Çin, 2024’te “orta gelir tuzağı”yla boğuşacak

Emre ERGÜL

Çin, 19.37 trilyon dolarlık GSYH’lik hacmi ile dün­yanın en büyük ikinci eko­nomisi… Birinci ABD’nin 7 trilyon dolar ardında; üçüncü Japon­ya’nın tam 13 trilyon dolar önün­de… Hal bu türlü olunca da Pekin’de esen rüzgar, tüm dünyayı üşütü­yor. 2023’te de motamot bu türlü oldu… Çin iktisadı, 2023’te süratli bir formda toparlanacak ve global büyümenin tartışmasız motoru rolünü sürdürecekti. Beklentiler bu istikametteydi. Lakin emlak krizi, zayıf harcamalar ve yüksek genç işsizliği üzere pek çok sorun, Pekin idaresinin ayağına dolandı.

CNN Televizyonu’na konuşan global ekonomistlere nazaran, tüm bu meselelere karşın dünyanın en büyük ikinci iktisadı yeni yıl­da yüzde 5’lik resmi büyüme he­define ulaşacak, ancaaaaak… Bu sayı, hala COVID pandemisin­den evvelki 10 yılda ortalama yüz­de 6’dan fazla yıllık büyümenin al­tında. Uzmanlara nazaran Asya devi, bundan sonra onlarca yıllık dur­gunlukla karşı karşıya kalabilir.

Krizi en yeterli özetleyen kişi, dü­şünce kuruluşu American Enterp­rise Institute’un kıdemli araştır­macısı Derek Scissors: “Çin eko­nomisi için 2024’teki zorluk, GSYİH büyümesi olmayacak, ki bu muhtemelen yüzde 4.5’in üze­rinde olacak. Zorluk, oradan itiba­ren tek istikametin aşağı olması olacak. Büyük piyasa ıslahatları olmaz­sa, Çin, ekono­mistlerin ‘orta gelir tuzağı’ olarak isimlendirdiği duru­ma sıkışıp kalabilir.”

Bu noktada, kaseti geri sara­lım… Çin, 1978’de dünyaya yeni­den açıldığından bu yana geçen on yıllar boyunca, dünyanın en süratli büyüyen büyük ekonomilerinden biri oldu. 1991-2011 yılları arasın­da yıllık yüzde 10.5 oranında bü­yüdü. Şi Cinping’in lider olduğu 2012’den sonra genişleme yavaşla­dı, lakin 2021’e kadar olan on yılda ortalama yüzde 6.7 düzeyindeydi. Milletlerarası Para Fonu’na (IMF) nazaran, Çin’in büyüme oranı 2023’te yüzde 5.4 olacak ve zayıf üretken­likten yaşlanan nüfusa kadar de­ğişen aksilikler nedeniyle 2028’de kademeli olarak yüzde 3.5’e düşecek. Scissors’ın da dikkat çektiği nokta bu: “2020’lerin ikinci yarısında Çin’in büyümesinde yavaşlama gö­rülecek.“

Scissors’a nazaran, Çin bu duruma bir gecede gel­medi: “Es­ki Hu Cintao idaresi, küre­sel mali krizin en derin olduğu 2009 yılında bü­yümeyi artırmak için ekono­miye likidite sağladı. Şi hüküme­tinin 2012’de iktidara gelmesinin akabinde borçlanmayı dizginleme konusunda isteksiz olması yapısal sıkıntıların artmasına neden oldu.” Rhodium Group’un Çin Pazarları Araştırma Yöneticisi Logan Wright da birebir görüşte: “Çin ekonomisin­deki yavaşlama yapısaldır ve son on yılda kredi ve yatırımda gibisi gö­rülmemiş bir genişlemenin sona ermesinden kay­naklanmaktadır.”

