6 Şubat 2023 sabahı saat 04.47’de gerçekleşen 7.7 şiddetindeki Kahramanmaraş Zelzelesi, o sabah uyandığımızda duyduğumuz birinci şey oldu. Birinci anın şokunu, hüznünü ve dehşetini atlattıktan sonra hepimiz bir şey yapma dileğiyle dolduk. Haberi, ailemize ilişkin Whatsapp kümesinden öğrendim. Ben kümedeki bildirileri yeni okuyorken, kız kardeşim çoktan Maltepe Belediyesi’nin yardım tertibine dahil olmuş bize oradan haberler iletiyordu. Zelzelesi duyar duymaz, bir şey yapmak üzere oraya koşmuştu.
Birkaç saat içinde oradaki kaostan, koli yokluğundan, dağınıklıktan bahsettiği bildiriler gelmeye başladı. Akşam olduğunda yardımların hem ölçüsü hem de merkeze ulaştırılma biçimi, ekstra bir insan kaynağını ve vakit gereksinimini doğurmuştu. Zati çok geçmeden yüzlerce noktada misal bir kaos olduğunu duyduk. Bu kaos sonraki günlerde ülkece baş etmemiz gereken bir lojistik ve dezenformasyon meselesine dönüştü. Yardımlar ve gereksinimler çığ üzere büyüyor lakin organize olunmadığı ve koordine edilmediği için bu eforlar, her cephede yeni kaos başlıklarını da beraberinde getiriyordu.
Gönüllülük çok hoş lakin çeşmeyi boşa akıtmamalı
Gönüllülük kesinlikle kurumsallaştırılması gereken bir olguymuş, ben bunu artık anladım. Kurumsallaştırmak yani yeterliliği odaklamak, merkezlemek ve sistematize ederek sürdürülebilir hale getirmek. Biz Türkiye olarak felaket anlarında süratlice birlik olabilen bir milletiz, bu tamam. Ferdi reflekslerimiz de dayanışma konusunda çok düzgün, bu da tamam. Fakat sorunların çapı büyüdüğünde, güzel niyetli tekil uğraşlarımızın da bir dramatik figüre dönüştüğü kaos da kaçınılmaz.
Depremin yıkıcı tesiri muhakkak ki ülkemizi çok uzun vakit boyunca zorlayacak. Kısa vadede ise yani önümüzdeki bir yılı temel alalım, yapılması gereken çok fazla işimiz olacak. Üstelik şu an tüm kaynaklarımızı sarsıntıdan etkilenen 10 ile yönlendirmiş durumdayız, mümkün yeni bir felaket sahiden sonun başlangıcı olabilir. O halde, mevcut kuralları ve muhtemel olumsuz ihtimalleri göz önüne alarak ferdî konumlanmamızı süratlice karara bağlamakta yarar var.
Kendini neye adayabilirsin?
Ülkende ve dünyada en çok canını sıkan eksiklik ne? Soruyu daraltalım, ülkende neyin daha düzgün olmasını isterdin? Senin en yüksek toplumsal ve toplumsal bedellerin hangileri? Politik, toplumsal, kültürel, tüzel ya da çevresel, hangi toplumsal temalarda elini taşın altına koyabilirsin? Toplumsal istikrar, refah, eğitim, sıhhat, kültür, spor, bilim, ağaçlar, Caretta carettalar, çocuklar, bebekler, gençler, yaşlılar… Var mı kendini adayabileceğin bir yara?
Örneğin ben kendi gönüllülük alanımı buldum. Kültür, sanat ve eğitim. Kendimi bu bahislerdeki eksiklerin giderilmesine adayabilirim. Öğrenciler ve yetişkinler için bu başlıklarda pek çok çalışmaya katılabilirim. Kendimden örnek vermişken, şunu ekleyeyim. Ben de bu vakte kadar akıl edip de bir STK’ya üye olmamışım. Kendi gönüllülüğüm daima kişisel kalmış. Bağışlar yapmışım, yardım kampanyalarına ferdi olarak katılmışım, gençlere konser biletleri ve okumak istedikleri kitapları almışım lakin bu beni yeniden de bir istekli yapmıyor.
Türkiye gönüllülükte en son sıralarda
Bir yardım kuruluşuna nakdi bağış yapmak, bir kuruluşta istekli hizmette bulunmak ya da muhtaçlık sahibi ve tanımadığı birine yardım etmek üzere başlıklar üzerinden dünya ülkelerinin değerlendirildiği Dünya Bağışçılık Endeksi 2021 raporuna nazaran Türkiye’nin bağışçılık skoru %31 ve bu, sıralamada 114 ülke ortasında 78.sıraya tekabül ediyor. Raporun ayrıntılarında Türkiye, tanımadığı birine yardım etmede %59 ile 48., STK’lara bağış yapmada %25 ile 75. ve gönüllülük için vakit harcamada %10 ile 99. sırada yer alıyor. Güzel, bu araştırmanın sonuçlarını değerlendirirken göz önüne alınması gereken pek çok sosyolojik parametre var. Nihayetinde biz, “bir elin verdiğini öbür el görmeyecek” anlayışına sahip bir ülke olduğumuz için güzelliğimizin bir görünmeyen iktisadı, ölçülemeyen bir matematiği de var.
