Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Yayın Şurası Lideri ve Haliç Üniversitesinde öğretim vazifelisi de olan Köse, halk ortasında “kara kış” olarak bilinen, eskilerin “amansız elli” ismini verdikleri soğuk havalara ait açıklamalarda bulundu.
Havanın gelecek günlerde süratle soğuyacağını ve “kara kış”ın yaşanacağını belirten Köse, soğuğa karşı önlemli olunması ihtarında bulundu.
Köse, başladığı günden itibaren şiddeti artacak bu havaların, ismini “amansız” sözünden aldığına dikkati çekerek, “Amansız sözü mana olarak ‘aman vermez, acımasız, cana kıyıcı, hoşgörüsüz, gaddar, zalim’ olarak geçmektedir. Manasından da anlaşılacağı üzere bu soğuklar, uzun soluklu 50 gün sürdüğü ve aman vermediği için cetlerimiz bu ismi vermişlerdir.” diye konuştu.
AMANSIZ ELLİ SOĞUĞU 11 OCAK’TA BAŞLAYACAK
Normal kurallarda kelam konusu soğukların 4 Ocak’ta başladığını lakin bu yıl tarihlerin “omega blokajı” nedeniyle yaşanan yüksek basınçtan etkilendiğini anlatan Köse, “Bu sene amansız elli soğukları yurdumuzda bir hafta sapmayla 11 Ocak’tan itibaren yaşanmaya başlayacak. Soğukların aralıksız devam etmesi yüzünden, bu günlere ‘amansız elli’ denmiştir. 10 gün kara kışın sonunda, 31 gün zemheride, 9 gün gücüğün başında, toplam 50 gündür.” dedi.
Diğer periyotlarda yaşanan soğukların genelde fırtınayla birlikte birkaç gün yahut hafta devam edip, yerini ılık havaya bıraktığını aktaran Köse, “amansız elli” soğuklarının ise çok daha uzun sürdüğünü, şiddetli ve sert geçtiğini tabir etti.
“BU DURUMDA BU KIŞ KISA SÜRECEK”
ABD, Japonya, Filipinler, Meksika üzere okyanusa kıyısı bulunan ülkelerde görülen tayfunlara farklı isimlerin verildiğine işaret eden Köse, o ülkelerde bu isimlerin her yıl değiştiğine değinerek şunları kaydetti:
“Tayfunlara isim verme fikri çok eskilere dayanmıyor. Birinci olarak 19. yüzyılın sonlarına gerçek Avustralyalı bir meteorolog, tayfunlara bayan isimleri vermeye başladı. Bu fikri benimseyen Amerika Ulusal Tayfun Merkezi, 1953 yılından itibaren uygulamayı resmen yürürlüğe koydu.
Atalarımız ise uzun yıllar yaptıkları müşahedeler ile sayılı fırtına ve günlere hafızalarda kalacak, o fırtınayı nitelendiren isimler vermişlerdir. Örneğin eylül ayının son haftasında kestanelerin ağaçtan dökülmesine neden olduğu için ‘kestane karası fırtınası’ ismini vermişlerdir. Çünkü kestane dikenli bir meyvedir, toplaması sıkıntı ve zahmetlidir. Eylülün son haftası genelde Balkanlar üzerinden gelen soğuk hava ve fırtına ile birlikte ani sıcaklık düşüşünün akabinde dökülen kestaneler nedeniyle ‘kestane karası fırtınası’ ismini almıştır. Misal durum, amansız elli için de geçerlidir.”
Köse, eski jenerasyonlarda “Güzün yağmur çok yağarsa kış uzun geçer” inanışının hakim olduğunu lisana getirerek, “Atalarımızın bu iddiasına nazaran, geçen güz neredeyse yağmur yağmadı. Bu durumda bu kış kısa sürecek. Bu varsayımı bir yere not alıp, tutup tutmayacağını daima birlikte yaşayarak görelim.” sözünü kullandı.
