[ad_1]
BİLİMSEL İSMİ KEŞİFÇİSİNDEN
Bitkinin keşif kıssasını anlatan Prof. Dr. Hasan Yıldırım şunları söyledi: “Bitkimiz, tornacılık mesleği ile uğraşan lakin birebir vakitte bir doğasever olan Cem Çuhacıoğlu tarafından, birinci olarak 2012 yılında bir saha çalışması esnasında keşfedildi. Bu bitkinin mevcut cinslerden farklı bir cins olduğundan şüphelenen Çuhacıoğlu, keşfettiği bu bitkiye ilişkin ayrıntılı fotoğrafları ve malzemeleri bizlere iletti. Bitki üzerine gerçekleştirdiğimiz çalışmalarda tıbbın şu ana kadar literatürde mevcut bir bitki olmadığı fark ettik. Alanda doktora öğrencisi Tuğkan Özdöl ve hususun uzmanlarından Dr. Özal Güner ile birlikte ortak bir çalışma yürütmeye başladık. Uzun yıllar süren ayrıntılı müşahede ve çalışmalar sonucunda ‘Türler ve Habitatlar’ isimli ülkemizin değerli taksonomi mecmuasında bilimsel makalesini hazırlayıp, tipi bilim dünyasına tanıttık. Bilimsel ismini, bitkiyi keşfeden Cem Çuhacıoğlu’na atfedilerek ‘Stachys cuhacioglui’ olarak belirledik. Bitkinin Türkçe ismini ise efeler diyarı İzmir’e atfen ‘Efeçayı’ biçiminde kayda geçirdik.
Doktora öğrencisi Tuğkan Özdöl ve Hasan Yıldırım
SADECE KAYA ÇATLAKLARINDA YAŞIYOR
Deliçay (Stachys) olarak bilinen bu bitki cinsi Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinin en büyük cinslerinden biri. Bu, öbür bitki çayları üzere çayı yapılabilen bir bitki o yüzden ismine ‘Efeçayı’ dedik. Lakin çay olarak kullanımına ait akademik çalışmalar şimdi tamamlanmadı. Yani neye fayda neye yaramaz onu bilimsel olarak şimdi söyleyemiyoruz. Stachys cinsi; Avustralya ve Yeni Zelanda hariç, temel olarak Akdeniz bölgesinde olmak üzere Güneybatı Asya ile Kuzey ve Güney Amerika’da yayılış gösteriyor. 362 çeşidi olan cinsin 435 alt tipi var. Çeşitlerinin birçok ormanlarda kayalık yerlerde, kireçtaşlarında ve akarsu kıyılarında yetişiyor. Endemik olanları çoğunlukla Akdeniz Havzası’nın sıcak ılıman bölgelerinde ağırlaşıyor. Türkiye’de rastlanan 123 alt tıbbın 67’si endemik olarak biliniyor. Yani yalnızca belirli bir alanda yetişiyor. Efeçayı, şu an tespit edildiği kadarıyla yalnızca İzmir Menderes ilçesi ile Seferihisar ve Gümüldür ortasında kalan üçgende, Tahtalı Barajı civarında, volkanik ve metamorfik kökenli anakayalar üzerinde yaşayan lokal bir cins. Akdeniz floristik bölgesine ilişkin bir element. Yeni tıp, maki bitki örtüsünde ve Kızılçam açıklıklarındaki volkanik kayalar üzerinde, kaya çatlaklarında yetişiyor ve deniz düzeyinden 143 ila 494 metre ortasındaki yüksekliklerde yaşıyor.
YAŞAM ALANI TEHDİT ALTINDA
Türün hayat alanı şu anda tehdit altında. Efeçayı’nın hayat alanının sık sık orman yangını geçiren bir alan olması, alanda yangın sonrası taraçlama ve yol açma çalışmalarının ağır oluşu ve yalnızca 700 kadar bireye sahip popülasyonunun olması üzere etkenler tipi çok önemli manada tehdit ediyor. Kritik seviyede tehlike altında olan cinsle ilgili olarak hemen muhafaza ve popülasyonu güçlendirecek çalışmalar yapılması gerekiyor.”
KAYNAK :Hürriyet
[ad_2]
