Tarihi Hasankeyf Kalesi’nde arkeolojik hafriyat çalışmaları sürerken bir yandan da arazi taraması yapılıyor.
Mardin Artuklu Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Zekai Erdal başkanlığında uzman bir takım tarafından yürütülen çalışmalarda 6,5 kilometre olduğu düşünülen su şebekesinin 2 kilometrelik kısmına ulaşıldı.
Hasankeyf Kalesi’ne içme suyu ulaştıran su şebekesinin bir kısmının kayalar oyularak tünel, bir kısmının ise yer üstünde su kanalı formunda yapıldığı belirlendi.
Tarihi bulgulara bakıldığında su şebekesinin Artuklu devrinde yapıldığı kanaatine vardıklarını anlatan Erdal, “1280 yılında Hasankeyf’e gelen müellif ve devlet adamı İbn-i Şeddat, ilçenin doğusunda dağlık alandan tedarik edilen suyun kaleye çıkarıldığından bahsetmektedir. Bu da Artuklu periyoduna rastlamaktadır” dedi.
Erdal, Dicle Irmağı üzere büyük bir tatlı su kaynağının kenarında olan bir kalede bu üslup şebekelerin olmasına değinerek, ırmağın çamurlu ve bulanık olduğu periyotlarda etraftaki tatlı su kaynaklarından su tedariki yoluna gidildiğini düşündüklerini belirtti.
Su şebekesinin bir mühendislik mükemmeli olduğunu vurgulayan Erdal, “Tespit edilen su şebekesi, mimari özellikleri ve tarihi ehemmiyeti münasebetiyle kayıt altına alınarak gerekli çalışmalar yapılmalı. Günümüze kadar ulaşabilen, büyük bir kısmı toprak altında kalan bu kanalların öncelikli olarak belgelenmesi, sonra hafriyat yapılarak gerek bilim dünyasına gerekse turizme kazandırılması gerekir” sözlerini kullandı.
Doç. Dr. Zekai Erdal, su şebekesinin 8 asır evvel suyun debisi, arazinin topoğrafik yapısı ve eğim düşünülerek yapıldığını belirterek, “Sıfır kotundan 100 metre kotuna suyun nasıl çıkarıldığını görmek, bunu gelecek jenerasyonlara aktarmak elzemdir” dedi.
Su şebekesinin imalinde El Cezeri’nin de katkısının olma ihtimalinin yüksek olduğuna dikkati çeken Erdal, tarihi birtakım bulguların buna işaret ettiğini lisana getirdi.
Erdal, “El Cezeri’nin kitabındaki bütün robotlar su ile çalışacak formda teknolojilendirilmiştir. Bu noktada Hasankeyf’teki su kanalında da su mühendisliğinin olması nedeniyle El Cezeri’nin bu su kanalıyla bir ilişkisinin olduğunu söylemek mümkün. El Cezeri, bu su kanalının imalinde misyon almış yahut onun nezaretinde yapılmış olabilir.” değerlendirmesini yaptı. (AA)
