[ad_1]
Hamide HANGÜL
Türkiye’nin yaşadığı son sarsıntı felaketi ve milletlerarası arenadaki rekabetin artması, komşularla ihracata da yansıdı. Türkiye’nin hudut komşuları Irak, İran, Gürcistan, Bulgaristan, Yunanistan, Azerbaycan ve Suriye’ye toplam ticareti bu yılın birinci 6 ayında yüzde 7,6 düşüşle 11,5 milyar dolara geriledi.
En fazla düşüş yüzde 50,6’lık oranla mücevherde görüldü. Bu eserde, geçen yılın birinci 6 ayında 178.4 milyon dolar olan ihracat, bu yıl tıpkı periyotta 88.1 milyon dolara indi. Mücevheri, meyve zerzevat eserleri yüzde 43,3, halı yüzde 39, çelik yüzde 30,8, madencilik yüzde 28,2 izledi.
Böylelikle hudut komşularına meyve zerzevat ihracatı 222,1 milyon dolardan 126 milyon dolara, madencilik 359,8 milyon dolardan 256,5 milyon dolara, çelik 990 milyon dolardan 685,4 milyon dolara, halı 135,5 milyon dolardan 82,6 milyon dolara gerilediği belirlendi.
İlk sıradaki dallarda düşüş var
Sınır komşularına en fazla ihracat gerçekleştiren dal kimyevi hususlar oldu. Bu dalda hudut ülkelerine ihracat yüzde 6,4’lik kayıpla 1.8 milyar dolara gerilerken, ikinci sırada gelen hububat, bakliyat, yağlı tohumlar yüzde 7,4 düşüşle 1,5 milyar dolardan 1,4 milyar dolara geriledi.
Mobilya kağıt eserleri yüzde 2,2’lik sonlu artışla 1.03 milyar dolarla üçüncü sırada yer alırken, elektrik ve elektronik yüzde 10,6 artış ve 994.8 milyon dolar, demir ve demir dışı metaller yüzde 12,2 düşüş ve 790,5 milyon dolarla komşulara en fazla ihracat gerçekleştirdi.
Irak’a meyve ve zerzevat Gürcistan’a fındık sert düştü
Türkiye’nin hudut komşulardaki en büyük pazarı Irak’a ihracatı birinci 6 ayda yüzde 10,8 düşüşle 4,3 milyar dolara gerilerken, en fazla düşüş yüzde 64,9 kayıpla meyve ve zerzevattan geldi.
Bunu mücevher yüzde 58, halı yüzde 31,5, kuru meyve yüzde 31,7 düşüş takip etti. Bulgaristan yüzde 14,4 kayıp ve 1.9 milyar dolarla ikinci sırada gelirken, bu ülkeyi yüzde 15 düşüş ve 1,3 milyar dolarla Yunanistan izledi. Komşu ülkelerde yüzde 22’lik yüksek oranda pazar kazanılan tek ülke Gürcistan oldu.
Bu ülkeye fındık ihracatı yüzde 70, kuru meyve yüzde 60,7, madencilik yüzde 55,8’lik düşüşle dikkat çekerken, gemi ve yat satışlarının da 1.1 milyon dolardan 221 bin dolara gerilediği görüldü. Gürcistan’a otomotiv ihracatı yüzde 91, mücevher yüzde 50, dokuma yüzde 46 artış kaydetti. Bulgaristan’a halı ihracat yüzde 84,8, Yunanistan’a yüzde 76,5 düşüş yaşadı. İran’ a yaş meyve zerzevat ihracatı yüzde 486, Irak’a gemi ve yat satışı yüzde 186 artışla dikkat çekti.
Yine İran’a mücevher ihracatının yüzde 89,1 düşüş yaşadığı belirlendi. Bölge sanayicisi, hudut komşularıyla ticaretteki düşüşü, “Türkiye ihracatının yüzde 10’unu yapan bölgemiz, zelzele sonrası toparlanma sürecini tam manasıyla tamamlayamadı. Birtakım ülkelerde de rakipler pazar kapmaya başladı” diyerek özetledi.
Depremde altyapımızı kaybettik
Adıyaman OSB Lideri Abdülkadir Çelenk, Adıyaman’ın Irak’la ticaretinin uygun durumda olduğunu, iç savaştan sonra Suriye’yle ticaretin yavaşladığının altını çizdi. Komşu ülkelerde genel olarak ihracat ta sarsıntı tesirinin olduğuna işaret eden Çelenk, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Depremde alt yapımızı kaybettik. Adıyaman OSB’de 22 bin kişi çalışıyordu.
Bugün 7 bin – 7 bin 500 eleman var. Şu anda eleman bulamıyoruz, yavaş yavaş toparlanıyoruz lakin bu kısada müddette toparlanacak bir şey değil. Barınma sorunu var. Konteynerdan kalıcı barınma yerlerine taşınmak istiyor beşerler. Vilayet dışına çıkan emekçilerimiz geri gelmedi. Emekçi derdi olunca da üretici farklı vilayetlere gidiyor. Yıkılan fabrikaların da yerinde dönüşümle ayağa kaldırılmasını umuyoruz.”
Afet sonrası gayesi revize ettik
İstanbul Hububat, Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Lideri Kazım Taycı, zelzele tesirine işaret etti.
