50 bin kişinin hayatını yitirdiği Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntısının akabinde yaralar sarılmaya çalışılırken Zelzele Bilimci Yüksek Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan SÖZCÜ’ye yeni zelzele sinyali veren yerleri sıraladı.
Ercan, “Öncelikli olarak İznik ve Suriye başta olmak üzere zelzele sinyali veriyor. Bingöl, Erzincan, Erzurum, Muş, Bitlis, Hakkari, Amasya, Merzifon, Bolu- Çankırı ortasına dikkat” dedi.
HER AN ZELZELENİN OLACAĞI YERLER
Prof. Ercan’ın sarsıntı beklentisi olan yerler şunlar:
“Türkiye’de her vakit için Bingöl başta olmak üzere Erzincan, Erzurum, Muş, Bitlis, Hakkari, Amasya, Merzifon, Bolu, Çankırı ortası, Ege Bölgesinin her yerinde her an zelzele olabilir. Son 10 yıldır Ege’nin zelzele duyarlığı çok arttı. Ege sarsıntılarının yıkıcılığı Doğu Anadolu ve Kuzey Anadolu kırığının yıkıcılığından daha fazla.
İznik bugünlerde sinyal veriyor. Bursa, Gemlik, Gönen, Yenice ve öteki ilçeleri. Burdur, Göller Bölgesi, Isparta, Afyonkarahisar sarsıntısını bekliyor. Balıkesir, Edremit, Ayvalık, İzmir Dikili de o denli. Foça, Karaburun, Midilli üçgeni. Rodos, Marmaris, Fethiye, Pamukkale çukuru, Aydın Germencik.
Depremin büyüklüğü bulunduğu kırığa nazaran değişir. Türkiye’de Batı Anadolu’da yıkım 6,5’dan büyük her sarsıntı yıkıcı olur. Batı Anadolu’da zelzeleler 7,3’ü geçmez. Kuzey Anadolu kırığı üzerinde olabilecek sarsıntılar de 7,4-7,5 olabilir. Doğu Anadolu çekincesi büyük bir oranda arttı.”
SURİYE’DE DE SARSINTI HASSASLIĞI VAR
Suriye’de her an bir sarsıntı beklentisinde olduğunu belirten Övgün Ahmet Ercan, “Suriye’de olabilecek bir zelzele Türkiye’yi tesirler. Keza Ermenistan Erivan’da, Van’ın hududunda İran Tebriz dolayları hassas. Buralardaki zelzeleler ülkemizi direkt tesirler. Kars da sayılacak yerlerden. Buralarda her an sarsıntı olacakmış üzere hassas olmak gerekiyor” dedi.
TÜRKİYE’DE EN İNANÇLI YERLER
Artvin’den başlayıp Kırklareli’ne kadar Karadeniz kıyı bölümünün inançlı yerler ortasında olduğunu belirten Ercan, “Konya, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırıkkale, Sivas ve Yozgat’ın bilhassa orta kısımları. Mardin, Siirt sarsıntı inançlı yerler.
Son zelzelede anladık ki kentin yıkılması için sarsıntının sizin bulunduğunuz yerde olması gerekmiyor. 150 -200 kilometre ötedeki zelzele sizi de yıkabilir. Örneği Sisam’da olan sarsıntının 75 kilometre uzaktaki İzmir’in Bayraklı ovasını yıkıp atmasını gösterebiliriz. Sarsıntılarda kırıklar değil sarsım dalgaları yıkıyor” diye konuştu.
