Türkiye’nin Doğu, Güneydoğu, Akdeniz, İç Anadolu ve Karadeniz bölgeleri, Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki sarsıntılarla sarsıldı.
Yıkımlara, mevt ve yaralanmalara yol açan zelzeleler sonrası bölgelerde arama- kurtarma çalışmaları ise sürdürülüyor.
DEÜ DAUM Müdürü ve Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, afet bölgesine Afyon Kocatepe Üniversitesi Sarsıntı Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Çağlar Özkaymak ve DEÜ-DAUM’dan Öğretim Vazifelisi Dr. Özkan Cevdet Özdağ, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Volkan Karabacak ile giderek incelemeler yaptı.
Kendisi de Hataylı olan ayrıyeten kimi uzak akrabaları göçük altında kalan Prof. Dr. Hasan Sözbilir, sarsıntının en çok vurduğu vilayetlerden Hatay’da yıkımın neden bu kadar tesirli olduğunu kıymetlendirdi.
Sözbilir, “Depremden en az ziyanla çıkmak için yapılanlar, 84 yıldan beri biliniyor. Bunu birinci ne vakit anladık? 84 yıl evvel meydana gelen 1939 Erzincan zelzelesi. 52 saniye süren bu zelzelede, 33 bin vatandaşımız can vermişti. Bu zelzeleden çabucak sonra bölgeye gelen MTA Enstitüsü’nde de çalışan Wilhelm Salomon-Calvi, can ve mal kaybının bu kadar çok olmasını 3 ana nedene bağlamıştı. 1’incisini yanlışlı bina inşası, 2’ncisi zayıf ve sıvılaşma tehlikesi olan yerler üzerinde yapılaşma, 3’üncü neden ise sarsıntının sismik kaynağı yani fay üzerinde yapılaşmadır. Bu 3 ana neden 84 yıldır yaşanan sarsıntılarda değişmedi. 6 Şubat sarsıntısında de yıkıma neden olan ana nedenler bunlar oldu” dedi.
‘İNSAN VE TABİAT KAYNAKLI’
Bugün yaptığımız müşahedelere nazaran, en çok hasar gören kentlerden Hatay’daki yıkımların nedeninin hem insan ve hem de tabiat kaynaklı olduğunu söyleyebiliriz” diyen Prof. Dr. Sözbilir, şöyle devam etti:
“Yıkımların değerli bir kısmının gerçekleştiği Karasu ve Amik ovalarını oluşturan yerin zayıf olması ve yeraltı su düzeyinin yüksek olması, sıvılaşma dediğimiz olaya neden olduğundan yer taşıma gücünü yitirmiş. Binaların yerin içine göçmesine neden olmuş. İkinci tabiat kaynaklı neden ise, yerleşim yeri altından geçen canlı fayların varlığıdır.
Normal şartlarda yakın gelecekte zelzele üretme potansiyeli olan canlı faylar üzerinde yapılaşmaya müsaade verme kademesinde jeolojik etüt ve mikro bölgeleme çalışmaları sırasında karar verilmektedir. Lakin Antakya ilçesinin yakın vakitte yapılan bu etütlerinde canlı fayların göz arkası edildiği ve yapılaşmaya kapatılmadığı anlaşılmaktadır.
Yani fay yasası uygulanması gerektiği yerde uygulanmamış. Bu yanlış kararın kesinlikle yine kıymetlendirilmesi gerekiyor. Zira yaptığımız müşahedeler, bu bölgedeki fayların zelzele ürettiğinde yeryüzünü fay çizgisi boyunca parçaladığını ve üzerindeki yapıları yıktığını göstermiştir.”
YIKIMIN 3 ANA NEDENİ
Yıkımın insan kaynaklı en büyük nedeninin ise bina kalitesizliği olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Sözbilir, “Yıkılan binaların değerli bir kısmı 2 bin yılı öncesine ilişkin olmasına karşın, yeni binaların da yıkıldığı gözlenmiştir. Yıkılan binaların değerli kısmında kat sayısı 1-4 ortasında değişmektedir. Hülasa; Hatay’daki yıkımların ana nedenleri, zayıf tabanlar üzerinde gerekli tedbirleri almadan yapılaşma, sarsıntı yönetmeliklerine nazaran inşa edilmemiş binaların çokluğu ve canlı fay zonları üzerinde yapılaşmanın olması olarak özetlenebilir. Bu nedenle bilimsel hazırlıkları tarafımızdan tamamlanmış ve yönetmeliği hazırlanmış olan fay yasasının bir an evvel çıkarılması hayati derecede değer taşımaktadır” diye konuştu. (DHA)
KAYNAK : Sözcü
