Kahramanmaraş ve Gaziantep zelzelelerinin akabinde sismofobi (deprem korkusu) ömrümüzü neredeyse bütünüyle ele geçirdi. Depremzedeler bu büyük afetin tesirlerini birinci günkü hissederken; sarsıntı bölgesindeki yardım grupları ve gönüllülerin yanı sıra afete uzaktan şahit olanların da hem hüzün hem de zelzele korkusu yaşadığına dikkat çeken Psikolog Tuana Parıltı Yazıcılar, bu sıkıntıyla başa çıkma yollarını şöyle anlattı…
Tuana Parıltı Yazıcılar
Hangi belirtiler görülür?
Yaşanan sarsıntılarda binlerce can yitirdik, bu ağır yıkımın altından kalkmak elbette kolay değil. Enkazdan kurtulanların genci, yaşlısı, çocuğu ağır bir travma ile karşı karşıya. Sarsıntıya uzaktan şahitlik edenler de bir taraftan kayıplarımız için üzülürken bir taraftan da sismofobi (deprem korkusu) yaşayabilir. Bu sorunu yaşayanlarda; zelzelenin üzerinden bir ay geçmesine karşın daima dehşet, sarsıntıyla ilgili sık sık tekrarlayan kaygılar, kaygı nedeniyle birtakım faaliyetlerde değişiklik yapma üzere belirtiler ortaya çıkar.
Depreme dolaylı olarak maruz kalanlar nasıl etkilenir?
Depremi direkt yaşamamış lakin dolaylı olarak zelzeleden etkilenen bireyler de ağır duygusal yansılar gösterebilir. İkincil travma olarak isimlendirdiğimiz bu durumda her an sarsıntı olabilir korkusu, sarsıntı çantası ile birlikte ahenge, sık sık avizeyi denetim etme, sallanıyor üzere hissetme, zelzelenin gece olacağı niyetiyle sabahları ahenge nedeniyle uyku bozuklukları, rutinleri devam ettirmede zorluk örneğin işe gidememe, odaklanamama ve hatta bu yüzden işten ayrılmayı düşünme, iştahta azalma ve itimat hissinin zedelenmesi sebebiyle meskeni hatta yaşanılan kenti değiştirmek isteme üzere durumlar görülebilir. Yaşanan sarsıntı kaygısının altında hayatta kalma sistemi yatmaktadır ve zelzele korkusu yaşamak şu etapta gerçekçi ve olağandır. Bilinmesi gereken şey tüm bu belirtilerin yoğunluğunun vakitle azalacak olmasıdır. Bilhassa akut devir yani sarsıntıdan sonra birinci 1-1.5 ay sonrasında telaş artarak devam ediyor ve artık günlük hayattaki fonksiyonelliği bozacak nitelikte bizi etkiliyorsa uzman dayanağı alınması gerekir.
Çocuklara nasıl dayanak olunmalı?
Doğrudan ya da dolaylı olarak sarsıntıya maruz kalan çocukların birinci 1 aylık süreçte korkuları
artabilir, uyku tertipleri bozulabilir, yaşlarından büyük ya da küçük davranışları kelam konusu olabilir. İçe kapanma ve zelzele hakkında konuşmaktan kaçınma görülebilir ya da daima sarsıntı hakkında konuşmak isteyip sorular yöneltebilirler. Bir başka açıdan birtakım çocuklar reaksiyonsuz kalabilir fakat bu durum çocuğun etkilenmediği manasına gelmemektedir. Unutulmaması gereken bu süreçte verilen yansılar çocuktan çocuğa değişiklik göstermekle birlikte olağan kabul edilmektedir. Her çocuk biriciktir ve her birinin verdiği reaksiyon ona özeldir. Çocuklara yine bir rutin oluşturulmaya çalışılmalı. İnançta oldukları hissettirilmelidir. Çocuğun kendi hikayesini yazmasına fırsat vermek, fotoğraf çizmesine imkân tanımak ve şayet mümkünse oyunun düzgünleştirici gücünden faydalanmak değerlidir.
Neler yapılmalı?
Eğer bireyde dehşet ve şiddetli ruhsal yansılar kelam mevzusuysa birinci yapılması gereken yaşanan konutun güvenliğini öğrenmek için ilgili yerlere başvurmaktır. Bu ortada medyadan uzak kalmaya çalışmakta yarar var. Tüm gün medyanın takibi kelam hususuysa orta vermek ve kendimizi ruhen dinlendirmemiz gerekir. Günlük rutini aksatmamak için de yaşanan hisleri yakınlık kurulan biriyle paylaşmak, yürüyüşe çıkmak, nefes idmanları yapmak, depremzedelere maddi ve manevi yardımda bulunmak kişi için rahatlatıcı olabilir. Sismofobiyi yenmenin en yeterli yollarından biri de kişinin kendini bu tarafta eğitmesidir. Kişi çoka kaçmadan konutunu ve ailesini müdafaanın yollarını belirleyebilir, meskende vakit zaman tatbikatlar yapabilir.
KAYNAK : Sözcü
