Uzmanların yıllar evvel ‘önlem alın’ diyerek uyarmasına karşın hiçbir tedbirin alınmadığı Kahramanmaraş zelzelesi, 10 vilayette büyük yıkımlara yol açtı.
Milyon liralara satılan ve sıfır konut olarak nitelenebilecek yeni konutların yıkıldığı bu zelzelede, en emniyetli yapılar olması gereken belediye binaları ve hastaneler bile yıkıldı, yollar yarıldı.
Deprem sonrası İskenderun Devlet Hastanesi ağır bakım ünitesi yıkılırken, hastalar ve hastane çalışanları göçük altında kaldı. Adıyaman’da belediye hizmet binası yerle bir olurken, Antep’te tarihi kale, Malatya’da tarihi Yeni Camii kısmen yıkıldı.
Afetzedelerin başta sıhhat hizmetleri olmak üzere barınma, beslenme üzere muhtaçlıklarını karşıladığı bu tesislerin neden yerle bir olduğunu, hangi bahislerde eksiklik olduğunu TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) 2. Lideri Nusret Suna ve TMMOB Kent Plancıları Odası Genel Sekreteri Gencay Serter ile konuştuk.
55 yıldır hizmet veren İskenderun Devlet Hastanesi de zelzelede yıkıldı. (Çağlar Oskay, Depo Photos)
‘YAPI KONTROL YÖNETMELİĞİ’NE TABİ DEĞİLLER’
Kamu binalarının Yapı Kontrol Yönetmeliği’ne tabi olmadığı bilgisini veren TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) 2. Lideri Nusret Suna, sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada, “Kamu binaları kurumların kendi üniteleri tarafından denetleniyor. TOKİ de Yapı Kontrol Yönetmeliği’nin dışında mesela. Bu durumun gözden geçirilmesi lazım” dedi.
“Doğru mühendislik hizmetlerinde ve kontrolde noksanlıklar var” diyen Suna, “Yapı Kontrol Yönetmeliği çıkarıldı lakin istenen sonucu vermiyor. Bu yönetmelik kâfi mi, değil. Mutlaka revize edilmeli, gözden geçirilmeli. Kontrol olmazsa olmaz. Müteahhitlik yasası ile ilgili yeni düzenlemeler de yapılmalı” diye konuştu.
‘YEREL VE MERKEZİ YÖNETİMİN İHMALİ VAR’
Sozcu.com.tr’ye konuşan TMMOB Kent Plancıları Odası Genel Sekreteri Gencay Serter ise, kamu yapılarını konut yapılarından ayrıştırarak kıymetlendirmek gerektiğinin altını çizdi.
“Kamu binalarının her ne biçimde olursa olsun geçmişte risk tahlillerinin yapılması ve gerekiyorsa yıkıp yapma yahut güçlendirilmesi gerekiyordu” diyen Serter, “Bu noktada temel hukuksal doküman, Türkiye Bina Zelzele Yönetmeliği. Yapıların bu yönetmeliğe nazaran yenilenmesi noktasında mahallî ve merkezi yönetimlerin sorumluluğunda ve bu noktada ihmal olduğu bir gerçek” değerlendirmesinde bulundu.
Adıyaman Belediye Başkanlığı binası da yıkıldı.
‘YÖNETMELİK KÂFİ, EKSİK OLAN UYGULANMAMASI’
Bu zelzelelerde bir yıllık binaların dahi yıkılması, zelzele yönetmeliğinin kâfi olup olmadığını da gündeme getirdi.
İMO 2. Lideri Nusret Suna’ya nazaran, mevcut zelzele yönetmeliği dünyanın sayılı yönetmeliklerden biri lakin tastamam uyulmadığı için yönetmeliğin yeterli olmasının da bir manası kalmıyor.
“Yönetmelikte eksiklik yok. Öbür birçok ülkeye kıyasla üst düzeyde bir yönetmelik” diyen Suna, “Bu yönetmeliğin gibisi ABD ve Japonya’da da var. Neden oralarda büyük yıkımlar olmuyor da bizde oluyor? Bizde eksik olan, yönetmeliğe uyulmaması.
Tamam, yaşanan sarsıntı çok büyük sarsıntıydı. Yapı hasar alırdı ancak katiyetle can güvenliği sağlanırdı, ani göçme olmazdı. Yönetmelikte yapılan hesaplar binaların duruma nazaran hasar alabileceğini fakat can güvenliğinin yüzde 100 sağlanacağı istikametinde. Demek ki ihmalkârlık var” sözlerine yer verdi.
