Türkiye’yi yasa boğan, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki sarsıntıların akabinde birçok araştırmacı, afet bölgesine giderek incelemelerde bulundu.
DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ökmen Sümer de Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği kısımlarından öğretim üye ve yardımcılarından oluşan bir takımla elde ettikleri bulguları raporladı.
“GERÇEKLEŞMESİ GEREKEN ZELZELE 300 İLA 400 YIL GECİKTİ”
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin beklediklerinden daha büyük olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Sümer, şunları söyledi:
“Literatürdeki paleosismoloji tabanlı çalışmalara baktığımızda, Doğu Anadolu Fay Zonu’nda 350 ila 500 yılda bir sarsıntı tekrarlama dönemi olduğunu biliyoruz. Birinci büyük sarsıntıda kırılan kesimlerde görülen en son büyük sarsıntı 1114 zelzelesi. Bu datalar değerlendirildiğinde gerçekleşmesi gereken sarsıntı 300 ila 400 yıl gecikti.
Bu gecikme bölgedeki fay kesimlerinin üzerindeki tansiyonu arttırdı hasebiyle, 7.4 olarak hesapladığımız modül Türkoğlu-Pazarcık, Erkenek ve Amanos segmentlerini de içerecek halde kırılarak 7.7 büyüklüğünde zelzele yarattı.
Doğu Anadolu Fay Zonu’nun ilgili segmentlerine komşu daha kuzeydoğudaki modüllerinde bir yamulma birikim olmadığı için, tansiyon aslında hassas bir pozisyonda bulunan yaklaşık doğu- batı uzanımlı Çardak ve Sürgü fayları üzerinden ilerledi. Buranın da kırılmasıyla ikinci büyük sarsıntı gerçekleşti.”
‘TEPEHAN’DA ÇOK BÜYÜK BİR HEYELAN OLUŞTU’
Antakya bölgesindeki arkeolojik alanlarda eski zelzelelerin izlerini, geçen yıl ‘arkeosismolojik’ yaklaşımlarla incelediklerini belirten Doç. Dr. Sümer, “Geçen sene elde ettiğimiz datalarla, şu anki sarsıntıların tesirini birinci yaklaşımdaki bilgilerle karşılaştırdığımızda tarihî süreçte Antakya’nın daha büyük sarsıntılardan etkilendiğini gördüğümüz ön sonuçlar var” diye konuştu.
Depremin Antakya’daki tesirine de değinen Doç. Dr. Sümer, “Antakya’da birinci büyük sarsıntıda, Kırıkhan’ın güneyine kadar oluşan bir yüzey kırığı geliştiğini, Tepehan’da ise sismogravitasyonel (sarsıntı kaynaklı) bir deformasyon tesiriyle çok büyük bir heyelan oluştu. Arazi çalışmaları sırasında gerçekleşen 6.4 büyüklüğündeki Hatay’ın Defne ilçesi merkezli sarsıntısının de bilhassa buradaki Toygarlı ve Çökek mahalleleri ve etrafında sismogravitasyonel olarak büyük kütle hareketlerine neden olduğunu yerinde gözlemledik. Yüzey kırığına ilişkin deformasyonlar Kırıkhan’ın güneyinde sonlanıyor. Özelikle Antakya’daki hasarlar yüzey kırığıyla ilgili değil de sismogravitasyonel gelişmiş, bu da bölgenin zayıf jeolojik yapısından kaynaklanıyor” dedi.
‘DEPREM OLUP GEÇTİ, DİYE DÜŞÜNMEMEK GEREKİYOR’
Fay, yer ve inşaat üzere birçok parametrenin Hatay’da sarsıntının tesirini artırdığını belirterek Ölüdeniz Fay Zonu’na dikkati çeken Doç. Dr. Sümer, şöyle konuştu:
“Antakya, tarihî devir içerisinde çok büyük zelzeleler yaşamış bir kent. Bu nedenle, Antakya özelinde yapılacak çalışmalara daha çok odaklanmamız gerekiyor. ‘Deprem olup, geçti’ diye düşünmemek gerekiyor. Yapılan çalışmalara nazaran, Ölüdeniz Fay Zonu’nun kuzey modüllerinin farklı kollarında 1157 ve 1408 zelzeleleri olduğunu biliyoruz.
Dolayısıyla bu sarsıntı geçti, birçok kentimiz etkilendi ve bu bölgede uzun bir müddet büyük bir sarsıntı olmayacağı tarafındaki bir algı karşısında dikkatli olmalıyız. Doğu Anadolu Fay Zonu üzerinde 1114 zelzelesi sonrası çabucak ardında, Ölüdeniz Fay Zonu üzerinde 1157 sarsıntısı gerçekleşiyor.
Dolayısıyla ortada kısa bir periyot bulunuyor. Şayet Antakya’yı tekrar ayağa kaldıracaksak, o denli bir yapmalıyız ki tahminen 30-40 sene sonra olabilecek daha büyük bir sarsıntıdan ziyan görmesin. Bu durum göz önünde bulundurularak kenti tekrar planlamalıyız.”
Literatürdeki bilimsel bilgilere nazaran Ölüdeniz Fay Zonu üzerinde 7.8 ve tahminen de daha büyük zelzelelerin gerçekleştiğini paleosismolojik datalar ve tarihi kayıtlardan bildiklerini kaydeden Doç. Dr. Sümer, “Dolayısıyla Antakya özelinde bu sarsıntıdan daha büyük bir sarsıntı yaşanabilir. Ona nazaran tedbirlerimizi almalıyız. Türkoğlu-Pazarcık, Erkenek ve Amanos üzere segmentlerde güç boşaldı. Olağan koşullar altında bu fay modüllerinde bu büyüklükte 300- 500 yıl boyunca zelzele olmasını beklemiyoruz. Lakin Antakya’da Ölüdeniz Fayı Zonu’nun kuzey kısmına dikkat etmek gerek” dedi. (DHA)
KAYNAK : Sözcü
