Değersizlik duygusu, birçok insanın hayatında karşılaştığı ve başa çıkmakta zorlandığı bir durumdur. Kendini değersiz hisseden bireyler, genellikle toplum içinde veya kendi iç dünyalarında kendilerini önemsiz ve değersiz olarak algılarlar. Ancak bu duyguyla başa çıkmak ve kendinizi değerli hissetmek mümkündür. Bu yazıda, değersizlik duygusunun kökenlerine inerek, bu olumsuz inançla nasıl baş edebileceğinizi ve daha sağlıklı bir benlik algısı geliştirmenize yardımcı olacak stratejileri ele alacağız.

Değersizlik Duygusunun Kaynağı

Değersizlik duygusu, genellikle çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler, eleştiriler veya ihmaller sonucu gelişir. Aile, okul veya sosyal çevrede yaşanan bu tür olaylar, bireyin kendisi hakkında olumsuz bir inanç geliştirmesine neden olabilir. Bu inançlar, zamanla derinleşerek kişinin benlik şemasının bir parçası haline gelir ve yetişkinlik döneminde de etkisini sürdürür. Örneğin, sürekli eleştirilen bir çocuk, büyüdüğünde kendisinden sürekli şüphe duyabilir ve yetersizlik hissiyle mücadele edebilir.

Psikologların sıklıkla vurguladığı gibi: "Hiç kimse sizin izniniz olmadan, size kendinizi değersiz hissettiremez." Bu söz, dış etkenlerin sizi etkileyebileceği ancak nihai olarak kendi değerinizi belirleyenin siz olduğunuz gerçeğini vurgular. Eğer içsel olarak "Ben değersizim" inancına sahip değilseniz, başkalarının sözleri veya davranışları sizi o kadar da etkilemeyecektir.

Olumsuz Düşüncelerle Başa Çıkma Yolları

Değersizlik duygusuyla başa çıkmanın en önemli adımlarından biri, olumsuz düşüncelerle mücadele etmektir. Olumsuz düşünceler, zihnimizde sürekli tekrarlayan ve bizi olumsuz duygulara sürükleyen düşüncelerdir. Bu düşünceler genellikle gerçekçi değildir ve abartılı veya çarpıtılmış olabilirler. Örneğin, "Mesajıma cevap vermedi, kesin bana kırıldı" veya "Bana tip tip bakıyor, kesin bir şeyimi beğenmiyor" gibi düşünceler, olumsuz düşüncelere örnek olarak verilebilir.

Olumsuz düşüncelerle başa çıkmak için aşağıdaki stratejileri uygulayabilirsiniz:

• Düşüncelerinizi Fark Edin: Olumsuz düşüncelerinizi fark ettiğinizde, onları not alın ve ne zaman ortaya çıktıklarını belirleyin.
• Düşüncelerinizi Sorgulayın: Bu düşüncelerin gerçekçi olup olmadığını, kanıtlarını ve karşı kanıtlarını değerlendirin.
• Olumlu Alternatifler Geliştirin: Olumsuz düşüncelerin yerine, daha gerçekçi ve olumlu alternatifler bulun. Örneğin, "Mesajıma cevap vermedi, kesin bana kırıldı" yerine "Belki meşguldür veya mesajımı görmemiştir" gibi bir düşünce geliştirebilirsiniz.
• Kendinize İyi Davranın: Kendinize karşı şefkatli olun ve kendinizi eleştirmek yerine destekleyin.

Benlik Şemanızı Değiştirme

Değersizlik duygusunun temelinde yatan nedenlerden biri de, olumsuz bir benlik şemasına sahip olmaktır. Benlik şeması, kendimizle ilgili inançlarımızın ve beklentilerimizin toplamıdır. Eğer benlik şemanız "değersizim" veya "sevilebilir biri değilim" gibi olumsuz inançlar içeriyorsa, bu inançları değiştirmek önemlidir.

Benlik şemanızı değiştirmek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

• Olumlu Deneyimler Biriktirin: Başarılarınızı, yeteneklerinizi ve olumlu özelliklerinizi fark edin ve bunları not alın.
• Kendinize Olumlu Telkinlerde Bulunun: Kendinize düzenli olarak olumlu telkinlerde bulunun. Örneğin, "Ben değerliyim", "Ben yetenekliyim" veya "Ben sevilebilir biriyim" gibi ifadeler kullanabilirsiniz.
• Destekleyici İlişkiler Kurun: Sizi destekleyen, size değer veren ve sizi motive eden insanlarla vakit geçirin.
• Profesyonel Yardım Alın: Eğer değersizlik duygusuyla başa çıkmakta zorlanıyorsanız, bir psikologdan veya terapistten yardım almayı düşünebilirsiniz.

Unutmayın, insanı üzen olaylar değil, olaylara bakış açısıdır. Bardağın boş tarafına değil, dolu tarafına bakarak, olayları kendimize bağlamamalıyız. Her durumda olumlu bir bakış açısı geliştirmek, değersizlik duygusuyla başa çıkmada önemli bir adımdır.