İSTANBUL’DA DURUM
İstanbul’da bilim insanlarının zelzele vakti konusunda farklı fikirler ortaya koyduklarının sorusuna Ahmet Ercan, “Her ne kadar zelzele vakti konusunda farklı düşünsek bile yarın 7,5 büyüklüğünde zelzele olacakmış üzere hazırlıklı olunmalı. Vakit konusunda kimse argümanlı olamaz. Görüşler farklı olabilir lakin yarın sarsıntı olacakmış üzere hazırlıklı olmalı. Son zelzelede bu ortaya kondu. İstanbul’da Bakırköy, Zeytinburnu, Esenyurt, Küçükçekmece, Sefaköy, Güneşli, İkitelli, Bağcılar, Esenler, Mecidiyeköy, Ortaköy, Kuruçeşme, Üsküdar, Ferahevler, Kuruçeşme, Dolapdere, Okmeydanı, Eyüp, Kağıthane’de yapılar, Antakya’dakilerden güçlü değil” bilgisini verdi.
GÖÇÜKLERİN BİRİNCİ SORUMLUSU MÜTEAHHİT DEĞİL BAKANLIK
Bu niteliksiz meskenlerin imalinin 1950 yılından bu yana devam ettiğini söyleyen Ercan, “Bu husus son 20 yılın yanlışı değil. 1950 yılından bu yana yapılan yanlışlıkların bedelini halkımız ödüyor. Türkiye toplumsal devlet olamadı. Kural dışı yaşamanın bir kesimi da Türkiye Cumhuriyeti’nin idaresi. Tarım alanlarını imara Bakanlık açıyor. Yani bir kentin gelişme alanları olacağına Ankara karar veriyor. Vefat alanlarında yapılaşmanın yolunu açan yetkili lakin yeteneği olmayan şahıslar karar verdiği ortaya çıkıyor. Müsaadesi Bakanlık veriyor, yapı planlamasını belediyeler yapıyor. Belediyenin açtığı yerlere de berbat yapıları müteahhitler yapıyor. Neden beşerler hatalı aramaya devam ediyor ki? Müteahhit bu işin son ayağı. Birinci ayak kıymetli. O da bakanlık. Türkiye’nin her tarafı bu türlü. Balık baştan kokuyor. Buna bir dur demek gerekiyor” diye konuştu.
ÜLKEMİZDEKİ YAPILAR GENELDE ZELZELEDE YIKILAN YERLERDEN DAHA MI ÂLÂ?
“Türkiye’de öteki kentlerin tarım alanlarındaki yapılar Kahramanmaraş, Antakya, Hatay, Adıyaman, Osmaniye, Malatya’dan daha mı âlâ?” sorusuna Prof. Dr. Ercan şu karşılığı verdi:
“2000 yılı öncesi yapılan binalar çok daha berbat şartları taşıyor. Bilhassa İstanbul’da. İstanbul’da 90 bin yapı, olabilecek 7,5 büyüklükteki bir sarsıntıyla yıkılabilecek durumda. Bunun 13 bin tanesi çok hassas.13 bin yapıda yaklaşık 410 bin civarında kişi oturuyor. Bu kadar kişi göçük altında kalmaya aday şu anda. Konutlarla ilgili hiçbir şey yapılmıyor. Bunların çökmesi mi bekleniyor? Yani artık biz göçük altında kalacak 410 bin kişiyi nasıl kurtaracağımızı mı planlayalım?
Toplumcu bir devlet var. Bugün Cumhuriyet toplumcu devlet demek. Bu insanların sağ olarak yaşamalarını sürdürebilecek konutları neden yapmıyoruz? 1 kişinin sarsıntıda ölmesinin maliyeti Kahramanmaraş’ta 1 milyon 550 bin dolar.
Bir kişinin zelzelede ölmemesi için bugün için yapılması gereken yatırım 13 bin dolar. 13 bin dolar verip yurttaşını kurtarmak mı istersin, yoksa öldükten sonra Türkiye iktisadına verdiği 1 milyon 550 bin doları mı vermek istersin. Yalnızca para değil o canı da geriye getiremeyeceksin. En kıymetli mevzu bu. Bir de yapı meyyit bir yatırımdır. “
CUMHURİYET KİMSESİZLERİN KİMSESİDİR
Türk toplumunun daima nitelikli olarak yaşamak zorunda olduğunu kelamlarına ekleyen Prof. Ercan, şunları kaydetti:
“Ama ekonomik ve eğitim durumu yeterli olmadığı için çaresizlik içinde Türk toplumu dar gelirli, yetirebilmek için makûs yerlerde niteliksiz yapılarda oturuyor. Daima söylerim, Cumhuriyet kimsesizlerin kimsesidir. O vakit cumhuriyet gereğini yapacak demektir.
