Vefatının 24. Yıl Dönümü Olan Barış Manço Kaç Yaşında ve Neden Vefat Etmişti?

Barış Manço, her yaptığı müzik gerekse çağın çok ötesinde düşüncüleriyle Türkiye’nin en sevilen isimlerinden biriydi. Vefatının üzerinden 23 yıl geçmesine karşın Barış Manço’nun müzikleri hala çok sevilerek dinleniyor. İşte Barış Manço’nun merak edilen tüm hayatı…

Mehmet Barış Manço 2 Ocak 1943 tarihinde Üsküdar Zeynep Kâmil Hastanesi’nde doğdu. II. Dünya Savaşı yıllarında doğduğu için ailesi Mehmet Barış ismini verdi. Oğlu Doğukan Manço katıldığı bir söyleşi de ‘Babam 1943’te İstanbul’da doğdu ve Türkiye’de birinci Barış ismini aldı, temelinde isim babası. Barış ismi, 1941’de dünya savaşlarının akabinde barışa duyulan hasretten doğdu.’ açıklamasıyla babasının Türkiye’de birinci Barış isimli kişi olduğunu ve isminin Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço olduğunu söylemiştir.

1957’de amatör olarak müzikle ilgilenmeye başlayan Manço, 1958 yılında birinci kümesi Kafadarlar kümesini kurdu. Ortaokul yıllarında kurulan bu küme rock’n roll coverları yaparken, Barış Manço da birinci bestesi Dream Girl’ü bu periyotlarda yaptı ve Ankara’da küçük bir müzik ödülünün de sahibi oldu.’Harmoniler’ kümesiyle 1962’de birinci 45’lik plağını çıkaran Manço, şimdi 19 yaşındayken yayımladığı bu albümde, İngilizce kelamlı ‘Twist in USA’ ve ‘The Jet’ isimli iki kesime imza attı.

Usta sanatçı, bu albümün akabinde bir yıl sonra Belçika’da bulunan ağabeyi Savaş Manço’nun yanına giderek, Belçika Hoş Sanatlar Akademisine kaydoldu. Bu okulda fotoğraf, grafik, desen ve iç mimari okuyan Manço, bir taraftan da gece bekçiliği ve garsonluk üzere işlerde çalıştı.

Müzikle bağını koparmayan Barış Manço, bir röportajında kendisini şöyle tanımlıyordu:

‘Barış Manço müzik söyler, ikincisi çocuk programı yapar, üçüncüsü dünyayı gezer. Bu toplum beni müzik söylerken tanıdı ve çocuklarla ilgilenirken bir daha tanıdı ve bu ortada dünyayı dolaşıp öbür insanları anlatan kişi olarak tanıdı. Ben bu dünyaya müzikçi olarak gelmedim. Benim birinci işim bu değil. Ben fikirlerimi bu dünyaya aktarmak için geldiğime inanıyorum. Bu niyetler bazen müzik eşliğinde daha hoş, daha sevecen, daha güzel algılanıyor. Onun için bana verilen bu nimeti kullandım.’

Yabancı müzisyenlerden oluşan ‘Vahşi Kediler’ kümesiyle da bir mühlet çalışan Manço, 1964’te doldurduğu biri İngilizce, ikisi Fransızca üç şarkılık 45’liği Fransa’da yayımlandı. 12 Ocak 1965’te Paris Olympia Konseri’ni veren sanatçı, Mazhar Alanson ve Fuat Güner’in öncülüğündeki ‘Kaygısızlar’ kümesiyle 1967’de ‘Kol Düğmeleri’ni çıkardı.

Dönemin aranjman modasına reaksiyon gösteren Barış Manço, ‘Kızılcıklar Oldu mu?’, ‘Derule’, ‘Kirpiklerin Ok Ok Eyle’ üzere türküleri rock’n roll ve twist stillerinde seslendirdi. ‘Sychedelic’ müzik akımından da etkilenen küme, ‘Ağlama Değmez Hayat’ müziğiyle muvaffakiyet yakaladı.

‘Altın Plak’ mükafatı kazanan bu albümün akabinde Barış Manço ve Kaygısızlar, Fransa’ya gitti. Burada plak çalışması yapılsa da albüm uzun müddet piyasaya sürülmedi ve Kaygısızlar ile yollarını ayıran Barış Manço, 1970’te yurda döndü.

Sanatçının 1970’de bestelediği ‘Dağlar Dağlar’ plağı mesleğinde adeta dönüm noktası oldu ve Manço’ya mesleğindeki tek Platin Plak Ödülü’nü kazandırdı. Periyodun ünlü müzisyenlerinden Cüneyd Orhon’un da eşlik ettiği plak, kısa müddette 700 bin sattı.

Dönemin ünlü müzik kümelerinden ‘Moğollar’ ile de bir mühlet çalışan Barış Manço’nun, Anadolu turnesi sırasında otobüsü dinamitli atağa uğradı. Manço’nun saçlarının uzun olması münasebetiyle gerçekleştirildiği öne sürülen taarruzda sanatkarlar yara almadı. Antalya’da ise müzisyenlerden birinin yabancı asıllı olması nedeniyle gözaltına alınan Barış Manço, birinci duruşmada özgür kaldı.