SMS ile vakit, zahmet, emek bağışı yapamazsın
Görünen o ki birebir ve nakdî yardım konusunda üzücü sayılmayacak reflekslerimiz var ve daha uygun olabiliriz evet fakat istekli çalışmalara vakit ayırma konusunda katiyen daha etkin olmalıyız. Ki, kolektivite isteyen bugünkü üzere durumlarda yaşadığımız güç, vakit ve kaynak kaybını en aza indirebilelim.
Yani, tıpkı ve nakdî yardım yetmez “vaktî” yardım lazım. Aksi neye benziyor biliyor musunuz, hani ailelerde olur. Yaşlı ya da hasta anneye Nermin teyze bakar, Engin dayı Almanya’dan muhtaçlık olursa Euro gönderir ve ancak hiçbir işe elini sürmez. Başka teyze olan Pelin, Nermin’in işi olduğu günler birkaç saatliğine gelir ve mühlet dolunca meskenine geri döner… İşte halimiz aslında tam olarak buna benziyor.
Sivil toplum örgütü deyince aklınıza ne geliyor?
Ben 79 doğumluyum. Ferdî hafızamdaki kayıtlar STK deyince karşıma agresif, resmi otoriteyle çatışan ve haydi itiraf edeyim biraz da ürküten fotoğraflar getiriyor. Hafızamda birkaç tane de ağaç diken çocuk fotoğrafı var. Bunu bu sabah şaşkınlıkla fark ettim. O denli sanıyorum ki rastgele bir STK’nın resmi üyesi olmamamın en temel sebebi de bu eski fotoğraflar. Sabah bu fotoğraflara bakınca kendime şunu hatırlattım, “Tamam da daima bu türlü mi? Ne dernekler, ne vakıflar var! Şu kafanı değiştirmenin vakti gelmedi mi?” Geldi, dedim kendime.
Bugün sarsıntı bölgesinde pek çok sivil inisiyatif vazife yapıyor. Resmî kurumlar ile sivil örgütlenmeler birlikte hareket ediyor. Biz ne yapıyoruz? Biz, o büyük atıl güç, bir ortaya gelse devleşecek gücümüzü bin modüle bölerek tesirini düşürüyoruz. Meğer tam artık bir ortada olup o büyük kayayı yerinden oynatma vakti.
İyiliğin tarafında olmak için büsbütün âlâ olmana gerek yok
Bunu neden dedim biliyor musunuz, neyse bunu öteki bir yazıda anlatayım. Bugünün sorunundan uzaklaşmayalım. Ulu Liderimiz, Rehberimiz ve Işığımız Mustafa Kemal Atatürk’ten ilham alalım. Onun amaç odaklılığını, kimsenin olmadığı yerlerde yalnızca kendine ve güzel şeylerin mümkün olduğuna olan inancını biz de giyinelim. Göreve atılmak için, içinde bulunduğumuz vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyelim. Çünkü mevcudiyetimiz ve istikbalimiz hakikaten de bize bağlı olabilir.
Az evvel ülkelere nazaran gönüllülük oranlarını paylaştım. Anlaşılan o ki gelişmemiş ülkelerde mevcudiyeti ve istikbali korumak için halkın elini taşın altına koyma üzere bir zaruriliği da oluyor. Halk dediğimiz şey, tek tek her birimizden mamul kocaman bir olgu. O halde tarafımızı seçelim; biz yeterlilik, gelişim, adalet ve eşitlik vb. ismine nerede duracağız, ne yapacağız? Kendi STK’mızı nasıl belirleyeceğiz? Hangi prensip ve telaffuz altında bizim gibilerle bir ortaya geleceğiz? Kendinden olmayanın alaşağı edildiği bu çılgınlık devrinde, tekrar de güzelliğe inanlardan olarak hangi uygunluk yuvasını kendimize yurt edineceğiz?
Hadi tekrar soralım, kendini neye adayabilirsin? Hangi mevzuda dayanışacağız? Sen, ülken ve insanların için ne yapabilirsin? Yapılan neye dahil olabilirsin? Neyin mevcudiyeti ve istikbali için vakit, zahmet, emek bağışlayabilirsin?
Daha çok fakat çok iş var. Yalnızca para vermek yetmez, bakım vermek için de insan lazım, fikir üretmek, proje gerçekleştirmek ve telaffuz yaratmak için de… Gidip çalışmak için de insan lazım.
Şimdi hepimiz bir düşünelim, “Benim şahsi problemim ne?”
KAYNAK : Onedio
