İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE) Etraf Mühendisliği Bölümü’nün hazırladığı ‘Afet Sonrası Atıkların İdaresi Hakkında Değerlendirme’ çalışması hakkında bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali Küçüker, 6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen afetlerin etraf üzerinde de çok önemli boyutlarda tesirlere neden olduğunu açıkladı.
Çevresel açıdan kıymetlendirilmesi gereken en kıymetli hususlardan birisinin de sarsıntı sonrasında oluşan atıkların idaresi olduğunu anlatan Küçüker, yıkılan binalardan kalan inşaat atıkları ve molozlar için tahlil üretilmesi gerektiğini hatırlattı.
Son olarak 2 Mart’ta açıklanan sayılara nazaran 212 bin binanın zelzelede yıkıldığını kaydeden Küçüker, “Amerika’daki bilgiler ışığında yaptığımız çalışmalar sonucunda, 212 bin binada 170 milyon tondan fazla moloz atığıyla başa çıkmak zorunda kalacağız. Bunların içinde yalnızca inşaat atıkları yok. Konutlarımızdaki mobilyalar beyaz eşyalar ve elektronik eşyalar var. Bu da çeyrek milyon ton kütleye tekabül edebilir” sözlerini kullandı.
‘SÜREÇ 3-4 YILDAN FAZLA SÜRECEK’
İnşaat yıkımlarından kaynaklı atıklardan firmaların metal, cam, ahşap ya da kullanılabilir kısmı ayrıştırdığını kalan kısmın ise depolama alanlarına gittiğini anlatan Dr. Öğr. Üyesi Küçüker, lakin sarsıntı nedeniyle meydana gelen yıkımlarda atıkların karışık olduğunu vurguladı. Atıkların içinde çok sayıda tehlikeli, insan ve etraf sıhhatine ziyanlı malzeme bulunduğunu söz eden Küçüker, bunların en başında asbestin geldiğini hatırlatarak şöyle konuştu:
“Türkiye’de 2010 yılında asbest kullanımı ve asbestli eser satışı yasaklandı. 2010’dan evvel asbest inşaatlarda bilhassa izolasyon materyali olarak çok kullanıldı. Binalar eski olduğu için asbest kullanıldığını düşünüyoruz. Bir etraf felaketi olmadan moloz atıklarını nizamlı, planlı ve uzun soluklu bertaraf sistemiyle gidermek gerekiyor. Bunun Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yaşanan en büyük felaket olduğunu düşündüğümüzde bu süreç bugünden yarına olmaz. Sarsıntıdan etkilenen kentlerin yüzde 80’inden fazlası ziyan gördü. Bunların idaresi bir anda çok güç. Devletimiz bu mevzuda çalışmalara başladı. Lokal idareler moloz atıklarını bertaraf etmeye çalışacak. 170 milyon tondan bahsediyoruz ki bir damperli kamyonun 20-25 ton taşıyabildiğini düşünürseniz bu süreç 3-4 yıldan fazla sürecek.”
KANSER HASTALIKLARINDA ARTIŞ UYARISI
Molozların içinde bulunan tozun partikül husus olarak havada asılı kalabildiğini ve solunduğu vakit probleme neden olduğunu anlatan Dr. Öğr. Üyesi Küçüker, asbestin kansere neden olabildiğini belirterek, “Asbest havada günlerce askıda kalabiliyor. Tozlar taşınma, depolanma ve yüklenme sırasında kilometrelerce uzaklıktaki insanları yahut yer altı, yer üstü su kaynaklarımızı kirletebilir. Yaşlı binaların bulunduğu bölgede hem çalışanların hem de orada yaşamak zorunda olan insanların şahsî müdafaa ekipmanlarını takmaları gerekiyor. Bu elementlerin insan sıhhatine tesirleri çabucak gözlenmez. Asbest kaynaklı kanserin gözlenmesi 10-15 yılı alır. Tesirin boyutunu şu an çabucak kestiremeyiz. Lakin önümüzdeki yıllarda o bölgede kanser hastalıklarında artış olabilir” tabirlerini kullandı.
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali Küçüker
‘EN BÜYÜK BADİRE VAKİTLE YARIŞIYOR OLMAMIZ’
Atıkların evvel kaynağında yok edilmesi gerektiğini savunan Dr. Öğr. Üyesi Küçüker, taşıma masraflarının çok yüksek olmasına bağlı olarak bölgeyi uygun bilen insanların faal rol üstlenebileceğini lisana getirdi. Lokal idarelerin işe dahil edilerek en uygun noktaların depolama için seçilebileceğini söz eden Dr. Öğr. Üyesi Küçüker, “Şehrin hakim rüzgarlarından, su kaynaklarından uzak bölgeler seçilmeli. Bu yüzden jeolojik yapının bilinmesi gerekir. Elektronik atıklar toksik element içerir. Bunlar yağmur ve rüzgarla yer üstü yer altı sularını kirletebilir. Gerekirse depolandıktan sonra atıkların üstünün örtülmesi sağlanabilir. Bakanlık, üniversitelerin iştirakiyle kimi komiteler kurdu. Fikir birliğine varıp, ortak tahlil üretiyorlar. Lakin en büyük sorun vakitle yarışıyor olmamız” dedi.
ÜNİVERSİTEDEN TAKIMLAR ALANDA ÇALIŞIYOR
İYTE Etraf Mühendisliği Kısmı olarak ‘Afet Sonrası Atıkların İdaresi Hakkında Değerlendirme’ çalışması ile felaketin boyutunu ölçmeye çalıştıklarını söyleyen Küçüker, “Depremin birinci şokunu atlattık. Baktık ki ortada pek çok sorun var. İçme ve kullanma suyunun temini, katı atık idaresi, yönetimsel grupların işlerini düzgün yapamaması üzere faktörler etraf felaketine neden oluyor. Takımlarımız içinde alanda çalışanlar var. Bizler de onlardan aldığımız bilgilerle felaketin boyutunu ölçmek için çalıştık. Üniversitemiz bu çalışmayı Bakanlık, Yüksek Öğretim Kurumu ve gerekli yerlere iletti. Buna benzeri birçok üniversite çalışma yapıyor. Beşeri bilgimizi ülkemize yararlı hale getirmek için toplayıp, yöneticilere fikir verebilmesi için bu çalışmayla ortaya koyduk” diye konuştu.(DHA)
KAYNAK : Sözcü
