Mert İnan – İki yıl evvel müze statüsünden çıkartıldıktan sonra, Bizans devrinden kalma özgün fresk ve mozaiklerin üzerinin beyaz perdeyle kapatıldığı Kariye Camii, bu sefer de dış cephedeki yağmur oluklarının kaldırılmasıyla tartışma konusu oldu. Tarihi mirasın bulunduğu bölgedeki esnaf ve kimi cins rehberleri, yağmur oluklarının onarımda gözden kaçırılmış olabileceğine dikkati çekerek, yağışlı havalarda yapının iç kısmındaki mozaik ve fresklerin slanarak ziyan görebileceğine dikkat çektiler.
Rutubet yaşanabilir
Restorasyon çalışmaları kapsamında şimdiye kadar, iç yerlerde döşeme gerçekleştirilirken, daha evvelki beton döşemenin ise mekanik tekniklerle orjinal dokuya ziyan verilmeden kaldırıldığı bilgisine ulaşıldı. Geçen nisan 3. etab onarım başlayan Kariye Cami’nde çalışmalar sürüyor.
Yağmur oluklarının kaldırılmasını kıymetlendiren Dr. Sinan Genim şunları söyledi:
“Kariye yalnızca İstanbul değil Türkiye’nin de eşsiz yapıtlarını başında geliyor. Uzun müddettir onarım projesi devam eden tarihi yapıda yağmur oluklarının kaldırılması hakikat bir uygulama. Bu çeşit yapılar oluksuz olarak inşa edilen yapıtlardır. Yağmur yahut kar suyu hür olarak dökülür, duvar yapısı su ve rutubet sızdırmayacak biçimde inşa edilir. Kaldı ki çinko yahut kurşun tekniği ile yağmur oluğu 1880’den sonra uygulamaya alınan bir formül. Kariye’deki asıl sorulması gereken dış cephedeki sıvaların neden söküldüğüdür. Sıvası, münasebetiyle kollayıcı boyası sökülmüş olan kısımlar nedeniyle rutubet sorunu yaşanabilir. Rutubet sorunu oluk konulmamasından değil, sıva olmamasından kaynaklanır ve içerideki mozaik ile fresklere ziyan görebilir. Ayrıyeten birçok tarihi yapıta yıllar içinde monte edilen yağmur oluklarının paklık ve bakımlarının yapıldığını söylemek çok güç.”
6.yüzyılda inşa edildi
Edirnekapı’da 6’ncı yüzyılda Kariye Kilisesi olarak inşa edilen eser, İstanbul’un fethinden sonra 1511 yılında Sultan II. Bayezid’in sadrazamlarından olan Atik Ali Paşa tarafından mescide çevrilerek, ‘Atik Ali Paşa Camii’ yahut ‘Kariye Camii’ olarak anılmaya başlamıştı. 1945’te ulusal anıt ilan edilen yapı, Bakanlar Konseyi kararı ile 1948 yılında Müzeler İdaresi’ne bağlı bir müze haline getirilmişti. Türkiye’nin en çok ziyaret edilen müzelerinden birisi olan Kariye, 2019 yılında Danıştay’ın kararı iptaliyle yine mescide dönüştürülürken, 21 Ağustos 2020 tarihinde yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile de ibadete açıldı. Milletlerarası Anıtlar ve Sitler Kurulu Türkiye Ulusal Komitesi ise geçtiğimiz günlerde yaptığı duyuru ile UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki yapıtın, tarihi, mimari, sanatsal ve kültürel kıymetlerinin mevcut haliyle korunması gerektiği ikazında bulunmuştu.