1976’da ‘Baris Mancho’ isimli birinci İngilizce kelamlı albümünü yayımladıBarış Manço daha sonra Moğollar’la yolları ayırıp ‘Kurtalan Ekspres’i kurdu. İsmini İstanbul’dan Güneydoğu’ya giden trenden alan Kurtalan Ekspres’in o yıllardaki takımında Murat Ses, Parıltı Moray, Celal İtimat, Özkan Uğur ve Engin Yörükoğlu üzere müzisyenler vardı. Kümede ayrılıklar yaşanırken Kurtalan Ekspres’e Manço’nun uzun yıllar birlikte çalışacağı Ahmet Güvenç ve Bahadır Akkuzu dahil oldu.

Askerliğini yedek subay olarak Polatlı ve Amasya’da yapan Barış Manço, daha sonra Kurtalan Ekspres’le Anadolu turnelerine çıktı.

İlk yıllarında kısa saçlı olarak sahneye çıkan usta sanatkarın Türkiye’de herkesin hafızasına kazınan uzun saçları, otantik kıyafetleri, bilezik, yüzük ve kemerle tasarladığı imajı ile tiyatral yetenekleri epeyce ilgi çekti.

Barış Manço, birinci uzunçaları (LP) ‘2023’ü, 1975’te çıkardı. ‘Progresif rock’ esintileri taşıyan albümde Cumhuriyet’in 100. yılı anısına bestelediği enstrümantal müziği ‘2023’ün yanı sıra ‘Yine Yol Göründü Gurbete’ ve ‘Yol Verin Ağalar Beyler’ üzere müzikler beğeni topladı.

Yurt dışında da başarılı olmayı hedefleyen Manço, Belçika’ya gitti ve 1976’da ‘Baris Mancho’ isimli birinci İngilizce kelamlı albümünü yayımladı.

‘Yeni Bir Gün’ albümünü ise 1979’da müzikseverlerin beğenisine sunan sanatçı ‘Hey’ mecmuasının, ‘Yılın Erkek Sanatçısı’ ve ‘Yılın Albümü’ mükafatlarını aldı. Birebir yıl çıktığı Anadolu turnesinin tüm gelirlerini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışlayan Manço, daha sonra Hollanda, Belçika, İngiltere, Almanya ve Kıbrıs’ta konserler verdi.

‘Türk televizyonlarının birinci gezgini’ olarak da gösterilen Barış Manço, 5 kıtada 140 değişik yörede 800 bin kilometreye yakın yol katetti ve 1990’da Ertuğrul Fırkateyni’nin Japonya’ya gelişinin 100. yılı münasebetiyle düzenlenen ‘Türk-Japon dostluğu’ aktiflikleri kapsamında gittiği Japonya’da büyük bir coşkuyla karşılandı. Verdiği konserlerde müziklerinde Japonca kelamlara de yer veren Barış Manço’ya ‘Min-On Vakfı Yüksek Erdem Madalyası’ verildi. Manço, buradaki konser kaydını da ‘Live in Japan’ ismiyle yayımladı.

Türk dünyası ile de çok uygun münasebetler geliştiren usta sanatkara, Türkmenistan Devlet Lideri Saparmurat Niyazov tarafından ‘Türkmen vatandaşlığı’ verildi. Belçika ve Fransa da sanatçıyı birçok defa ödüllendirdi.

40 yıllık sanat hayatında 200 besteye imza attıİlk albümüne Cumhuriyet’in 100. yılının kutlanacağı ‘2023’ ismini veren Barış Manço, bir röportajında, ‘Benim birkaç hayalim var, 80 yaşındayken elimde bastonum, tahminen kolumda Doğukan, onun yardımıyla çıkarım sahneye ve senfoni orkestrasına 2023’ü çaldırmak en büyük ideallerimden birisi.’ demişti.

Müzik hayatını anlattığı ’40. Yıl’ müziğini besteleyen Barış Manço, bir periyoda damgasını vuran müziklerini tekrar düzenleyerek seslendirdi. Daha evvel de tansiyon kahırları yaşayan sanatçı, 31 Ocak’ı 1 Şubat 1999’a bağlayan gece, saat 23.30 sıralarında ani tansiyon düşmesi sonucu kötüleşti. Ambulansla Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Merkezi’ne kaldırılan 56 yaşındaki Barış Manço, müdahalelere karşın kurtarılamadı.

Sanatçının cenazesi, Atatürk Kültür Merkezi’nde yapılan merasimin akabinde Levent Mescidi’nden kaldırılarak, Kanlıca Mezarlığı’na defnedildi.

Yaklaşık 40 yıllık sanat hayatında 200 besteye imza atan, ulusal ve milletlerarası alanda pek çok mükafata layık görülen sanatkarın ödüllerinin tamamı ise şöyle:

1980’de ‘Altın Orfe’ Mükafatı, 1987’de ‘Belçika Kültür Elçisi’, 1991’de ‘Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı’, ‘Hacettepe Üniversitesi Onursal Doktora ve Japonya Soka Üniversitesi Kültür ve Barış Ödülü’, 1992’de ‘Belçika Krallığı Leopold II Şövalyesi Nişanı’ ve ‘Fransız Kültür Bakanlığı Edebiyat ve Sanat Şövalyesi Nişanı’, 1994’te Kocaeli Üniversitesi BarışDiploması, 1995’te Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı Türkmen vatandaşlığı, 1995’te Pamukkale Üniversitesinden onursal doktora, 1995’te ‘Japonya Min-On Vakfı Yüksek Onur Madalyası’, 1997’de ‘Belçika Liege Prensliği Onursal Hemşerilik Beratı’