Anayasa Mahkemesi, çok tartışmalı bir hususta değerli bir karara imza attı. Yüksek Mahkeme, üzerine pandemi periyodunda Cumhurbaşkanlığı Genelgeleriyle uygulanan sokağa çıkma yasağı nedeniyle kesilen cezalara ait bir vatandaşın başvurusunu karara bağladı.
Anayasa Mahkemesi Genel Heyet Karar metnine nazaran sürece ait ayrıntılar şöyle:
Mustafa Karakuş, 10 Mayıs 2020 günü saat 10.45’te aracıyla seyir halindeyken, İstanbul Çamlıca Gişeler’de polis tarafından durduruldu.
Karakuş’a Sokağa çıkma yasağını ihlal ettiği münasebeti ile Ataşehir Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğünün İdari Yaptırım Karar Tutanağı ile 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Genel Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. unsuru uyarınca 3 bin 180 TL idari para cezası kesildi.
CUMHURBAŞKANLIĞI GENELGELERİ
İdari para cezasına dair tutanağın “Kabahat Filli” başlıklı kısmında “1593 SAYILI GENEL HIFZISSIHHA KANUNU (282. MADDE) Ayrıyeten Covid-19 salgını önlemleri kapsamında yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgeleri sokağa çıkma yasağı ihlali” biçiminde sözlere yer verildi.
MAHKEME İTİRAZI REDDETTİ
Mustafa Karakuş’un, cezaya karşı mahkemeye yaptığı müracaat reddedildi. Üst mahkemeye yapılan itirazı da reddedilince cezayı ödedikten sonra Anayasa Mahkemesi’ne kişisel müracaatta bulundu.
Yüksek Mahkeme şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi: Hiç kimse, işlendiği vakit ulusal yahut milletlerarası hukuka nazaran kabahat oluşturmayan bir aksiyon yahut ihmalden ötürü hatalı bulunamaz.
Başvurucu Mustafa Karakuş; temel hak ve özgürlüklerin ulaşılabilir olmayan İçişleri Bakanlığı genelgesi ile kısıtlanamayacağını, sokağa çıkma yasağına destek gösterilen mevzuatta, bu yasağın Anayasa’nın 2. unsurunda altı çizilen bellilik prensibine uygun halde uygulanabileceği tarafında bir düzenleme bulunmadığını, yasal desteği olmayan hareketlerle temel hak ve özgürlüklere müdahale edilmesinin ve ceza uygulanmasının hatada ve cezada yasallık prensibine karşıt olduğunu ileri sürmüştür.
Bakanlık görüş yazısında, şikâyete husus sokağa çıkma yasağının -devletin bireylerin ömürlerini müdafaa formundaki olumlu yükümlülüğü kapsamında- Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Konseyi ile vilayet pandemi uyum şuralarının tavsiye kararları doğrultusunda il/ilçe genel hıfzıssıhha konseylerinin pandemiyi denetim altına alma ve sona erdirme hedefli aldığı önlemlerden olduğu söz edilmiştir.
“KİMSE KABAHAT OLMAYAN BİR FİİLDEN ÖTÜRÜ CEZALANDIRILAMAZ”
Anayasa’nın 38. hususunun birinci fıkrası şöyledir:
”Kimse, işlendiği vakit yürürlükte bulunan kanunun cürüm saymadığı bir fiilden ötürü cezalandırılamaz; kimseye hatası işlediği vakit kanunda o kabahat için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.”
Her ne kadar İdari Para Cezası Tutanağı yahut bu tutanağın iptali talebine ait yargılama kademesinde verilen Hâkimlik ve itiraz mercii kararlarında belirtilmemiş ise de Bakanlık görüşü ekindeki evraklardan müracaatçının ihlal ettiği ileri sürülen sokağa çıkma yasağının İstanbul Vilayet Genel Hıfzıssıhha Meclisi tarafından COVID-19 salgını ile çaba kapsamında alınan önlemlerden olduğu anlaşılmıştır. Lakin 1593 sayılı Kanun’da öngörülen önlemler ortasında sokağa çıkmanın kısıtlanması kelam konusu değildir.
“KEYFİ CEZALANDIRMALARA İMKAN SAĞLAR”
Somut olayda müracaatçının İstanbul Vilayet Genel Hıfzıssıhha Meclisi kararında öngörülen bir zorunluluğa uymadığı konusunda tartışma bulunmamaktadır.
Ancak kelam konusu kuralda işaret edilen mecburilik, 1593 sayılı Kanun’da yazılı zorunluluktur. Kuraldaki açık tabir karşısında Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak kamu otoritelerince ihdas edilen zorunluluklara uymama biçimindeki aksiyonların 282. husus kapsamında kıymetlendirilerek faillerinin cezalandırılması mümkün değildir.
Aksinin kabulü, kapsamı kanun koyucu tarafından şuurlu olarak dar tutulan ceza kararının kamu otoritelerinin düzenleyici süreçleri ile sonları öngörülemeyecek ve keyfî cezalandırmaya imkân tanıyacak biçimde genişletilmesine neden olacaktır.
HÜKÜM: YASALLIK PRENSİBİ İHLAL EDİLDİ
Anayasa Mahkemesi sonuçta şu kararı kurdu:
Suçta ve cezada yasallık unsurunun ihlal edildiğine ait argümanın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA OYBİRLİĞİYLE,
Anayasa’nın 38. unsurunda garanti altına alınan hatada ve cezada yasallık unsurunun İHLAL EDİLDİĞİNE Sayın İNCE’nin karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,
Kararın bir örneğinin hatada ve cezada yasallık unsurunun ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere İstanbul Anadolu 8. Sulh Ceza Hâkimliğine GÖNDERİLMESİNE karar verildi.
KAYNAK : Sözcü
