Türkiye'de üniversite mezunlarının karşılaştığı acı gerçek: Alan dışı istihdam. "Hayaller üniversitede başlıyor, market reyonunda bitiyor" sözü, maalesef birçok genç için gerçeği yansıtıyor. Öğretmenlik mezunu kasiyerler, mühendislik diplomasıyla güvenlik görevlisi olanlar, iletişim fakültesi mezunu kuryeler... Bu durum sadece bireysel bir sorun değil, yapısal bir çöküşün göstergesi.

Türkiye'de Alan Dışı İstihdamın Nedenleri

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'de her iki kişiden biri mezun olduğu alanda istihdam edilemiyor. Peki, bu durumun temel nedenleri neler?

• Plansız Yükseköğretim Politikaları: Üniversite kontenjanları, arz-talep dengesine göre değil, politik ve popülist yaklaşımlarla belirleniyor. Bu durum, mezun sayısının istihdam olanaklarının üzerinde olmasına yol açıyor.
• Yetersiz İstihdam Alanları: Mezun sayısındaki artışa rağmen, istihdam alanları aynı oranda genişlemiyor. Bu durum, gençlerin kendi meslekleri dışında işlere yönelmesine neden oluyor.
• Liyakat Esaslı Olmayan Atamalar: Kamu kurumlarında liyakat yerine farklı kriterlerin ön planda tutulması, gençlerin iş bulma şansını azaltıyor. Özel sektörde ise tecrübesizlik bahanesiyle birçok mezun işe alınmıyor.

Alan Dışı İstihdamın Toplumsal Etkileri

Alan dışı istihdam, sadece bireysel hayal kırıklıklarına yol açmakla kalmıyor, aynı zamanda toplumun kalkınma dinamiklerine de zarar veriyor. Nitelikli insan kaynağının farklı alanlarda çalışması, eğitim sisteminin ve ekonomik potansiyelin heba olması anlamına geliyor.

Örneğin, bir öğretmen kasiyerlik yapıyorsa, eğitim sistemi eksik kalıyor. Bir mühendis güvenlik görevlisi ise, üretim ve teknoloji atıl kalıyor. Bir gazeteci kurye ise, medya sektörü zayıflıyor. Bu durum, toplumun her alanında nitelik kaybına yol açıyor.

Çözüm Önerileri

Bu olumsuz tablonun değişmesi için aşağıdaki adımlar atılmalıdır:

• Eğitim ve İstihdam Arasında Köprü Kurulmalı: Üniversite kontenjanları, ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarına göre belirlenmeli.
• İstihdam Olanakları Genişletilmeli: Özellikle gençlerin istihdam edilebileceği yeni alanlar yaratılmalı.
• Liyakat Esaslı Atama Sistemi Uygulanmalı: Kamuda adil ve şeffaf bir atama sistemi sağlanmalı.
• Özel Sektör Teşvik Edilmeli: Genç mezunları istihdam eden özel sektör kuruluşları desteklenmeli.

Her sabah işlerine gitmek için yollara düşen binlerce genç, aslında hayallerinden uzaklaşıyor. Ellerinde diplomaları, zihinlerinde umutlarıyla, sistemin dayattığı kadere boyun eğiyorlar. Türkiye, bu sessiz çığlığı duymalı ve gençlerine sahip çıkmalıdır. Aksi takdirde, geleceğimiz karanlık olacaktır. Diplomasını gururla taşıyan her genç, mesleğini de onurla yapabilmelidir. Yoksa bu çark dönmeye devam ettikçe, sadece bireyler değil, toplumun vicdanı da öğütülmeye devam edecektir.