Düşük faiz üzerine heyeti Türkiye İktisat Modeli’ni oturtmak hedefiyle son bir buçuk yılda devreye alınan çok sayıda kısıtlamaya maruz kalan bankalar seçim sonrası muhtemel bir kur ve faiz şokuna karşı gerilim testlerini yapmaya başladı.
Düzenlemelerin yan tesiri olarak mevduat ile kredi faizi ortasındaki makasın ise yılın ikinci yarısından sonra bankaların faiz gelirlerinde ziyan yazmasına yol açması kaçınılmaz görünüyor.
Reuters’a bilgi veren üst seviye dört bankacı, seçimi iktidar yahut muhalefet hangi taraf kazanırsa kazansın iktisattaki mevcut uygulamaların ‘Sürdürülemez’ olduğunu vurguladı. Bankacılar, ‘ortodoks siyasetlerin giderek bir zaruret haline geldiğini’ belirterek, bu siyasetlere geçişin ani değil kademeli olması gerektiğini tabir etti.
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye İktisat Modeli ismi altında başlattığı düşük faiz ile yatırım, ihracat ve cari fazla vermeye dayalı siyaset bir buçuk yıldır uygulanıyor. Bu kapsamda sayıları 100’ü aştığı belirtilen düzenlemeyle bankaların kredi faaliyetleri kısıtlanırken, düzenlemelerin faiz gelirleri kaleminde tahribat yaratmasına kaçınılmaz gözüyle bakılıyor.
MEHMET ŞİMŞEK’İN ERDOĞAN İLE GÖRÜŞMESİ DİKKAT ÇEKTİ
Ekonomi idaresi şu ana kadarki açıklamalarında yürüttüğü siyasetleri başarılı olarak nitelemiş olsa da, geçen hafta iktisat eski bakanlarından ve ortodoks siyasetlerin uygulayıcısı olarak bilinen Mehmet Şimşek’in Erdoğan ile görüşmesi iktisat siyasetinde bir değişime gidip gitmeyeceği sorusunu gündeme getirdi.
Merkez Bankası faizleri bir buçuk yıl içinde yüzde 19’dan yüzde 8.5’e çekerek enflasyonun 24 yılın doruğuna çıkmasına yol açtı.
Yapılan düzenlemeler bankacılık kesiminde fiyatlama davranışlarını değiştirdi. İhracata yönelik yatırımlar için ucuz kredi verilirken, bankaların öbür krediler için zarurî karşılık ve tahvil ayırması mecburiliği getirildi. Son olarak bu mecburilik ferdî kredilere de getirildi. Düzenlemelerle ortalama ticari kredi faizleri yüzde 14-15’lerdeyken, mevduata verilen faizler ise yüzde 30’a kadar yükseldi.
KÂR DARALMASI ÖNGÖRÜLÜYOR
Alışılagelmişin dışındaki bu siyasetlerin artık devam etmesini ‘imkansız’ olarak gören bankacılar ise ‘kötü senaryoda muhtemel bir kur, faiz ve kredi şokuna karşı’ gerilim testlerini yapmaya başladı.
Kötü senaryoda oluşabilecek kur ve faiz şokuyla sermaye yeterlilik rasyolarının düşmesi beklenirken, son düzenlemelerle bilanço kalemleri negatif etkilenen dalın geçen yıl yüzde 366 olarak gerçekleşen kâr artışının yerini ise ikinci yarıda kâr daralmasına bırakması öngörülüyor.
KUR VE FAİZ RİSKİNE KARŞI GERİLİM TESTİ
Bankaların gerilim testleri yapmakta olduğunu kaydeden üst seviye bir bankacı, “Bankaların kendi senaryoları var. Kur, faiz ve kredi şoklarına karşı bilançolarını test ediyor. Genel olarak bankaların durumları hâlâ sağlam, fakat 2018 yılından bu yana kredi pazarında pazar hissesini kaydadeğer bir biçimde artıran kamu bankalarında risk oluşabilir” diye konuştu.
Mevcut iktisat ve faiz siyasetinin ‘sürdürülemez’ olduğunun altını çizen tıpkı bankacı, “Sürdürmeye devam edilirse bu öteki zahmetleri da tetikler. Yapılacak şey çok kolay: Bu riskleri almak yerine faizleri artıracaksın” dedi.
İKİNCİ YARIDA NET FAİZ GELİRLERİ ZİYANA DÖNECEK
Bu sene ikinci yarıdan sonra bankacılık kesiminin mevduat-kredi faiz makasından ötürü ziyan yazmaya başlayacağını kaydeden üst seviye öbür bir bankacı, “İkinci yarı sonrasında bu siyasetlerle dal zati ziyan yazmaya başlar. Ülkede geçen yılki kârdan daha aşağıda kalmaya neden olabilecek riskler var. Bankalar yüzde 90 olasılıkla geçen yılki kârlarını yakalayamayacak, hatta geçen yılki sayıların en az yüzde 20 altında kâr açıklayacak” diye konuştu.
BDDK bilgilerine nazaran bölümün net kârı geçen sene yüzde 366 artışla 433 milyar liraya çıkarken, bu artışta enflasyona endeksli tahvillerin değerlemesinin katkısı ve artan net faiz gelirlerinin dayanağı tesirli olmuştu.
Bankacılık bölümü, uygulanan ekonomik model kapsamında son bir buçuk yılda bilançolarının yapısını değiştirecek 100’den fazla düzenlemeye maruz kaldı. Bunlardan en kıymetlisi ise kimi kredi tiplerinde başlayan son olarak kişisel kredileri de kapsayan, kredi karşılığı mecburî Hazine tahvili tutma yükümlülüğü oldu.
Bankacıların verdiği bilgilere nazaran verilen krediler karşılığı bankaların tutmak zorunda olduğu uzun vadeli düşük faizli Hazine tahvillerinin büyüklüğü 350 milyar TL düzeyine ulaştı.
Herhangi bir faiz artışında bu tahvillerin banka bilançolarında yaratabileceği riske de bankacılar aylar evvel dikkat çekmişti.
BlueBay Asset Management gelişmekte olan ülkeler yöneticisi Polina Kurdyavko, Türkiye’nin ekonomik manadaki sorunun “iktidara kim gelirse gelsin ve hangi siyasetler uygulanırsa uygulansın”, basitçe çözülemeyeceğini belirterek, “Ortodoks siyasetleri tekrar devreye alarak mevcut politikayı gevşetmek, kaçınılmaz olarak birisinin bu süreçte acı çekeceği manasına gelir. Para ünitesini bir gecede %100 devalüe edip ‘tamam artık tekrar rekabetçisiniz’ diyemezsiniz zira bunun iktisadın tüm dallarında değerli sonuçları olacaktır” dedi.
KAYNAK : Sözcü
