Büyük Postane Caddesi’nde yer alan ve çeşitli işletmeler tarafından kullanılan 119 yıllık Vlora Han harabeye dönen manzarasıyla dikkat çekiyor. Osmanlı Periyodunda ‘Art Nouveau’ stiliyle inşa edilen ve taş süslemeleriyle öne çıkan yapının dış cephesinde dökülmeler, iç cephesinde ise çatlaklar ve çürümeler görüldü.
Binanın yer katında restoran, kafe, berber ve ayakkabı mağazası, birinci katında ise İstanbul 6. Noterliği yer alıyor. Beş kattan oluşan yapının birtakım katlarının kullanılmadığı, en üst katında bulunan bölmeli kısmın ise çürüme ve çatlaklardan en fazla etkilenen nokta olduğu göze çarptı.
Özel mülk olduğu bilinen binanın uzun müddettir restore edilmeyi beklediği öğrenildi.
“ÇOK ÜNLÜ AVUKATLARIN OFİSLERİNİN OLDUĞU BİR HAN”
İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Anabilim Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Yegan Kahya Sayar yapı hakkında şu bilgileri verdi:
“Vlora Han, Arka Nouveau üslubunun az sayıda en farklı örneklerinden bir tanesi. Kagir (harç ve taş yahut tuğla karışım sistemi) bir han yapısı olarak, bir ofis hanı aslında. O tarihte demir yolunun gelişiyle çok büyük ehemmiyet kazanan Eminönü’nde açılıyor. Hasebiyle da içinde farklı tipte bir kullanım, ofis niteliğinde çeşitli fonksiyonları barındırıyor. Çok ünlü avukatların, terzilerin, çeşitli kıymetli meslek kümelerinin temsilcilerinin ofislerinin olduğu bir han binası. İçinde, Mimar Kemaleddin’in de ofisinin bir müddet bulunduğunu düşünüyoruz. Zira, 1904 ve 1905 yıllarına ilişkin ticaret yıllıklarında burada ‘Kemaleddin Mimarlık Bürosu’ diye bir ismin de olduğunu görüyoruz tıpkı adreste. Bina, Yeni Mimari akımının özelliklerini taşıyor. Tıpkı vakitte taşıyıcı sistem açısından da bilinen gereçlerin yeni kullanımlarıyla karşımıza çıkan bir yapı. Bu ne demek derseniz? Yapının karma bir sistemde yapıldığını, yığma tuğla duvarlardan oluştuğunu fakat demirin burada binanın iskelet sisteminin bir elemanı olarak kullanıldığını söyleyebiliriz.”
“1990 yılında Müdafaa Şurası tarafından tescil edilen bir yapı. O devir sivil mimarlık örneği olarak tescil ediliyor. Sonra yanılmıyorsam 2000’li yıllarda birinci küme eski eser olarak küme tescili de yapılıyor. Münasebetiyle çok nitelikli olduğu da bu formda de tanımlanmış olan bu yapının günümüzdeki haline baktığımız vakit harap durumda olduğunu görüyoruz. Harabiyet tahminen direkt yapısal değil fakat yapının gerek mekansal biçimlenişlerinde gerekse materyal niteliğinde çok önemli bozulmalar var. Bunun dışında yapı çok uzun yıllar depo olarak da kullanılmış. Hasebiyle imalinde hiç öngörülmeyen yükleri de uzun yıllar içinde barındırmış görünüyor. Bunların, konusunda uzman mühendisler tarafından incelenmesi gerekiyor.”
“Binada gereç açısından çok büyük kayıplar var. Dış cephesine baktığınız vakit inanılmaz güçlü bitkisel bezemeler var. Güller, çeşitli motifler hem ahşap, hem taş, hem metal elemanlar kullanılarak yapılmış. Bakımsızlıktan ufalanmış önemli kayıplar olmaya başlamış. Çatlamalar, kırılmalar var. Yapının 2000’li yıllarda art yan sokağa bakan cephesinde taş bir korniş elemanı altı metre kadar kopmuştu. Önemli bir tehlike, can güvenliği ismine da mal güvenliği ismine da”
“BU ÖNEMLİ BİR DURUM”
Kahya Sayar, hanın muhtemel İstanbul depremindeki risk durumunu da yorumladı:
“Aslında yapıda, içinde volta döşeme dediğimiz metal elemanlar ve profillerle yapılan sistem kendi içinde biraz garanti veriyor üzere lakin buna güvenemeyiz. Taşıyıcı sistem açısından kesinlikle uygunca irdelenmesi gerekiyor, kesinlikle güçlendirmeler yapılmalı. Geçmişte kornişinin 6 metre kadar kopup düşmüş olması esasen yapıda vakit zaman birtakım noktalarda sorunların zelzele olmadan da yaşandığını bize gösteriyor. Yani bu önemli bir durum. Duvara bağlı korniş kesimi yerinden aşağıya düşüyorsa ve bu bir sarsıntı olmadan çöküyorsa demek ki bu türlü riskler her vakit var. Münasebetiyle yapının öbür noktalarında da bunlar olabilir, sarsıntı bunları daha süratli tetikleyebilir. Bu yapının süratlice onarılması bir kültür varlığı olarak esasen bir sorumluluğumuz. Modül kopmuş kısımlar, kırıklar, çatlaklar ve oyulmuş olan noktalar var. Bütün bunların onarılarak yapının nitelikli bir halde ömrünü sürdürmesi için ona bir fırsat verilmesi gerektiğini öncelikle vurgulamak isterim.”
Hanın giriş katında ayakkabı mağazası işleten Vahap Çetin ise “Burada 5 yıldır kiracıyım. Tadilat olacak diyorlar, şu an çok bakımsız” tabirlerini kullandı. (DHA)
KAYNAK : Sözcü
