Aydın’ın Çine ilçesinin güneydoğusunda yer alan kuars ve felspat madenleri halk sıhhatine ve ekolojik yapıya ziyan veriyor. İş güvenliğinden mahrum halde çalıştırılan emekçiler akciğer hastalıklarına yakalanıyor. Yöredeki 25 maden işletmesinde yaklaşık 6 bin emekçi çalışıyor. En yaygın görülen hastalık ise silikozis. Sıhhati bozulan beşerler uzun yıllar boyunca ıstırap içinde ömür çabası verirken, şu ana kadar en az 50 personelin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
Belgeselci Murat Yüksel, geçen yıl objektifini bu yöreye çevirdi. Köylüler, çalışanlar, sıhhat uzmanları, çevreciler ve meslek odası temsilcileriyle röportajlar yaptı, yaşanan olayları ve etraf tahribatını görüntüledi. Yüksel, AB Sivil Düşün Fonu’ndan sağladığı kaynakla bağımsız olarak yaptığı “Vakti Gelince” isimli belgeselde personellerin sıhhatsiz şartlarda nasıl çalıştırıldığını, silikozis hastası olan insanların dramını ve tabiat katliamını gözler önüne serdi.
VAHŞİ MADENCİLİK PERSONELLERİ ÖLDÜRÜYOR
Murat Yüksel, yöredeki tabloyu şöyle anlattı:
-Oluşan etraf kirliliği ve tarım siyasetleri nedeniyle eserleri kar etmez hale gelen çiftçiler devayı madenlerde işe girmekte aradı. Çok ağır şartlarda çalıştırılmaya katlanmak zorunda kaldılar.
-Belgeselimde, Çine’deki kuvars ve felspat maden ocaklarında, iş güvenliği kanunu ve muhafaza formülleri hiçe sayılarak çalıştırılan çalışanların öyküsünü anlattım. Tıpkı vakitte yırtıcı madenciliğe karşı çıkan ve tarım yerlerinin, hayat alanlarının yanı başına kurulan bu maden ocaklarına karşı uğraş eden insanların da kıssasına yer verdim.
“ORGANİZE İNSAN KATLİAMI”
-Zamana yayılarak ilerleyen akciğer hastalığı silikozis ölümcül olduğu için iş cinayeti kapsamına giriyor. Emekçi çalışırken bir şey hissetmiyor lakin hastalık sinsice ilerliyor.
-Maden ocaklarında yeteri kadar güvenlik tedbiri alınmaması nedeniyle silisyum elementleri akciğerle buluşuyor. Güvenlik tedbiri olarak yalnızca boyacı maskesi veriliyor, halbuki sulu sistemli bir maske kullanılması gerekiyor. Kontroller yetersiz. İnsan hayatı görmezden geliniyor. Aslında, organize bir insan katliamı desek yeridir.
MADENCİLERDEN “KULLAN AT” YÖNTEMİ
-Bu çalışanlar 6 ayda bir akciğer denetiminden geçiyor. Bu sonuçların işyeri tabibinin ve işverenin çekmecesinde olduğu tez ediliyor. Personel çalışamayacak duruma geldiği vakit ya işten atılıyor ya da mutabakat yoluna gidilerek işine son veriliyor.
-Akciğer hastalıklarına maruz kalınca madenden kapı dışarı edilen personel, bir yandan sıhhat problemleriyle savaşırken, öbür yandan da işsizlikle gayrete başlıyor. Yasal prosedür gereği, müracaat yaptığı işyeri akciğer sineması istediğinden, eli kolu bağlanmış oluyor. Zira hasta olan bir kişiyi hiçbir patron işe almak istemiyor.
-Madenciler, hastalananları işten çıkardıktan sonra yerlerini doldurmakta zorlanmıyor. Zira yörede tarım bitmiş, işsizlik had safhada. Çaresiz beşerler kendilerini mevt madenlerinin kucağında buluyor.
KÖYDE GÖSTERİM YAPILINCA CEZA KESİLDİ
Yönetmen Murat Yüksel’in belgeseli birinci etapta milletlerarası sinema şenliklerinde gösterime girdi. Hindistan’da “En Düzgün Belgesel Ödülü” alan “Vakti Gelince”nin, Türkiye İnsan Hakları Vakfı Belgesel Sinema Günleri’nde de gösterilmesi kararlaştırıldı. Bu ortada, Çine’nin Seferler Köyü Kahvehanesi’nde belgeselin gösterimi yapıldı.
Belgesel köy kahvehanesinde gösterilince, devlet vazifelileri üretimci ve direktör Murat Yüksel’i gaye tahtasına oturttu. Jandarma yetkilisi, Murat Yüksel’e telefonla tebligatta bulunarak, Kabahatler Kanunu’na nazaran kendisine 581 lira para cezası kesildiğini bildirdi. Yüksel, “Yasalarımıza ve anayasamıza nazaran, ticari emel taşımayan belgesel gösterimi için müsaade almak gerekmiyor” dedi. Çine İlçe Jandarma Komutanlığı tarafından düzenlenen ceza tutanağı kaymakamlığın onayına gönderildi.
SİLİKOZİS HASTALIĞI NEDİR?
Aşırı ölçüde silika tozu inhalasyonuna bağlı olarak gelişen bir akciğer hastalığı. İlerleyici bir durum olan bu rahatsızlıkta çoklukla öksürük ve nefes darlığı üzere şikayetler ortaya çıkar. İş göremez duruma getiren hastalık ölümcül sonuçlara da neden olabiliyor.
