Taliban başkanı Heybetullah Ahunzade, soygun, adam kaçırma ve isyana teşvik üzere cürümlerin şeriat kanunlarına nazaran cezalandırılması gerektiğini söyledi.
Geçtiğimiz yıl Afganistan’da idaresi ele geçiren Taliban daha ölçülü bir idare üslubu benimseyeceklerine yönelik kelam vermişti. Lakin verilen kelamların uygulamada karşılığı olmadığı yorumları yapılıyor.
Zira, Taliban daha evvel bayanların eğitim almaları ve kamuda çalışmalarını yasaklamış, geçtiğimiz hafta ise bayanların parklara girmelerinin yasaklandığı duyurmuştu.
Ağustos 2021’de Amerikan ordusunun çekilmesi ile ülkede denetimi ele geçiren Taliban, o günden bu yana bilhassa bayan haklarının kısıtlanmasına yönelik uygulamalarıyla tenkitlerin amacında.
TALİBAN ÖRGÜTÜ NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Afganistan’da faaliyet gösteren silahlı örgüt Taliban, Peştunlar’dan oluşan sünni İslamcı küme. Küme üyeleri kendilerini ‘Afganistan İslam Emirliği’ olarak tanımlıyor.
Taliban, 1994’te Afganistan’ın güneyindeki Kandahar kentinde ortaya çıktı.
1979’da başlayan iç savaşta Sovyet işgaline karşı savaşan kümelerden biriydi.
80’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nin dayanağıyla Sovyet güçlerine karşı savaşanlara Mücahit deniyordu.
Mücahitlerin içinden çıkan bu küme, daha sonra “talebe”nin çoğul hali olan “Taliban” ismini aldı.
Taliban, iki yıl içinde ülkenin büyük kısmında denetimi ele geçirdi.
Diğer mücahit kümeler ülkenin kuzeyine çekildi.
1996’da İslam Buyrukluğu ilan edildi. Afganistan’da katı bir şeriat rejimi kuruldu.
Amerika Birleşik Devletleri’ni amaç alan 11 Eylül atakları Taliban rejiminin sonunu getirdi.
Amerikan idaresi, El Esas’a inançlı liman olduğu için Afganistan’a savaş açtı, Taliban’ı devirdi.
Taliban önderi Molla Muhammed Ömer kayıplara karıştı.
Molla Ömer’in 2013’te öldüğü, iki yıl sonra oğlu tarafından doğrulandı.
Taliban’ın iktidarda olduğu beş yıl boyunca bayanlar kamusal hayattan dışlandı.
Okumalarına ve çalışmalarına müsaade verilmiyordu. Yanlarında erkek olmadan dışarı çıkmaları da yasaktı.
Taliban rejiminde Batı kültürüne de yasak getirildi. Kırbaç cezaları üzere uygulamalar vardı. Buda heykellerinin dinamitle havaya uçurulduğu imgeler Taliban iktidarının simgelerinden biri oldu.
Taliban’ı iktidardayken yalnızca dört ülke tanıdı. Afganistan’ın güney komşusu Pakistan, kuzey komşusu Türkmenistan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri.
Diğer ülkeler ve Birleşmiş Milletler, Kuzey İttifakı’nı muhatap kabul ediyordu. BM ve Amerika Birleşik Devletleri yaptırım uyguladı.
Taliban 2021 yılında Afganistan’da yine idaresi ele geçirdi.