Bu yıl 15 milyar dolar amacı koyduklarını, fakat Kahramanmaraşlı ve 11 ili etkileyen sarsıntılardan ötürü bölgedeki tarım alanlarının, fabrikaların net 2,5 ay çalışamadığına işaret eden Taycı, “O nedenle bölgelerimin ihracatta önemli düşüş oldu. Biz de 15 milyar dolar maksadını 13 milyar dolara revize ettik. Şu anda oradaki besin tesislerimiz yüzde 90 faaliyet başladı” dedi.
Türkiye’nin Irak’a çok sayıda eser ihraç ettiğine işaret eden Taycı, “Ağırlıklı besin hammadesi ile bitmiş tarım eserleri ihraç ediyoruz. Ayçiçek yağı, makarna, unun yanı sıra, kek, bisküvi, şekerleme, çikolata, ketçap, mayonez de gönderiyoruz Irak’a. Hudut komşularımızla besin ithalat ve ihracatında sorunumuz yok” dedi.
Ticaretin artırılması açısından hudut kapılarının da rahatlatılması ve kapasitelerinin artırılması gerektiğini, bu bahsin da ele alındığı Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile ihracatçıların bir görüşme yaptığını açıklayan Taycı, “Habur’dan kapıda düzenleme yapılmasını lisana getirdik” dedi.
Türkiye’de 11 ili etkileyen zelzelede 34 OSB’nin 7’sinin alt yapısında kısmi hasar oluştuğuna işaret eden Taycı, bu yıl nisan sonu itibariyle şu bilgileri paylaştı: “332 orta, ağır ve yıkılan tesis var. Malatya özelinde, 3 OSB’de 39 orta ve kısmen ağır, 109 az hasarlı tesis var. Sarsıntı bölgemizde ağır ve orta hasarlı 5 bin 600 tesis bulunuyor.
Deprem sonrasında toparlanma iki aydan fazla vakit aldı. Tüm bunlara karşın, Nisan 2023 sonu itibariyle, 11 vilayetteki 34 OSB’de 38 bin 600 tesisimizin, 33 bin tesiste üretim başladı.”
Rakipler pazar kaptı
Güneydoğu Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (GÜNSİAD) İdare Şurası Lideri Şahismail Bedirhanoğlu, hudut komşularıyla ticaretin, bölgesel gelişmelere bağlı olarak büyük bir artış göstermediğini söyledi.
Suriye’nin iç savaş sonrası durma noktasına geldiğine işaret eden Bedirhanoğlu, “İran’la dilek ettiğimiz hudut ticaretini bir türlü geliştiremiyoruz. Kuzey Irak’ta ticaret hacmimiz hayli güzeldi. Raflar Türkiye markalarıyla doluydu, besinden inşaat materyallerine, beyaz eşyadan kumaşa kadar. Lakin bu pazarı rakiplere kaptırdık. Bu ülkede 7-8 milyar dolar ticaret hacmimiz vardı lakin değişti” dedi.
RusyaUkrayna savaşının da ticareti olumsuz etkilediğine lisana getiren Bedirhanoğlu, Suriye ile olumlu bir aralık alınması halinde ise bunun ticarete de yansıyacağını belirterek, “İki ülke ortasındaki ticaret hacmi manalı bir noktaya çıkar” dedi. Habur hudut kapısının da kâfi gelmediğine işaret eden Bedirhanoğlu, “Kamyon ya da TIR’la mal gönderiyorsunuz, lakin üç gün bekleyince fiyat değişiyor. Habur kapısının şartları süratli transit olacak biçimde genişletilmesi lazım. Hudut kapısı genişletilmeli ve suratı artırılmalı” diye konuştu.
Kur rekabet gücünü zayıflattı
Gaziantep Ticaret Odası (GTO) Lideri Mehmet Tuncay Yıldırım, hudut komşularıyla ticareti şöyle kıymetlendirdi: “İhracattaki düşüşü fotoğrafın bütününe bakarak kıymetlendirmek gerekir. Yılın birinci yarısında yalnızca komşularımızla olan değil genel ihracatımızda düşüş kelam konusu.
İlk 6 ayda Türkiye ihracatı geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yaklaşık %2’lik bir kayıp yaşadı. Tabi bunda dünya ekonomisindeki genel yavaşlama ve sakinlik da tesirli. Bilhassa, Avrupa üzere Türkiye’nin kıymetli ticaret ortaklarının ekonomik performansındaki düşüş, ihracat talebini azaltabiliyor.
Bu dış etkenlerin yanında döviz kurlarındaki değişim, Türk lirasının öteki ülke para üniteleri karşısında kıymet kaybetmesi, ihracatın maliyetini artırıyor ve rekabet gücümüzü düşürüyor. Yüksek döviz kuru her ne kadar ihracatçı için avantaj üzere görünse de güç ve ham unsur fiyatlarındaki artışlar, üretim maliyetlerini artırıyor ve ihracatçıların rekabet gücünü azaltıyor. İhracatçı fiyatlama zahmeti çekiyor.
Öte yandan COVID-19 salgını ve RusyaUkrayna savaşı nedeni ile bozulan tedarik zincirleri şimdi tam olarak düzelmemişken bölgemizde 6 Şubat sarsıntısını yaşadık. Türkiye ihracatının yaklaşık %10’unu gerçekleştiren bölge şimdi toparlanma ve tekrar yapılanma sürecini tam manasıyla tamamlamış değil.”
Ekonomi > Şirketler
HABER İÇERİĞİ : Dünya
[ad_2]
