Çiftlik hayvanlarında görülen, oldukça ciddi ve bulaşıbı bir viral hastalık olan Şap hastalığı, büyük ekonomik kayıplara yol açar. Hayvanlarda gelişim gerilemesi, süt verimliliğinin azalması, gebe hayvanlarda düşük, buzağı, oğlak ve kuzularda ölümlere neden olabilir. Bazı hayvan sürülerinde hastalığa yakalanma oranı yüzde 100’e kadar olaşabilmektedir. Son günlerde yeniden gündeme gelen şap hastalığı, Türkiye genelinde hayvanlarda görülmüş olup Tarım ve Orman bakanlığı tarafından 10 Mart tarihinden itibaren ikinci bir emire kadar hayvan pazarlarının kapatılmasına neden olmuştur. Peki, şap hastalığı nedir, nasıl bulaşır, belirtileri nelerdir? Şap hastalığı insanlara bulaşır mı?
Önemli not: Bu içerik herhangi bir öneri niteliği taşımamaktadır. Her canlı için bu sürecin farklı olabileceğini göz önünde bulundurun ve olası bir sağlık sorununuzda mutlaka bir veteriner hekime danışın.
Kaynak:
Şap Hastalığı Nedir?
Şap hastalığı (FMD) genellikle çift tırnaklı geviş getiren hayvanlarda görülen, çiftlik hayvanları arasında hızla yayılan, ciddi ve oldukça bulaşıcı bir viral hastalıktır.
Hastalığın etkeni Picornaviridae familyasının Aphtovirus alt grubunda bulunan şap virüsüdür. Şap virüsü: O , A, C , SAT-1, SAT-2, SAT-3 ve ASİA 1 olmak üzere antijenik olarak farklı 7 ayrı serotipe sahiptir.
Serotipler arasında çapraz bağışıklık görülmez. Bu da hastalıkla mücadeleyi zorlaştırır. Hastalığın bulaşma oranı yüksektir ve duyarlı hayvan topluluklarında bu oran yüzde 100’e kadar ulaşmaktadır. Bulaşıcılığı son derece fazla olan bu hastalık ekonomik kayıpların yanında siyasi ve ticari yönden de büyük önem taşımaktadır.
Şap Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Genellikle çift tırnaklı geviş getiren hayvanlarda (sığır, koyun, keçi vb.) görülen şap hastalığının, koyun ve keçilerde daha hafif seyrettiği bilinmektedir. Şap hastalığının belirtileri ise şu şekildedir:
Sığırlarda dikkat çeken ilk klinik bulgular: Ateş, iştahsızlık, depresyon ve süt veriminde azalmadır.
Belirtiler ilk 24 saat içinde artmaya başlar. Salya akışı başlar, dil ve diş etinde veziküller (keseler) görülür. Keseler ayrıca toynaklarda, meme derisinde, koroner bölgede, ağız ve burun mukozasında da görülebilir. Keselerin yırtılması sonucu ülseratif yaralara dönüşebilir. İyileşmeyen yaralar ise birkaç gün içerisinde ikinci bakteriyel enfeksiyonlara yol açabilir.
Koyunlardaki en önemli belirti topallıktır. Topallık karakterizedir ve süreklilik gösterir. Ağızdaki yaralar da koyunlardaki bulgular arasında yer alabilir. Ancak koyunlarda görülen lezyonlar daha küçük ve kısa süreli olur. Koyun ve keçilerde hastalık daha hafif görülse de ekonomik kayıplara neden olabilir. Üstelik klinik bulgular ancak dikkatli bir şekilde gözlemlendiğinde keşfedilebilir. Yani hastalığın koyun ve keçilerdeki teşhisi sığırlara göre daha zordur.
Şap Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Şap hastalığı enfekte veya kuluçka dönemindeki hayvanların solunum, deri, sekter, süt ve spermaları ile bulaşır. Ayrıca hastalık bulaşan hayvan ürünleri, araç – gereçler, insanlar, yabani hayvanlar, kuşlar, nakil araçları ve hatta rüzgar ile de bulaşabilir.
Şap Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Tespit edilen klinik bulguların yanında hastalık şüphesi olan hayvanların kesin tanısı için virolojik veya serolojik yöntem tercih edilir. Tanı için topallık, mukozada erozyon, salya, nazal akıntı ve meme lezyonlarına yok açan enfeksiyonlara bakılmalıdır.
Şap Hastalığına Karşı Alınacak Önlemler Nelerdir?
Ahır girişlerinde şap virüsüne karşı etkili dezenfektanlı paspas bulundurmak,
Ahırlara bakıcılardan başka kimsenin girmemesi ve bakıcıların da özel kıyafet ve ayakkabıyla girmesi,
Sağım sürecinde temizliğe özen göstermek,
Sürüye dışarıdan gelecek hayvanların 15 gün karantinaya alındıktan sonra diğer hayvanlarla bir araya getirmemek,
Enfekte bölgelerden ot, saman ve benzerinin almamak alınacak ilk önlemler arasındadır.
NOT: Unutulmamalı ki şap virüsü çevre şartlarına oldukça dayanıklıdır. Virüs: Sığır derisinde 4 hafta, samanda 15 hafta, kepekte 20 hafta, toprakta 4 hafta, kuru ot ve danede 5 ay süreyle bulaşma yeteneğini koruyabiliyor.
Şap Hastalığı Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Şap hastalığının kontrol altına alınmasında tercih edilen temel stratejiler: Kesim, karantina ve aşılamadır.
Şap Hastalığı Hayvanları Öldürür mü?
Hastalığın ölüm oranı düşüktür. Fakat virüs genç hayvanlarda kalbe yerleşebilir ve bu durum ölümle sonuçlanır.
Hastalık yüksek oranda ölüme neden olmasa da bulaşma oranı yüksek olduğu için et ve süt verimlerinde hızlı düşüşe neden olur.
Şap Hastalığı İnsanlara Bulaşır mı?
Şap hastalığı nadiren de olsa hayvanlardan insanlara bulaşabilmektedir. Enfekte hayvana temas etmek, enfekte et ve süt ürünleri tüketmek bulaş yöntemleri arasındadır.
Şap hastalığının hayvandan insana bulaşması teorik olarak mümkün görünse de ülkemizde bu konuyla ilgili herhangi bir kayıtlı başvuru bulunmamaktadır.
KAYNAK : Onedio
