Kahramanmaraş sarsıntılarında ülkemizin doğusunda pek çok tarihi binamız maalesef ya hasar gördü ya da büsbütün yıkıldı. Bunlardan biri de Adıyaman’daki tarihi Ulu Cami’ydi. Tarihte pek çok sarsıntıda yıkılıp tamir edilen bu caminin tarihiyle ilgili bilgiyi bu yazıdan öğrenebilirsiniz.
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan çok büyük hasar alan vilayetlerimizden biri de Adıyaman’dı. Başka kentlerde olduğu üzere Adıyaman’da da yıkılan tarihi binalar bulunmakta. Bunlardan biri de Adıyaman’da bulunan tarihi Ulu Cami.
Adıyaman’ın tarihi milattan evvel 40 binli yıllara kadar uzanmaktadır. Bölge geçmişten bu yana Hititler, Asurlar, Urartular, Persler, Kommagene Krallığı, Roma ve Bizans devletleri kenti yönetmiştir. İslam’ın Anadolu’ya yayılmasıyla Memluklerle birlikte kent İslam topraklarına geçmiştir.
Bu periyottan itibaren Adıyaman’ı elinde bulunduran çeşitli Türk-İslam devletleri İslam kültürünü mimari yapıtlarına yansıtmışlar, Ulu Cami kavramı İslam’ın erken devirlerinde itibaren kullanılmıştır.
Adıyaman’da ise Dulkadir Beyliği devrinde yapıldığı bilinen Ulu Cami’nin hangi beyefendi tarafından yaptırıldığı kesin değildir. Birtakım araştırmacılar Dulkadirli hükümdarı Alaüddevle Bozkurd (1479-1515) Beyefendi tarafından kurulduğunu kimileri da Durak Beyefendi tarafından (1505-1515) inşa edildiğini öne sürmektedir.
Camide 19. yüzyıla ilişkin kitabeler vardır lakin bunlarda da yapıyı kimin inşa ettiği yazmaz. Lakin Osmanlı arşivlerinde Alaüddevle ve onun zevcesi Şems Hatun’un inşa ettirdiği muharrir.
Adıyaman’daki salnamelerde kentte 1890’lı yıllarda şiddetli bir sarsıntı olduğu ve bu sarsıntıda caminin ve minarenin büsbütün yıkıldığı müellif. 1893 yılında Malatya’da 9 şiddetinde bir sarsıntı meydana geldiği ve Adıyaman’daki camiyi yıkan zelzelenin bu olduğu düşünülmektedir.
O devir caminin tamiratı için halktan kâfi para toplanamamış bu yüzden tamir işini Kolağası Mustafa Ağa üstlenmiş ve 1895 yılında caminin tamiratı tamamlanmıştır. Cami 1800’lü yıllardan beri restore edilmiştir. Örneğin caminin doğu girişine kapı kanatları takılmış, cemaat yeri inşa edilmiştir.
Ancak 1986 yılında birer ay ortayla gerçekleşen iki zelzeleden ötürü minarenin külahı tahrip olmuştur ve Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından minarenin bozulan kısmı sökülerek restore edilmiştir.
Geçmişte pek çok sarsıntıda tahrip olan Ulu Cami, 2023 Kahramanmaraş sarsıntılarında maalesef büsbütün yıkılmıştır.
KAYNAK : Onedio