Gerçekten Türkiye’de şu anda yüzde 52’si 8 bin 500 lira ile geçinmek zorunda. Bir kişinin zelzele inançlı bir meskende oturabilmesi için alması gereken aylık 40 bin liradan az olmamalı.
Bir de çaresiz olan emekliler var. Bunların gelirleri yaklaşık 5 bin 500 TL. Bu sayıyla nasıl geçinirsin? Bir milletvekilinin 75 bin lira aldığı ve geçim kasveti çekiyoruz dediği bir yerde bir emekli 5 bin 500 lira ile ne yapabilir sanki?
Sağlam bir yerde kiralık yerin maliyeti İstanbul’da 10 ile 15 bin liradan başlayıp 30-40 bin liraya kadar gidiyor. Türkiye’de bir sarsıntıda göçük altında kalmaya aday beşerler dar gelirliler, yoksullar” dedi.
150 MİLYAR DOLARI TÜRKİYE NEREDEN BULACAK?
Deprem sonrasında çabucak yapılaşmaya gidilmenin de yanlış olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ercan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu kadar ivedi etmenin gereği yok. Seçim yeri oradaki insanların mukadderatında tesirli olabilir. Çadır ve konteyner üzere yerlerde oturanlar orada en az 2,5 3 yıl oturması gerekir. Oranın 100 milyon tonluk bir göçük artığı var ve bunu bir yılda kaldıramazsın.
Yapılaşmayı çok fazla müteahhitte verirsen sağlam yerde sağlam konutları lakin bir yılda yaparsın. Bunun için 150 milyon dolar gerekiyor. Bunu nereden bulacaksın? Türkiye’nin turizm gelirleri 38 milyar dolardan 14 milyar dolara düştü. Dış ticaret açığı 110 milyar dolar. 450 milyar dolar da borç var.
150 milyar dolar diyelim ki bulundu. O vakit o para hangi faizli olacak nasıl geri ödenecek? Beşerler işlerinden olmuşlar, bitkinler. Çoluğundan, çocuğundan, karısı ya da kocasından olmuşlar. Bu beşerler fiyat küçük olsa da nasıl borçlanacak ve nasıl ödeyecek? Bu konutların fiyatsız olarak verilmesi gerekiyor.
Zaten zelzele vergilerinin ana nedeni oydu. Dişimizden tırnağımızdan ayırdığımız parayla ileride sarsıntıda yıkılacak konutların yerine fiyatsız sağlamaktı. Halkın üzerine bindirim yapılamaz. Vergilerin üzerine yüzde 10 artım yapılamaz. Yeni vergiler koyarak değil üretimi artırarak yapabilirsiniz. Satılan fabrikalar geri alınarak üretimi artırarak parayı sağlarsınız” tabirlerini kullandı.
TÜRKİYE İÇ GÖÇ YAŞIYOR
Deprem nedeniyle Türkiye’nin iç göç yaşadığına da değinen Zelzele Bilimci Ercan, “Küçük bir bacağı da dış göç. Para ve finansın gücü başladı. Bu bahiste yapılacak yatırımlar gelecekteki iktidar kim olursa olsun enflasyonu kışkırtacak. Zelzele, Türkiye’nin gerçeği ve değerli meselelerinden birisi. Lakin idare, iktisat ve eğitim ana sorundur” tabirlerini kullandı.
KAYNAK : Sözcü
