altından geç, yerde duran topu al potaya at, sonra halının çizgisinden yürüyerek bir çeşit at, minderlerin üzerinden yürüyüp gayeye var ve elma dilimini ye. Evvel bizim oluşturduğumuz bir parkuru sonra kendi oluşturup oyunun algoritmasını çeşitlendirsin. Sinek üzere şişede çıkış için deneme yanılmaları azaltmak planlı gayeli hareketlerimizi geliştirmekle kolaylaşacaktır 🙂
KAYNAK : Onedio