ZAFİYET VE İHMAL VURGUSU
TMMOB Kent Plancıları Odası Genel Sekreteri Gencay Serter ise, yönetmeliklerle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:
“2001 sonrası çıkan ve 2018’de yenilenen Türkiye Bina Sarsıntı Yönetmeliği uyarınca binalar içerisinde yıkılmayanlar da mevcut. Bu yönetmelik 1999 sonrasında hayata geçirilmiş ve standartları yüksek bir yönetmelik. Lakin yönetmeliğin olması tek başına kâfi değil.
Dolayısıyla yönetmelikte eksiklik olmadığını, yönetmeliğin gereğine nazaran yer bina ilgisi ele alınarak yapıların inşa edildiğinde yıkılmadığını gördük. Lakin bu yönetmeliğin uygulaması ve kontrolü en kıymetli konu. 2001 sonrası yeni yönetmelik uyarınca yapılıp yıkılan binalarda ise uygulama ve kontrol noktasında zafiyet ve ihmalin olduğunu söylemek mümkün.”
VATANDAŞ SIFIR BİNALARA DA MI GÜVENEMEYECEK?
Yeni binaların dahi yerle bir olması, yurttaşta ‘sıfır binalara güvenemeyeceksek neye güveneceğiz’ halinde telaş yarattı.
Serter, yapıların inşaat ve iskan ruhsatlarının denetim edilmesi ve sonrasında bu çeşit yapılarda yapıların risk tahlilinin mutlak koşulla yapılması konusunda vatandaşı uyarıyor:
“2001 yılı sonrası ruhsat alarak yapılaşmış yapılarda da yeniden iskan ruhsatlarının denetimi mutlak kaideyle yapılması gerekiyor. Bu yapıların iskan ve inşaat ruhsatlarının bulunması tüzel açıdan bir sorunun olmadığı ve binanın yeni yönetmeliğe nazaran yapıldığını bize söz eder
Ancak burada yeniden kontrol ve uygulamada zaafiyetin olmaması gerekmektedir. Zira maalesef sayıları 2001 öncesi ile kıyaslandığında düşük de olsa yeni yapılarda da yıkımların yaşandığı görülmüştür. ”
ŞEHİRLERİN TEKRAR İNŞASI NASIL OLMALI?
Deprem 10 vilayette büyük yıkımlara neden oldu fakat bilhassa Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman’ın yehir merkezleriyle birlikte köylerinin de yerle bir olması bu kentlerin yine inşa edilmesini gerektirecek.
Bu kentlerin yine inşa edilmesine yönelik değerlendirmelerde bulunan Serter, “Öncelikle yıkım yaşanmış yahut hasar bulunan kısımların büsbütün yerleşime kapatılacak bölümlerinin kararının verilmesi, dönüşümle yenilenecek, sağlıklaştırma ve güçlendirmeyle yerleşimin devam edeceği kısımlarının kararının verilmesi gerekiyor. Bunun için acil risk tahlilleri ve bu tahlillere dayalı planların hayata geçirilmesi gerekli” dedi.
“Şehirlerin tekrar inşasında afetlere karşı dirençli kentler yaratmak manasında tüm bu konularla birlikte yaşanabilir, toplumsal standartları yüksek yerleşimlerin kurgulanması da öbür değerli bir konu” diyen Serter, şöyle devam etti:
“Yapılaşmış ve yıkıma uğramış alanların birçoğunda toplumsal ve teknik altyapı standartlarının düşük olduğu görülüyor. Bu çerçevede kentler yine ayağa kaldırılırken afet sonrasında yaşanabilir kent standartlarının yakalanması değerli.
Tekrar altını çizmek isterim ki planlarla kurulacak kentlerin afete dirençli olmaları kadar yaşanabilir ve donatı standartları yüksek yerler olması da önemli
Tüm bu parametreler göz önünde bulundurularak yerinde yapmaya ya da diğer bölgelere yapılaşmanın kaydırılmasına karar verilebilir. Tüm bunları yapmak elbette ki önemli bir müddet gerektirecektir, fakat bu müddete ait şu an itibariye bir şey söylemek pek mümkün değil.”
KAYNAK : Sözcü
