Ülke ve dünya gündemine yönelik değerli hususlar hakkında alanında uzman takımıyla gerçekleştirdiği çalışmaları sürdüren Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) Ekonomik Araştırmalar’ın, yayımladığı “Hayat Bir Nefes Derinden” başlıklı yeni çalışmayla hava kirliliğinin iktisadi ve toplumsal tesirlerini kalkınma perspektifi ile inceliyor.
TSKB Ekonomik Araştırmalar, hava kalitesinin artırılmasına yönelik araştırma ve bulgularının yanı sıra tahlil teklifleri de sunuyor.
7 MİLYON ERKEN MEVT VAR
Rapora nazaran; her yıl dünya çapında 7 milyon erken vefata sebep olan hava kirliliği, günümüzde en kıymetli çevresel sıhhat sorunlarından biri olarak kabul ediliyor. Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın (UNEP) transferlerine nazaran ise dünya genelinde 300 milyon çocuk, kabul edilebilir düzeyden 6 kat fazla hava kirliliğine maruz kalıyor. Bu kirlilik tehlikeli boyutlara ulaştığı periyotlarda, plansız eğitim duraklamasına sebep olarak, çocukları ve gençleri olumsuz tarafta etkileyebiliyor.
RİSK FAKTÖRÜ
Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de hava kirliliğinin sıhhat sıkıntılarının kıymetli sebeplerinden biri olarak karşımıza çıktığını anlatan raporda; Washington Üniversitesi’nde bulunan Sıhhat Metrikleri ve Kıymetlendirme Enstitüsü datalarına nazaran, Türkiye’de en çok vefat ve sakatlığı bir ortaya getiren risk faktörleri ortasında hava kirliliğinin de bulunduğundan bahsediliyor. Risk sıralamasında 2009 yılında 6’ıncı sırada olan hava kirliliğinin 2019 yılında 5’inci sıraya yükselmesi dikkat çekiyor.
Buna rağmen, Dünya Bankası tarafından 2022 yılında yayınlanan Türkiye’ye ait ‘Ülke İklim ve Kalkınma Raporu’, Türkiye’nin hava kirliliğini azaltmada ilerleme kaydetmiş olduğunu belirtiyor.
Toz, polen, küf üzere 10 mikron ve daha küçük parçacıkları söz eden PM10 (partikül madde) ve azot dioksit (NO2) konsantrasyonlarının, Türkiye’nin ekonomik büyümesine nazaran azaldığı gözlemleniyor.
“HAVA KİRLİLİĞİ, DİREKT VE DOLAYLI OLARAK EKONOMİYİ DE ETKİLİYOR”
Hem dünyanın hem de Türkiye’nin hava kirliliği ile uğraş konusunda kat etmesi gereken uzun bir yol olduğunu ortaya koyan “Hayat Bir Nefes Derinden” başlıklı rapor, kamu ve özel kesim iş birliklerinin güçlendirilmesinin değerine dikkat çekiyor.
Belediyelerin, şirketlerin ve bireylerin sorumluluk alarak birlikte atacağı adımların tesirli olacağına değinen çalışmada, hava kirliliği ile uğraş kapsamında geliştirilecek finansman imkanlarının da ilavesiyle dünyanın ve Türkiye’nin hava kalitesinin artırılmasına takviye olunacağı vurgulanıyor.
Hava kirliliğinin yarattığı risklere yalnızca sıhhat ve çevresel boyuttan bakılmaması gerektiğine işaret eden raporda; hava kirliliğinin, direkt ve dolaylı olarak ekonomiyi de etkilediğine dikkat çekiliyor.
İŞTE TÜRKİYE’NİN HAVASI EN KİRLİ İLLERİ
Rapor için hazırlanan çalışmada kullanılan Türkiye’deki 26 kente ait mevcut bilgiler, üretim ile hava kirliliği göstergesi ortasında gerçek istikametli bir münasebete işaret etmiyor.
Bu durum, hava kirliliğini artırmadan üretimin artırılabileceğini ima ediyor.
Azotdioksit (NO2) konsantrasyonu dikkate alındığında 2016 ve 2021 yılları ortası bilgilerin tahlil edildiği çalışmada aralarında Erzurum’un da bulunduğu 12 kentin bilgileri ele alındı.
Raporda şu tabirlere yer verildi
*Çalışmaya dahil edilen kentler ortasında ortalama NO2 konsantrasyonu en yüksek kentlerin basında Ankara, Erzurum ve Trabzon geliyor. 2021 yılında Ankara, Erzurum ve Trabzon’un ortalama NO2 konsantrasyonunun WHO ve EC kritik kıymetlerinin üzerinde olduğu görülüyor.
*Türkiye’de belirlenmiş? kritik kıymetler ile karşılaştırıldığında ise 2016 yılında çalışmaya dahil edilen hiçbir kentin yıllık ortalama NO2 konsantrasyonu Türkiye kritik bedelinin üzerinde değilken, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında Ankara’nın ortalama NO2 konsantrasyonu Türkiye kritik bedelinin üzerinde hesaplanıyor.
Çalışmada öne çıkan başka satır başları ise şöyle:
*Hava kirliliği ve iklim değişikliği ortasında karmaşık bir münasebet bulunurken, bu ilgi “madalyonun iki yüzü” olarak isimlendiriliyor. Hava kirliliği, iklim değişikliğini etkilediği üzere iklim değişikliği de hava kirliliğini tetikliyor.
*Gelişmekte olan ülkeler daha yüksek hava kirliliği ile çaba ederken, bayanlar, çocuklar, yaşlılar ve düşük gelir grubundakiler için hava kirliliğinin olumsuz tesirleri daha hissedilebilir düzeyde yaşanıyor.
*İklim değişikliği sebebi ile sayıları artan orman yangınları, etraflarındaki bölgelerde hava kirliliğini artırdığı üzere bölgesel hava kalitesini de etkiliyor.
*Hava kirliliği kaynaklı global erken vefatlar nedeniyle oluşan yıllık işgücü geliri kayıpları, 1995 yılındaki 47 milyar dolardan 2015’te yaklaşık 179 milyar dolara ulaşmış durumda.
*Hava kirliliği nedeniyle erken ölümlerden kaynaklanan refah kaybının 2015 yılındaki 3,16 trilyon dolardan 2060 yılında 18,3-25,3 trilyon dolara yükselebileceği öngörülüyor.
*Hava kirliliği, hava kalitesine bağlı olan ziraî randımanda bir azalmaya neden oluyor. Gelişmekte olan birçok ülkede endüstrideki gelişmelerin ve kentleşmedeki artışın, tarım üzerindeki olumsuz tesirleri hissediliyor.
*“2021 Yılı Dünya Hava Kalitesi Raporu”na nazaran, en yüksek ortalama PM2,5 konsantrasyonuna sahip ülke 76,9 μg/m3 bedeli ile Bangladeş. Türkiye ise 20,0 μg/m3 pahası ile 117 ülke ortasında 46’ıncı sırada.
AZOTDİOKSİT NEDİR?
Azot dioksit, formülü NO2 olan, kırmızımsı kahverengi ve zehirli bir gazdır. Keskin bir kokuya sahip olan bu gazın kokusu klor gazına benzemektedir. Zehirli bir gaz olan azot dioksitin teneffüsü sonucunda baş ağrısı ve baş dönmesi üzere belirtileri ortaya çıkmaktadır.
