3000 yıldan bu yana var olan Nevruz, Anadolu halkları tarafından Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı manasıyla ve baharın gelişi olarak biliniyor. Nevruz her yıl 21 Mart’ta kutlanıyor. Birçok ülke tarafından farklı biçimde kutlanılan Nevruz bayramı söz manası Farsça’da “yeni gün”, “yılın birinci günü” manasına geliyor.
NEVRUZ NE VAKİT?
Anadolu ve Orta Asya kültürlerinde baharın gelişini müjdeleyen Nevruz Bayramı Türkiye’de 21 Mart’ta kutlanıyor.
Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart’ta güneş göçmen kuşlar üzere kuzey yarımküreye yönelir.
21 Mart ile birlikte havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar.
Bu nedenle 21 Mart bütün varlıklar için uyanış, diriliş ve yaradılış günü olarak kabul edilerek, Nevruz/YENİGÜN bayramı ismiyle kutlanır.
NEVRUZ BAYRAMI NASIL KUTLANIR?
Selçuklu ve Osmanlı’da ulusal bayram olarak kutlanan Nevruz, Nevruziye isimli şiirlere ve şenliklerle ziyafet verilerek kutlanırdı. Özel olarak hazırlanan Nevruziye isimli macun Osmanlı devrinden kalan bir kültür olarak bu gün hâlâ Manisa’da 21 Mart’ta Mesir macunu şenlikleri yapılmaktadır. Alevi ve Bektaşiler ortasında da kimi yörelerde eski takvime atfen Mart Dokuzu ismi verilerek kutlanan Nevruz’da özel ayinler yapılırdı, yeniden Zerdüştler ve Yezidiler’de 21 Mart’ı bayram olarak kabul etmişlerdir. Bu şölende yemekler dağıtılıp oyun oynanır ve baharın birinci günü kutlanır.
Kürtler çoğunlukla kent dışındaki bölgelerde ve açık alanlarda bir ortaya gelir ve gelmekte olan ilkbaharı kutlarlar. Bayanlar rengarenk elbiseler giyerler ve başlarına pullarla süslenmiş ışıltılı örtüler örterler. Topluluk büyük bir ateş yakar ve bu ateşin etrafında dans ederek ya da üstünden atlayarak büyük bir coşkuyla bu bayramı kutlarlar.
NEVRUZ NEDİR, NEDEN KIYMETLİ?
Baharın gelişini müjdeleyen bir Nevruz daha geldi. Nevruz bayramı birçok ülkede coşkuyla kutlanacak. Kimi ülkelerde Nevruz bir manada yeni yıl manasına geliyor. Kışın çekilip, baharın tesirlerinin düzgünce kendini göstereceği tarihler gelirken kutlanan Nevruz’un tarihi kökenleri ne? Nevruz hangi ülkelerde neden kutlanır? İşte ayrıntılar…
Yazılı olarak birinci sefer 2. yüzyılda Pers kaynaklarında ismi geçen Nevruz, İran ve Bahai takvimlerine nazaran yılın birinci gününü temsil eder. Günümüz İran’ında, her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanır. Birtakım topluluklar bu bayramı 21 Mart’ta kutlarken, öbürleri Kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 yahut 23 Mart’ta kutlarlar. Tıpkı vakitte, Zerdüştlük, hem de Bahailer için de kutsal bir gündür ve tatil olarak kutlanır. Kürtlerde, Nevruz bayramının Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa Efsanesi’ne dayandığına inanılır. Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı manasıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır.
2010’da Birleşmiş Milletler Genel Konseyi, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan Pers kökenli bu şenliği, Dünya Nevruz Bayramı ilan etmiştir. 28 Eylül – 2 Ekim 2009 ortasında Abu Dhabi’de hükümetler ortası toplanan Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Muhafaza Heyeti, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi ‘ne dahil etmiştir. 2010’dan başlayarak Birleşmiş Milletler Genel Şurası 21 Mart’ı “Dünya Nevruz Bayramı” olarak kabul etmektedir.
NEVRUZ’UN TARİHİ VE ANLAMI
Nevruz geleneğinin tarihin en son Buzul Çağı’nın bitmesinden çabucak evvelki günlere yani 15.000 yıl öncesine kadar uzanır. Efsanevi Pers Hükümdarı Cemşid, Indo-Iranlıların avcılıktan hayvacılığa ve yerleşik yaşama geçişini temsil eder. O çağlarda mevsimler insanoğlunun hayatında günümüzdekinden daha yaşamsal bir değer arz ediyordu ve hayatla ilgili her şey dört mevsim ile çok yakından ilgiliydi. Güç geçmiş bir kışın akabinde gelen bahar, tabiat ananın çiçekler, yeşillenenen bitkiler uykusundan uyanması ve sığırların yavrulaması, insanoğlu için büyük bir fırsat ve bolluğun canlanması demekti. İşte bu türlü bir periyotta bu Nevruz kutlamalarını başlatanın Kral Cemşid olduğu söylenir.
KAYNAK : Sözcü
