Anayasa Mahkemesi, CHP Küme Başkanvekilleri Engin Altay, Engin Özkoç, Özgür Özel ve 133 milletvekilinin 7393 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un iptali istemiyle yaptığı başvuruyu karara bağladı.
AYM, kelam konusu kanunun birtakım unsurlarına ait müracaatın bir kısmını oybirliği ile reddederken bir kısmına ait de karar verilmesine yer olmadığına hükmetti.
AYM, 298 sayılı Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’a eklenen süreksiz 24’üncü unsurdaki “İl seçim heyeti lider ve üyeleri ile ilçe seçim şurası liderleri, bu unsurun yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde, 15’inci ve 18’inci hususlarda bu maddeyi ihdas eden Kanun’la yapılan değişikliklere nazaran yine belirlenir. Bu biçimde belirlenen lider ve üyeler, evvelki lider ve üyelerin vazife mühletini tamamlar” kararına ait iptal başvurusunu oyçokluğu ile reddetti.
Söz konusu karara AYM Lideri Zühtü Arslan, Başkanvekili Hasan Tahsin Gökcan, üyeler Engin Yıldırım, Emin Kuz ve Yusuf Şevki Hakyemez muhalefet şerhi yazdı.
AYM Lideri Arslan, muhalefet şerhinde, vilayet ve ilçe seçim heyeti lider ve üyelerinin hakimlik teminatı kapsamında olduğuna dikkat çekerek, mevzunun seçim heyetinde misyon alan yargıçların vazife mühleti bitmeden misyonlarına son verilmesini mecburî kılan bir hukuksal ve fiili zorunluluğun bulunup bulunmadığı noktasında düğümlendiğini belirtti. Arslan, idari misyon yapan kamu vazifelileri ile yargıçların ortasında farklılık bulunduğunu vurguları ve şunları kaydetti:
– Daha kıymetlisi, misyonuna son verilen kamu vazifelilerinin hakim olması durumunda da ifa edilen vazifenin idari yahut yargısal mahiyette olması da farklı kıymetlendirme yapmayı gerektirebilmektedir… İdari nitelikteki her ‘yapısal’ değişiklik, yargıçların yargısal vazifelerine son verilmesini gerektiren hukuksal ve fiili mecburilik hali olarak kabul edilemez. Bu türlü bir mecburilik, lakin yargıçların vazife yaptıkları mahkeme yahut konseylerini kardırılması ya da yargı birliği kapsamında birleştirilmesi üzere son derece esaslı yapısal değişiklikler sonucunda gündeme gelebilir.
YAPISAL DEĞİŞİKLİK MAHİYETİNDE DEĞİL
– Fakat, bu mahiyette bir yapısal değişikliğin beraberinde getirdiği türel ve fiili zorunluluğun bulunması durumunda da son deva olarak yapılacak müdahalenin yargı bağımsızlığı ve hakimlik teminatının sağladığı başka garantileri koruyacak biçimde ölçülü olması gerekmektedir… Seçim konseylerindeki lider ve üyelerin seçilme tarzının değişmesi, kıdem aslına nazaran belirlenen ve iki yıl boyunca vazife yapması beklenen lider ve üyelerin misyonlarına son verilmesini mecburî kılan yapısal değişiklik mahiyetinde değildir.
– Seçim konseylerinin oluşumunda ve vazifelerinde rastgele bir değişiklik öngörmeyen yasal düzenlemenin yapısal nitelikte olduğu söylenemez. Diğer bir tabirle her durumda yargıçlardan oluşan vilayet seçim konseyi lider ve üyeleri ile ilçe seçim şurası liderlerinin ‘kıdem’ yerine ‘ad çekme’ metoduyla belirlenecek olması, daha evvel kıdem aslına nazaran 2 yıl vazife yapmak üzere oluşturulmuş bulunan mevcut seçim heyetlerinin lider ve üyelerinin misyonlarını sona erdirmeyi gerektiren hukuksal ve fiili bir mecburilik olarak bedellendirilemez.
“YARGI BAĞIMSIZLIĞI İLE BAĞDAŞMAZ”
– Dava konusu kural, yargı bağımsızlığını ve tarafsızlığını teminata alan Anayasa’nın 138’inci hususuna terstir. Yargı bağımsızlığının temel emeli, hakimin çekinmeden ve kaygı duymadan ‘her türlü telaştan, maddi ve manevi baskı ve tesir olasılığından uzak’ ve tarafsız bir biçimde ‘özgürce karar verebilmesini’ sağlamaktadır. Bu bağlamda, kanun koyucunun hakimlik teminatıyla bağdaşmayacak biçimde seçim konseyi lider ve üyelerinin misyonlarına son vermeye yönelik müdahalelerinin yargı bağımsızlığıyla bağdaştırılması zordur. Öbür yandan, vazife mühleti dolmamış olan seçim şuralarının lider ve üyelerinin vazifelerine kanunla son verilmesi, kuvvetler ayrılığı prensibiyle de bağdaşmamaktadır.
