Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve emniyetli referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Mart 2023 devri sonuçları açıklandı. Eşik bedel olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların kesimde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, şubat ayında 50,1 olan manşet PMI martta 50,9’a yükselerek imalat dalının faaliyet şartlarında bir evvelki aya nazaran ölçülü bir güzelleşmeye işaret etti. Faaliyet şartlarındaki güçlenme, Aralık 2021’den beri en yüksek oranda gerçekleşti.
Mart ayında üretim ve yeni siparişlerin tekrar büyümeye geçmesi kesimin genel durumundaki güzelleşmede belirleyici oldu. İmalat sanayi üretimi son 16 ayda birinci defa artış kaydetti. Birtakım anket iştirakçileri şubat sarsıntısı nedeniyle aksaklıklarla müsabakaya devam ederken başkaları üretime tekrar başladıklarını bildirdi. Öte yandan, etkilenen bölgelerdeki yine inşa çalışmaları birtakım firmalarda üretimin artmasını sağladı.
Yeni siparişlerde 1,5 yıl sonra bir birinci
Yeni siparişler mart ayında güçlü bir toparlanma ile son bir buçuk yıllık devirde birinci sefer büyümeye geçti. Emsal bir gelişme, son bir yıldır birinci defa artış gösteren yeni ihracat siparişlerinde de gözlendi. Üretim ihtiyaçlarındaki artışa karşın, hem zelzelenin hem de yeni devreye giren erken emeklilik yasasının tesiriyle, istihdam son beş ayda birinci kere düşüş kaydetti. İmalatçılar, yeni sipariş akışını yönetme ve birikmiş işler üzerinde çalışma hünerini sürdürdü. Lakin birikmiş işlerdeki düşüşün son 13 ayın en düşük oranında gerçekleşmesi, dalda kapasite baskılarının ortaya çıkmaya başladığı tarafında sinyal verdi.
Mart’ta ham unsur maliyetleri, fiyatlardaki yükseliş ve kur gelişmelerine bağlı olarak hem girdi maliyetleri hem de sonuncu eser fiyatları keskin bir formda artmaya devam etti. Lakin her ikisinde de enflasyon oranları şubat ayına nazaran düşük gerçekleşti. Tıpkı periyotta tedarik zinciri aksamalarında da hafifleme belirtileri gözlendi. Teslimat mühletleri üst üste üçüncü ay artış kaydetti, lakin zelzele kaynaklı gecikmelerin azalmasına bağlı olarak tedarikçi performansındaki bozulma çok daha ölçülü seyretti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket dataları hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
Depremin şubat ayında gözlenen bariz tesirlerinin akabinde martta Türk imalat sanayi üretiminin yine büyümeye geçmesi memnuniyet verici bir gelişme oldu. Zelzele firmalar üzerinde hala tesirli olsa da tekrar inşa çalışmalarının başlaması genel olarak büyümeye geçişi destekledi. Yeni siparişlerin de toparlanmasıyla birlikte firmaların yaklaşık bir yıldır karşı karşıya olduğu görece zayıf şartların sona erdiğini umuyoruz.”
Takip edilen 10 daldan beşi tekrar büyümeye geçti
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI mart ayı raporuna nazaran, anket kapsamında takip edilen 10 bölümün altısı üretimini artırırken, beş dal de şubattaki yavaşlamanın akabinde tekrar büyümeye geçti. Bu beş kesim, dokuma, ağaç ve kağıt eserleri, makine ve metal eserler, elektrikli ve elektronik eserler ile kara ve deniz taşıtları dalları oldu. En güçlü artış̧ ise son üç aydır birinci kere büyüme kaydeden dokuma kesiminde yaşandı. Öte yandan, üretimin yavaşlamaya devam ettiği kesimlerde dahi düşüşler bir evvelki anket devrine nazaran sürat kesti. En besbelli azalma besin eserleri bölümünde gerçekleşti.
Mart ayında 10 kesimden yalnızca dördünde yeni siparişlerin artması, talepteki gelişmelerin üretimdeki kadar olumlu olmadığına işaret etti. Yeni siparişlerde en süratli düzgünleşme kara ve deniz taşıtları kesiminde gerçekleşti. Ağustos 2021’den bu yana en yüksek oranda gerçekleşen bu yükseliş birebir vakitte üretim, istihdam, satın alma faaliyetleri ve stoklarda da artışa yol açtı.
Yeni siparişlerdeki en keskin yavaşlama ise son dört ayda birinci defa düşüş yaşanan kimyasal, plastik ve kauçuk eserler bölümünde kaydedildi.
Kara ve deniz taşıtları kesiminde talepteki güzelleşmenin sağladığı fiyatlama gücünün tesiriyle kesin eserlerde son yedi ayın en sert fiyat artışı gerçekleşti. Kara ve deniz taşıtları dışında en son eser fiyatları enflasyonunun hızlandığı tek kesim giysi ve deri eserleri oldu.
Mart’ta bölümlerin çoğunluğunda girdi maliyetleri enflasyonu yavaşladı. Girdi fiyatlarındaki en bariz artış makine ve metal eserlerinde yaşanırken en ölçülü artış ise kimyasal, plastik ve kauçuk dalında kaydedildi. Tedarik zincirlerinin düzgünleşme işaretleri gösterdiği geçen ay ana metal ve dokuma dallarının teslimat müddetleri kısalırken başka birçok bölümde de gecikmeler şubata nazaran daha hafif seyretti.
KAYNAK : Bloomberg HT
