[ad_1]
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Genel Jeoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 3 yıl evvel İzmir için başlattıkları sarsıntı erken ihtar sistemi projesinin sonuna geldiklerini belirtti.
Proje çalışmalarında sona geldiklerini lisana getiren Prof. Dr. Sözbilir, Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) ile imzaladıkları protokol kapsamında 12 başka noktaya sistemi yerleştireceklerini söz etti.
Sistem sayesinde sarsıntının 16 saniye öncesinden bilinebileceğini söyleyen Prof. Dr. Sözbilir,”Üniversitenin öz kaynaklarıyla desteklenen bir projeydi. Mühendislik fakültesinde jeoloji, jeofizik, inşaat, bilgisayar ve elektronik kısmı hocalarından oluşan bir takım oluşturduk. Bu takım 3 yıl boyunca çalışıp, projeyi tamamladı. Hem yazılı hem tasarım hem de düzenek açısından büsbütün yerli, yeni bir zelzele ikaz sistemi geliştirdik. Geliştirdiğimiz sistemi önümüzdeki aydan itibaren 6 aylık bir deneme sürecine sokacağız. İzmir’de farklı lokasyonlardaki 12 AFAD istasyonuna yerleştireceğimiz bu sistem saniye saniye bize oluşacak zelzelelerle ilgili bilgi aktaracak” tabirlerini kullandı.
‘DEPREMİ 16 SANİYE ÖNCESİNDEN ÖĞRENEBİLİYORUZ’
Bu sistemin daha evvel İstanbul, Bursa, Kocaeli üzere yerlerde kurulduğunu lisana getiren Prof. Dr. Hasan Sözbilir, sistemin birçok vilayette kurulması gerektiğine dikkati çekip, kelamlarını şöyle sürdürdü:
-Deprem erken ihtar sistemleri, diyelim ki 70 kilometre uzaklıktaki bir fay sarsıntı oluşturduğu anda onu algılıyor.
-Mesela Bayraklı ilçesine gelebilecek bir sarsıntısı 16 saniye öncesinden öğrenebiliyoruz. Bu sayede insanlara bilgi verilebilir ya da büyük ölçekli yapılarla ilgili tedbir alınabilir. Hedef sarsıntı olduğu anda kaynağında yakalamak.
-Fayın bizden ne kadar uzak olduğuna nazaran zelzelenin geliş mühleti değişir. Bu bilginin online ve gerçek vakitli olarak bilgisayarlara naklini gerçekleştirecek.
‘DEPREM SAYISINDA ARTIŞ YAŞANDI’
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen yıkıcı zelzelenin akabinde 1 yıl içinde yaklaşık 100 bin sarsıntı yaşandığını anlatan Prof. Dr. Sözbilir, “Normal kurallarda Türkiye’de bir yılda ortalama 25 bin tane zelzele oluyor. Lakin 6 Şubat’tan sonra 1 yıl içerisinde yaklaşık 100 bin tane zelzele oldu yani sarsıntı sayısında artış yaşandı. Bu da çok yüksek bir gücün açığa çıkması olarak kıymetlendirilebilir. Bu hareketlilik sürüyor” dedi.
Türkiye genelinde son 100 yılda kırılmayan çok fazla fay bulunduğunu da hatırlatan Prof. Dr. Sözbilir, “Türkiye’de 485 tane faydan yalnızca 25 tanesi kırıldı. Bu yıl sonunda bir proje başladı. 14 tane üniversiteden 100’e yakın bilim insanı olarak yüzün üzerindeki fayı çalışıyoruz. Tıpkı anda iki yıl boyunca bu çalışmalar sürecek. Antakya, Ölüdeniz, Cizre faylarında çalışmaya başladım. Onları kesip içine bakacağız. ‘Bu faylar geçmişte ne kadar sıklıkla zelzele üretmiş?’, ‘Bundan sonra ne vakit kırılabilir?’ üzere soruların karşılıklarını bulmaya çalışacağız. Sarsıntı tehlikesi seviyesini ölçmeye çalışıyoruz” açıklamalarında bulundu.
İZMİR’DE TUZLA FAYINA DİKKAT ÇEKTİ
İzmir’de son 100 yılda fayların yıkıcı bir zelzele üretmediğini de belirten Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 17 fayın 6 ile 7.2 büyüklüğünde sarsıntı üretebileceğini kaydetti.
Denizdeki faylardan birinin 30 Ekim 2020’de kırıldığını anlatan Prof. Dr. Sözbilir, “6.9 büyüklüğünde zelzele olmuştu ve 117 vatandaşımız hayatını yitirmişti. ‘Denizdeki hangi faydan kaynaklanan bir sarsıntıda ne çeşit bir tsunami tehlikesine maruz kalabiliriz?’, ‘Hangi kıyılarımızı su basar?’, ‘Bu sular ne kadar içeri girecek?’, ‘O bölgede altyapı stokumuz nasıl?’, ‘Nüfus yoğunluğumuz ne kadar?’ üzere mevzuları evvelden bilmemiz gerekiyor” dedi.
İzmir faylarını kesip inceleme yaptıklarını da söyleyen Prof. Dr. Sözbilir, 5 yarar çalışmaları tamamladıklarını söyleyip “Tuzla Fayı’nın 2 bin yıllık zelzele üretme aralığı var. Son sarsıntısı de yaklaşık 2 bin yıl evvel yaptığı için bu fayın zelzele üretme vaktinin yaklaştığını söyleyebiliriz. 7’ye varan büyüklükte bir sarsıntı üretme potansiyeli var” sözlerini kullandı.
‘DEPREM KONUTLARI ZELZELEDEN EVVEL YAPILMALI’
Türkiye’de kentsel dönüşümün 1999 sarsıntısından sonra devreye girdiğini vurgulayan Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 2015 yılına kadar gecekonduların yıkılarak yerine bina yapıldığını lisana getirerek, “Az nüfusun olduğu binaları değil de çok nüfusun olduğu 1999 öncesi yapılan binalar ekseninde kentsel dönüşümü yapmak lazım. Yere nazaran ve nüfus yoğunluğuna nazaran önceliklendirme yapmak gerekiyor. 6 Şubat sarsıntısında şunu gördük; sarsıntıdan sonra sağ kalan insanları koyacak yerimiz yok. Çadır, konteyner var lakin insanların hayat kalitesi çok düşüyor. Sarsıntı olmadan evvel sarsıntı konutları yapmak gerekir. İzmir’de sarsıntı konutlarını ne kadar arttırırsak, kent içinde mevcut yapı stokundaki insanları zelzele olmadan evvel oralara taşırsak zelzele olduğunda kentsel dönüşüm kapsamında kıymetlendirilmesi gereken binalar yıkılır lakin içinde insan olmadığı için kimse ölmez. Bu sistemin Türkiye ölçeğinde devreye girmesinde yarar var” diye konuştu.
Deprem,Fay,İzmir,Sistemi,İnsan,Ne Kadar,Saniye,Proje,100,Tane,Türkiye,Yapı,Bilgi
Haber Kaynak : Sözcü
[ad_2]
