“Çankaya”, “Bizim Akdeniz” ve “Zeytindağı” üzere kitaplar kaleme alan Falih Rıfkı Atay, Hoca Hilmi Efendi ile Huriye Cemil Hanım’ın çocukları olarak 1894’te İstanbul’da dünyaya geldi.
Sübyan mektebinin yanı sıra Rehber-i Tahsil Rüştiyesi ve Mercan İdadisi’nde tahsil gören Atay, müdürlüğünü Hüseyin Cahit Yalçın’ın yaptığı Mercan İdadisi ikinci sınıfında okurken yazmaya merak duyarak birinci şiirlerini 1909’da kaleme aldı.
“Kenar-ı Kabrinde” ve “İhtizar-ı Müebbed” isimli birinci şiirleri 1910’da Servet-i Fünun mecmuasında okuyucuyla buluşan Atay’ın düzyazı cinsinde birinci denemesi ise Tecelli mecmuasında 1911’de yayımlandı.
YAHYA KEMAL’İN TEŞVİKİYLE DÜZYAZIYA BAŞLADI
İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi’nde de eğitim alan ve sonrasında Çerkeş’te subay olarak vazifeli ağabeyinin yanına giden Atay’ı düzyazıya yönelten Yahya Kemal oldu.
Ziya Gökalp, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Haşim, Refik Halit Karay ve Fazıl Ahmet Aykaç’ı sevdiği bilinen usta müellif, birinci siyasi yazısı sayılabilecek küçük bir protesto mektubunu 1913’te Tanin gazetesine gönderdi.
Mektubi, Sadaret, Dahiliye kalemleri ile Talat Paşa’nın yanında çalışan Atay, Akşam, Şehbal, Şair, Nedim ve Yeni Mecmua’daki fıkra, makale, tartışma ve öteki tıptaki yazılar da kaleme aldı.
Akşam gazetesinde yazdığı “Günün Fıkrası” ile asıl şöhretini kazanan usta kalemin bu yazıları, ülkenin kurtuluşuna dair edebiyatın serüvenini anlamak açısından da hayli öğretici nitelikteydi.
SURİYE VE FİLİSTİN’DE CEMAL PAŞA’NIN KATİPLİĞİNİ YAPTI
Falih Rıfkı Atay, Talat Paşa’nın Bükreş’e yaptığı bir seyahate katıldı ve birinci yurt dışı röportajını buradan gönderdi. Ayrıyeten Birinci Dünya Savaşı’nda ihtiyat zabiti olarak gittiği Suriye ve Filistin’de Cemal Paşa’nın özel katipliğini yaptı.
Cemal Paşa Bahriye Nazırlığı vazifesiyle İstanbul’a dönünce, Bahriye Nezareti Kalem-i Mahsus Müdür Muavinliği vazifesine getirilen ve Yunan ordusunun geri çekilirken yaptığı zulmü incelemek için kurulan Tetkik-i Mezalim Heyeti’ne üye olan Atay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar ve Mehmet Asım üzere isimlerin yer aldığı bu heyetle Batı Anadolu’da incelemeler de yaptı.
Bolu’dan 1923-1927, Ankara’dan ise 1927-1950 ortasında milletvekili olan Atay, bu devirde Hakimiyet-i Ulusala, Milliyet, Ulus ve Dünya gazeteleri için baş yazılar, sohbetler ve anılar yazdı.
ATATÜRK’ÜN DOSTLUĞUNU KAZANDI
İzmir’in kurtuluşundan sonra tanıştığı Büyük Başkan Mustafa Kemal Atatürk’ün dostluğunu kazanan Atay, kültür, sanat ve bilim alanlarında alınan kararların uygulanmasında rol oynamanın yanı sıra Anadolu Ajansı’nın da kurucuları ortasında da yer aldı.
“Atatürk’ün Bana Anlattıkları” (1955), “Çankaya” (1961) ve “Atatürk Ne İdi?” (1968) isimli kitaplarını da bu devirde yazan Atay, “Bizim Akdeniz”, “Zeytindağı”, “Yolcu Defteri” ve “Taymis Kıyıları” kitaplarında da genç cumhuriyetin birinci yıllarına odaklandı.
Kalp krizi sebebiyle 20 Mart 1971’de İstanbul’da vefat eden Falih Rıfkı Atay’ın yapıtlarından kimileri şöyle:
“Ateş ve Güneş”, “Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri”, “Batış Yılları”, “Atatürk’ün Hatıraları”, “Faşist Roma – Kemalist Tiran – Kaybolmuş Makedonya”, “Deniz Aşırı”, “Yeni Rusya”, “Moskova-Roma”, “Tuna Kıyıları”, “Hind”, “Yolcu Defteri”, “Gezerek Gördüklerim”, “Roman”, “Eski Saat”, “Niçin Kurtulmamak”, “Çile”, “İnanç”, “Londra Konferansı Mektupları”, “Türk Kanadı” (AA)
KAYNAK : Sözcü
