[ad_1]
Banka, Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’nun Ekim 2023 sayısını “Jeopolitik Risklerin Gölgesinde” başlığıyla yayımladı.
Raporda, Orta Doğu’da yaşanan son çatışmaların, son yıllarda sıra dışı şokların tesirleriyle çaba eden emtia piyasalarında değerli bir belirsizlik yarattığı aktarıldı.
Çatışma başlamadan evvel Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı kimi üretici ülkelerden oluşan OPEC+ kümesinin istekli olarak petrol arzını azaltmasının üçüncü çeyrekte güç fiyatlarının yüzde 9 artmasına neden olduğu kaydedilen raporda, sonuç olarak Dünya Bankasının emtia fiyat endeksinin bu periyotta yüzde 5 arttığı ve şu anda 2015-2019 ortalamasının yüzde 45 üzerinde olduğu bildirildi.
Çatışmanın tesiri şu ana kadar sınırlı
Raporda, çatışmanın emtia fiyatları üzerindeki tesirinin şimdilik hudutlu olduğu, petrol fiyatlarının çatışmanın başlangıcından bu yana yaklaşık yüzde 6 arttığı, ziraî emtiaların, birden fazla metalin ve öteki emtiaların fiyatlarının ise neredeyse yatay seyrettiği kaydedildi.
Bankanın raporunda, “Bununla birlikte tarih, çatışmanın tırmanmasının, petrol ve öteki emtia fiyatlarının artmasına yol açabilecek büyük bir riski temsil ettiğini gösteriyor; bu, bölgede ve dünya genelinde besin güvensizliğini ağırlaştıracak bir sonuç olacaktır.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Çatışmanın artması durumunda emtia fiyatlarına ait görünümün süratle kötüleşeceğine işaret edilen raporda, çatışmanın tesirlerinin arz kesintilerinin müddetine ve ölçeğine bağlı olacağı, ticaret kısıtlamaları ve hava şartlarına bağlı aksamaların da fiyatların yükselmesine neden olabileceği, beklenenden zayıf global büyümenin de emtia fiyatları üzerinde kıymetli bir aşağı taraflı risk oluşturduğu aktarıldı.
Raporda, petrol arzında “küçük bir aksama” olması durumunda global petrol arzının günde 500 bin ila 2 milyon varil azalmasının ve petrol fiyatlarının varil başına 93 ila 102 dolar aralığına ulaşmasının öngörüldüğü kaydedildi.
Arzda “orta seviyede bir aksama” durumunda ise global petrol arzının günde 3 ila 5 milyon varil azalacağı ve petrol fiyatlarının varil başına 109 ila 121 dolara yükselmesinin beklendiği belirtilen raporda, “büyük bir aksama” senaryosunda ise global petrol arzının günde 6 ila 8 milyon varil azalacağı ve fiyatların varil başına 140 ila 157 dolara çıkmasının öngörüldüğü bildirildi.
Emtia fiyatlarının 2025’te istikrara kavuşması bekleniyor
Raporda, global iktisadın büyük bir petrol fiyatı şokuyla başa çıkma konusunda 1970’lerdekinden çok daha uygun bir pozisyonda olduğu, buna karşın Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın neden olduğu aksaklıkların üzerine Orta Doğu’daki son çatışmaların tırmanmasının global emtia piyasalarını “tehlikeli sulara” itebileceği vurgulandı.
Emtia fiyatlarına ait varsayımlara yer verilen raporda, genel olarak emtia fiyatlarının bu yıl yüzde 23,5 ve gelecek yıl yüzde 4,1 düşmesinin beklendiği kaydedildi. Bankanın raporunda, emtia fiyatlarının 2025 yılında istikrara kavuşmasının beklendiği aktarıldı.
Raporda, güç fiyatlarının ise bu yıl yüzde 28,8 ve gelecek yıl yüzde 4,5 düşeceğinin kestirim edildiği belirtilerek Brent tipi ham petrolün fiyatının bu yıl varil başına ortalama 84 dolar olmasının, global ekonomik büyümenin yavaşlamasıyla gelecek yıl ise varil başına ortalama 81 dolara düşmesinin beklendiği bildirildi.
