University Autonomy in Europa IV 2023 raporu yayınlandı. Avrupa’daki 35 ülkenin üniversite sistemleri dördüncü defa masaya yatırılıp, karne verildi. Tertip Özerkliği, Finansal Özerklik, İşçi İstihdamında Özerklik ve Akademik Özerklik üzere 4 başlıkta 35 ülkedeki üniversiteler tahlil edildi. EUA’nın 2011 raporunda gerilerde olan Türkiye 2023’te sonuncu olarak, tabanı gördü.
İSTİKRARLI GERİLEME
Üniversitelerde rektör atamaları dahil takımların değerlendirildiği, “Organizasyon Özerkliği” alanında Türkiye, 2011’de 28 ülke içinde 27. iken, 2023 raporunda bu defa 35 ülke içinde 35. oldu. Türkiye, bu sonuçla liyakatsiz atamalarla, 35 ülke içinde yükseköğretimde en makus ülke durumuna düştü.
KAMPÜSLER GERİLDİ
EUA’nın 119 sayfalık 2023 yılı raporunda Türkiye için dikkat çeken bir başlık açılarak, Türkiye’deki üniversite idaresine dış müdahalelerin Avrupa standartlarına muhalif olduğu vurgulandı. Avrupa’daki 35 ülkenin yükseköğretimi mukayeseli tahlil edildi. Üniversite özerkliğinin 4 temeli, ‘örgütsel, mali, işçi, akademik’ özgürlükler incelendi. Milletlerarası işbirlikleri, meslekler, yerleşkelerde yaşanan tansiyonlar üzere puanlandı
AVRUPA LİGİNDE EN KÖTÜYÜZ
İngiltere özerklikte son 10 yılda örgütsel özerklik yani tüm kararların üniversitede alınmasında, önder pozisyonunu yeniden koruyarak 2023 sıralamasında da 100 tam puanla birinci oldu. İskoçya sıralamaya yeni girmesine karşın onlar da 100 tam puanla birinciliği İngiltere ile paylaştı. Danimarka, Finlandiya, Litvanya, Belçika, Brüksel listede en üst sırada yer aldı. Türkiye ise Yunanistan ve İzlanda’dan sonra yer alarak 100 üzerinden 39 puanla 35. sırada sonuncu ve en düşük puanlı tek ülke oldu.
TEK ADAM VURGUSU
Devlet ve vakıf üniversitelerine 2018 sonrası rektör seçme ve atama yetkisinin sadece cumhurbaşkanında olmasına dikkat çekilen EUA raporunda, “2011’de birinci araştırmada devlet üniversitelerinde akademisyenler 6 aday seçiyordu. YÖK 3 isim belirliyor ve cumhurbaşkanı birini atıyordu. Bu sistemde Türkiye en düşük skoru almıştı. Artık o denli bir noktaya gelindi ki; cumhurbaşkanı artık hiçbir eleme süreci olmadan rektör atıyor. Bu atama prosedürü Avrupa’nın hiçbir yerinde yok” deniliyor.
POLiTiKACILARA UYARI
Avrupa Üniversiteler Birliği (EUA) Lideri Michael Murphy, “Üniversite özerkliği ile ilgili yaptığımız bu dördüncü çalışmanın sonuçları, üniversiteleri engelleyen çok sayıda kısıtlama olduğunu gösterdi. Bu raporu, Avrupa ülkelerindeki üniversitelerin zorluklarla başa çıkmalarını sağlayacak düzenlemeleri yapması için yayınladık. Günümüz dünyası büyük zorluklarla karşı karşıya ve üniversiteler bu zorlukların aşılmasında çok kıymetli bir rol oynuyor. Üniversitelere daha fazla özerklik evresiyle üniversiteler garanti altına alınıp, profesyonelce yönetilebilir. Avrupalı, ulusal ve bölgesel tüm siyasetçileri bu rapordan yararlanmaya ve üniversitelerle diyaloğa davet ediyorum” dedi.
Murphy
GERiLEDiKÇE GERiLEDiK
Üniversitelerin finansal olarak da en çok kısıtlandığı ülkeler sıralamasında; Sırbistan ve Türkiye birinci 2 ülke olarak raporda yerini aldı. 2011 yılında 28 ülke varken 23. olan Türkiye, 2023 raporunda bu sefer 35 ülke içinde 31. sıraya düşerek bu alanda da geriledi. İşçi özerkliği sıralamasında; Estonya 100 puanla dünya birincisi oldu. Türkiye, 56 puanla 35 ülke içinde 26. sırada yer aldı. Türkiye, 2011’de bu alanda 28 ülke içinde 23. sıradaydı. Hırvatistan ise bu alanda sonuncu oldu.
KAYNAK : Sözcü
