Doç. Dr. Uğur Tuztaşı, zelzele sonrası Hatay’da incelemelerde bulundu. Kentte yıkımların çoklukla taban yapısı, kolon kesit donatılarının gerçek uygulanmaması ve kat yüksekliklerinin değişkenliklerinden kaynaklandığını tespit ettiklerini belirten Tuztaşı, şunları söyledi:
“Tabi ki bu büyük zelzelenin fizikî tahribatı çok fazla. Daha öncesinde genel olarak bedellendirilen sarsıntı yönetmelikleri uygulanan binalar oldu. Bölgede binaların yaşı değerliydi.
Temel ilişki ve kapasitesinin bu yükü taşıyıp taşıyamaması, yer yapısı, bitişik nizamda yapılan yapıların, kat yüksekliklerinin değişmesi, yapı materyalleri, kolon kesit donatıların yanlışsız kurgulanması üzere bu minvalde değerlendirdiğimizde bunları karşılamayan örnekleri gördük.
Bu binalar içinde eskilerin yanında yeniler de var. Yüksek katlı ve az katlı yapılardaki hasarlar direk yerle ilgili. Yığma yapılarda fazla hasarlı yapılar gördük. Hülasa aslında zelzeleye karşı güvenliği alan yapıların bu felaketten uygun puanla çıktığını, hayatta kalındığını gördük. Bildiğiniz üzere bir slogan var; ‘Deprem öldürmez, bina öldürür’ diye.
Bu topyekun kıymetlendirilmesi gereken bir nokta. Genel olarak bu felaketin tesiri çok fazla. Bilhassa taban yapısını temel almayan yapılarda taban sıvılaşması oluşmuş. Binanın sistemi ayakta lakin yapı çeşitli çizgilerde kaymaya maruz kalmış.”
‘MOBİL KENTLER OLUŞTURULMALI’
1980’li yıllardan sonra kırsaldan kentlere önemli göç ve nüfus yoğunluğu olduğunu belirten Doç. Dr. Tuztaşı, şöyle konuştu:
“Hatay bugün 1,5 milyona yakın bir kent. Bilhassa Anadolu’ya sarsıntı bölgesi açısından baktığımızda şunu söyleyebiliriz. Öncelikle burada yer bilimciler bizi hazırlıyor. ‘Buralarda sarsıntı riski fazla’ diyor. İkinci ayağında mimar ve inşaat mühendisinin, tasarım ve mühendislik sorunlarını temel alarak yapıları tasarlama ve uygulama kademeleri var.
Bununla birlikte tabi ki bu işi patronların, müteahhitlerin ve yüklenicilerin hayata geçirme problemi var. Burada sorun şu; büyüyen kentlerde sarsıntı riskine karşı ister istemez fiziki planlamada ön görülen imar planı altlığı ile sıkıntılar teşkil ediyor. Aslında bu sarsıntının öncesinde taşınabilir kentler yapılması gerekiyordu. Hazırlıklı olmak için taban etüdü güçlü olan alanlarda taşınabilir kentleri destekleyecek kent alanları oluşturmamız lazım.
İmar planlarının uygunluğu sıkıntısından sonra hazırlıklı yakalanma problemi geliyor. Buralarda afetzedeler için büyük depoların kullanılması lazım. Vatandaşların modül kesim değil o merkezden büsbütün alınıp götürülmesi lazım. AFAD’ın bu türlü alanları var lakin bunun artırılması gerekiyor.
Bu durum bizim savunma endüstrimiz kadar kıymetli zira sarsıntıda önemli ölümlerle karşılaşıyoruz. Bu nedenle özel alan oluşturmamız ve daha önemli çalışmalar yapmamız lazım. Üst ölçekte şunu kastediyorum. 100-150 binlik kentlerin ortasında bunları besleyen kamusal aktiviteler, hastaneler, büyük marketler ve ulaşım ile birlikte buradaki nüfus sayısını azaltarak daha güvenlikli alanlar ve merkezler oluşturmak.”
‘TEK BAŞINA TAHLİL DEĞİL’
Japonya’da kullanılan sismik izolatör hakkında da bilgi veren Doç. Dr. Tuztaşı, “Türkiye’de bu sistem zarurî hale getirilmeli lakin Japonya’da kullanımı farklı. Bu sismik izolatörler şiddetli zelzelelerde koparsa ne olacak? Japonya’da bunu dengeleyen yanal düzenlemeler de var. Bizdekiler genelde yapının tabanına uygulanan bir hareket lakin buralarda kopmalar olursa ne olacak? Bu demek oluyor ki sismik izolatörler tek başına kesin tahlil değil. Bu sistemin dayanak ögelerinin da ele alınarak uygulanması lazım. Bunların da daha uygun araştırılıp çalışılması lazım. Japonya üzere binalar yapmak için Japonya’daki üzere mimar ve mühendis yetiştirmemiz gerekiyor. Japonya’daki eğitim ve kontrol anlayışını getirmemiz lazım. Birtakım aksaklıklar olursa bu olmaz. Benim beklentim, nitelikli iş yapmayan mimar ve mühendislerle artık patronun çalışmaması lazım. Bunun tahlili budur” dedi. (DHA)
KAYNAK : Sözcü