Arzın artmasıyla ziraî emtia fiyatlarının ise gelecek yıl düşmesinin beklendiği belirtilen raporda, metal fiyatlarının ise talebin yavaşlaması nedeniyle 2024’te yüzde 5 düşeceği, 2025’te ise global sanayi faaliyetinin toparlanmasıyla yükselmesinin öngörüldüğü aktarıldı.
Altın fiyatları çatışmanın başlangıcından bu yana yaklaşık yüzde 8 arttı
Raporda, siyaset yapıcıların tetikte olmaları gerektiği vurgulanarak başta altın olmak üzere birtakım emtiaların görünüme ait ikazlarda bulunduğuna işaret edildi.
Altın fiyatlarının çatışmanın başlangıcından bu yana yaklaşık yüzde 8 arttığı kaydedilen raporda, altın fiyatlarının jeopolitik dertlerle eşsiz bir bağı olduğu, çatışma ve belirsizlik periyotlarında bu artışların sıklıkla “yatırımcı itimadının erozyona uğradığına” işaret ettiği söz edildi.
Raporda, çatışmanın artması halinde gelişmekte olan ülkelerdeki siyaset yapıcıların manşet enflasyondaki muhtemel artışı yönetmek için adımlar atmasının gerekeceği belirtildi.
Gıda güvensizliğinin artması riski göz önüne alındığında hükümetlerin besin ve gübreye yönelik ihracat yasakları üzere ticari kısıtlamalardan kaçınması gerektiği belirtilen raporda, bu çeşit tedbirlerin ekseriyetle fiyat oynaklığını ve besin güvensizliğini artırdığı aktarıldı.
Raporda, artan besin ve petrol fiyatlarına reaksiyon olarak fiyat denetimleri üzere uygulamalardan da kaçınılması gerektiği vurgulanarak toplumsal güvenlik ağlarının uygunlaştırılması, besin kaynaklarının çeşitlendirilmesi, besin üretimi ve ticaretinde verimliliğin artırılması gerektiği, uzun vadede ise tüm ülkelerin yenilenebilir güç kaynaklarına geçişi hızlandırarak güç güvenliklerini güçlendirebileceği ve bunun da petrol fiyatı şoklarının tesirlerini hafifleteceği kaydedildi.
Yüksek petrol fiyatları besin enflasyonunu üst çekebilir
Dünya Bankası Baş Ekonomisti ve Kalkınma İktisadından Sorumlu Kıdemli Lider Yardımcısı Indermit Gill, Orta Doğu’daki son çatışmanın emtia piyasalarının 1970’lerden bu yana yaşadığı en büyük şok olan Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın çabucak akabinde geldiğini belirtti.
Gill, siyaset yapıcıların ihtiyatlı olması gerekeceğini vurgulayarak, “Çatışma artarsa, global iktisat yıllar sonra birinci defa sadece Ukrayna’daki savaştan değil, birebir vakitte Orta Doğu’dan da kaynaklanan ikili güç şokuyla karşı karşıya kalacak.” sözlerini kullandı.
Dünya Bankası Baş Ekonomist Yardımcısı ve Beklentiler Kümesi Yöneticisi Ayhan Köse de yüksek petrol fiyatlarının devam etmesinin kaçınılmaz olarak besin fiyatlarını da artıracağına dikkati çekti.
Son çatışmanın tırmanmasının sırf bölgede değil, dünya genelinde besin güvensizliğini ağırlaştıracağı ikazında bulunan Köse, “Şiddetli bir petrol fiyatı şoku gerçekleşirse, bu durum birçok gelişmekte olan ülkede halihazırda yüksek olan besin enflasyonunu üst çekecektir.” değerlendirmesinde bulundu.
Finans > Emtia
HABER İÇERİĞİ : Dünya
[ad_2]