Peki, Çin ikinci bir Japonya olur mu? Zira, kimi ekono­mistler, 1990’ların başında emlak balonunun patlamasının akabinde sakin büyüme ve def­lasyonla dolu iki “kayıp on yıl” ya­şayan Japonya’yla karşılaştırma­lar yapıyor. Lakin Scissors, işlerin en azından çabucak bu formda gide­ceğini düşünmüyor: “2020’lerin geri kalanı kayıp bir on yıl üzere gö­rünmeyecek; Çin’in GSYİH büyü­mesi sıfırın hayli üzerinde kala­cak.” Fakat uzun vadede en büyük ekonomik sorun demografi olabi­lir. Geçen yıl Çin’in nüfusu 1.411 milyara düşerek 1961’den bu yana birinci defa düşüş yaşadı. Doğurganlık oranı da iki yıl evvel 1.30’ken, geçen yıl 1.09 üzere rekor düşük bir seviye­ye düştü.

2024 için gözler Şi’nin ekono­mik ajandasında olacak. Son uya­rı yeniden Scissors’dan: “Pekin, daha fazla borçlanma üzere eski taktikle­rine başvurursa, 2024’te de büyü­meyi teşvik edebilir, lakin bu ke­sin tedavi değil, yalnıca ekonomi­ye ağrı kesici olabilir.”

Orta gelir tuzağı nedir?

Bir iktisadın belli bir kişi başına gelir düzeyine ulaştıktan sonra ileri gidemeyip tıpkı se­viyede sıkışıp kalması halidir. Pek çok orta gelirli ülke “büyümede yavaş­lama” yaşar. ABD’li ekonomist Barry Eichengreen, büyümedeki yavaşlamaların çoklukla kişi başına düşen gelirin yakla­şık 16 bin 700 olduğu durumlarda meydana geldiğini öne sürer.

Çin dış siyasetinde 2023’te ABD ile tansiyonlar ve güç istikrarı arayışı öne çıktı

Çin, 2023’te ABD’de artan jeopolitik rekabet içinde Rusya’ya daha fazla yakınlaşırken, Avrupa ile de “stratejik özerkliğe” dayalı müstakil alakalar kurarak istikrar oluşturmaya çalıştı:

Balon krizi: Şubat ayında Çin’e ilişkin bir yüksek irtifa balonunun ABD hava alanına girmesi, iki ülke ortasında tüm yıla damga vuran bir tansiyonu tetikledi.

Diyalog arayışı: ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken’ın balon krizi nedeniyle iptal ettiği Pekin ziyaretini haziranda yapmasının akabinde Hazine Bakanı Janet Yellen, Ticaret Bakanı Gina Raimondo ve İklim Değişikliği Özel Temsilcisi John Kerry, Çin’i ziyaret ederek temaslarda bulundu.

Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Ekonomik Münasebetlerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng, Ticaret Bakanı Vang Vıntao ve İklim Değişikliği Özel Temsilcisi Şie Cınhua da ABD’ye giderek mütekabil görüşmeler yaptı.Çin Devlet Lideri Şi Cinping, Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Tepesi için ABD’nin yaptığı ziyarette, 15 Kasım’da ABD Lideri Joe Biden ile San Francisco kentinde yüz yüze görüştü.

Rusya ile yakınlaşma: Şi, martta düzenlenen Ulusal Halk Kongresi’nde tekrar seçilerek iktidarının üçüncü periyoduna başladıktan sonra birinci yurt dışı ziyaretini Rusya’ya yaptı.

Avrupa ile istikrar arayışı: Yıl içinde Pekin sözcüleri, “Çin ve AB’nin, rakip değil ortak olduğunu”, “Çin’in AB’yi, çok kutuplu dünyada kıymetli bir kutup olarak gördüğünü ve stratejik özerkliğini desteklediğini” vurguladı.

“Küresel Güney”in hamisi: Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika’nın oluşturduğu BRIC Topluluğu, temmuzda Johannesburg düzenlenen tepede, Arjantin, Etiyopya, İran, Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin olduğu 6 yeni ülkeyi üyeliğine davet etti.

Dünya

HABER İÇERİĞİ : Dünya