Kış gündönümü, güneş ışınlarının Oğlak Dönencesi’ne dik geldiği an olarak tanımlanır.
Kuzey yarımkürede günler uzamaya, güney yarımkürede kısalmaya başlar. Bu tarih kimi ülkelerde kuzey yarımkürede kışın, güney yarımkürede yazın başlangıcı sayılır.
Bununla birlikte birtakım ülkelerde de yazın yahut kışın tam ortası kabul edilir. Güney yarımkürede en uzun gündüz, Kuzey yarımkürede en uzun gece yaşanır.
KIŞ GÜNDÖNÜMÜ NE VAKİT?
21 Aralık’ta Kuzey Kutbu Güneş’ten en uzak noktada olduğu için Kuzey Yarım Küre’de kış başlar. Dünya, Güneş etrafındaki çeşidini 365 gün 6 saatte tamamladığı için kış gündönümü kimi yıllar 21 Aralık’a, bazen de 22 Aralık’a denk gelir.
GÜNDÖNÜMÜ NE DEMEK?
Gündönümü, yılda iki defa tekrarlanan ve Güneş’in yarımkürelerde en büyük açılarla düştüğü günlerdir. Bulunulan yarımküreye nazaran gündüzlerin yahut gecelerin, kısalmaya yahut uzamaya başladığı tarihlerdir. Ufukta güneşin doğma ve batma noktasında o gün güneş “yerinde sabit” duruyormuş hissi verir.
Dünyanın ekseni eğiktir, yıl içinde kutupların güneşe en yakın yahut en uzak olduğu vakitlere nazaran güneşin hareket dayanıklısı de gün içinde yükselip alçalır.
KIŞ GÜNDÖNÜMÜ KUTLAMA RİTÜELLERİ
Birçok kültürde çok eski tarihlerden beri kış gündönümü kutlanır.
Dongzhi Şenliği yahut Kış Gündönümü Şenliği, Dongzhi güneş periyodunda, 21 Aralık ortasında bir gün Anakara Çinliler, Hong Kong Çinlileri, Tayvanlılar, Japonlar, Vietnamlılar, Koreliler ve Doğu Asya ile ilgili öbür beşerler tarafından kutlanan en kıymetli Çin şenliklerinden biridir.
Nardugan, her yıl 21 Aralık’ta Türkler ortasında kutlanan bir bayramdır. Roma’da Satürnalya, Antik Yunan’da ise Dionysos Şenlikleri ismiyle kutlanmaktadır. Satürnalya ve Yule ile birlikte Avrupa, Orta Asya ve Sibirya pagan topluluklarındaki kış gündönümü şenliklerinin bir halkası kabul edilir.
Pakistan’ın Afganistan hududunda Hindikuş Dağları’nın vadilerinde yaşayan ve pagan azınlığı oluşturan Kalaşlar kış gündönümünü ateş yakıp dans ederek ve kuru meyveler yiyerek kutlar.
Günümüz İskandinavya bölgesinde yaşayan Cermen halkları tarafından kutlanan bu antik bir pagan kış şenliğinde, güneşin dönüşünü, ışığı ve sıcağı temsil edecek formda ateş yakılırdı.
