Doğu Karadeniz yaylalarındaki sistemsiz ve denetimsiz yapılaşmalar, doğal yapının yanı sıra akarsularda canlı ömrünü da olumsuz etkiliyor. Hayat alanının artması ve turizm faaliyetlerine de bağlı olarak yaylalarda insan kaynaklı oluşan kirliliğin tesiri, akarsu ve derelerde görülüyor.
Tatlısu balıkları üzerinde incelemelerini sürdüren KTÜ Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve İdaresi Kısmı öğretim görevlilerince gerçekleştirilen, akarsularda kirlilik araştırması sonuçlarına nazaran, alabalık çeşitlerinin kirlilik nedeniyle azaldığı tespit edildi.
SUYUN MEMBASINDAN KİRLETİLDİĞİNİ GÖRDÜK
Bölgede Karadeniz alabalığı ve sazan üzere cinslerin üreme alanlarını inceleyen öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Kocabaş, kırsalda artan ömür alanı ile turizme bağlı insan tesirinin derelere kirlilik olarak yansıdığını belirterek, “Hem Solaklı hem de İkizdere’nin üstünde membaların olduğu kesim turistik bölge oldu. Suyun membasından itibaren kirletildiğini gördük. Bulaşık yıkanırken deterjan kullanılıyor, plastik atıklar buralara bırakılıyor. Yayladaki yerleşim alanlarında günümüz teknolojisi eserleri olan bulaşık ve çamaşır makinesi kullanılıyor. Bunların hepsi su kaynaklarına ulaşan kirleticiler olarak görülüyor” diye konuştu.
SU KAYNAKLARINDA BALIK SAYISI AZALIYOR
Akarsulara karışan deterjan ve öbür sentetik kirleticilerin akarsularda yaşayan alabalık üzere tatlısu balıklarının popülasyonunu etkilediğini belirten Prof. Dr. Kocabaş, “Çok düşük dozlardaki sentetik kirleticiler suya karıştıkları vakit balık yumurtası döllenmiyor yahut spermin yumurtayla buluşma anı gerçekleşmiyor. Dölleme başarısı da düştüğü için su kaynaklarındaki balıkların sayısı azalıyor. Balığın besinine de öldürüyor ve balıklar aç kalıyor. Bu da diğer bir etken. Sudaki balıkların bilhassa alabalığın azalmasının bir sebebi olarak bunu da gösterebiliriz” dedi.
GEN KAYBI OLUYOR
Akarsulardaki kirliliğin birinci olarak balıkları etkilediğini kaydeden Prof. Dr. Kocabaş, “Balık spermasında deterjan, bahçe ilaçlamada kullanılan kimyasallar üzere sentetik kirleticilerin çok düşük dozlarındaki toksisiteyi incelemiştik. Anadolu alabalığı, Karadeniz ve Abant alabalığında bunları araştırdık. Toksik tesirin düşük dozlarda bile balık spermasını etkilediği, yumurtanın döllense bile sakat bireylerin doğduğunu ve sakat balığın yaşama talihinin çok düşük olduğunu söyleyebiliriz. Gen kaybı oluyor. Balığın üreme kapasitesi çok yüksektir, yaptıklarımızı düzeltirsek yeniden eski haline dönebilir” dedi. (DHA)
