Türkiye İstatistik Kurumunun açıkladığı “2021 Yılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri Araştırması” bültenine nazaran, AR-GE bilgilerine ait yeni idari kayıt data sayısı ve çeşitliliği son yıllarda artış gösterdi.
Bu nedenle memleketler arası referans kaynağı olan “Frascati Kılavuzu”nun tekliflerine uygun olarak hesaplama yolu yine gözden geçirildi ve yeni bilgiler doğrultusunda sistem değişikliğine gidildi. Bu kapsamda yeni hesaplama usulüne uygun olarak 2015-2021 devrindeki bilgiler güncellendi.
Güncellenen datalara nazaran, gayrisafi yurt içi AR-GE harcaması, 2021’de bir evvelki yıla kıyasla 32 milyar 670 milyon lira artarak, 101 milyar 738 milyon liraya çıktı.
Gayrisafi yurt içi AR-GE harcamasının GSYH içindeki oranı 2020’de yüzde 1,37 iken, 2021’de yüzde 1,4’e yükseldi.
AR-GE harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler yüzde 61,3 ile en büyük hisseye sahip oldu. Bunu yüzde 34,2 ile yükseköğretim takip etti. Kar hedefi olmayan kuruluşlar tarafından yapılan harcamaların da dahil olduğu genel devlet AR-GE harcamalarının toplam içindeki hissesi yüzde 4,5 oldu. İşçi harcamaları yüzde 48,9 ile en büyük kalemi oluşturdu.
AR-GE harcamalarının 2021’de yüzde 54,6’sı mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken, genel devlet AR-GE harcamalarının yüzde 27,5’ini, yükseköğretim yüzde 16,4’ünü, yurt dışı kaynaklar yüzde 1,5’ini ve öbür yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak yüzde 0,03’ünü finanse etti.
AR-GE ÇALIŞANI SAYISI 222 BİNE YAKLAŞTI
Tam vakit muadili (TZE) cinsinden 2021’de toplam 221 bin 811 kişi AR-GE çalışanı olarak çalıştı. Dallar prestijiyle dağılımına bakıldığında TZE cinsinden toplam AR-GE çalışanının 2021’de yüzde 67,4’ü mali ve mali olmayan şirketlerde, yüzde 28,2’si yükseköğretimde ve yüzde 4,4’ü kar gayesi olmayan kuruluşların da dahil edildiği genel devlet bölümünde yer aldı.
TZE cinsinden bayan AR-GE işçi sayısı, 2021’de 71 bin 301 kişi ile toplam işçi sayısının yüzde 32,1’ini oluşturdu. Bölümler prestijiyle bakıldığında bayan AR-GE işçi oranı yükseköğretimde yüzde 45,7, kar hedefi olmayan kuruluşların da dahil edildiği genel devlette yüzde 30,4, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüzde 26,6 oldu.
YÜZDE 32,2’Sİ DOKTORA EĞİTİMİNE SAHİP
Öğrenim durumuna nazaran incelendiğinde, AR-GE işçisinin yüzde 34,9’unun lisans eğitim seviyesine sahip olduğu görüldü. Bunu yüzde 31,2 ile doktora yahut muadili, yüzde 24,3 ile yüksek lisans, yüzde 4,8 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 4,8 ile lise ve altı kategorileri takip etti.
TZE cinsinden AR-GE işçisinin eğitim durumuna nazaran dağılımı ise sırasıyla, yüzde 48 ile lisans, yüzde 20,7 ile yüksek lisans, yüzde 18,3 ile doktora yahut muadili, yüzde 6,7 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 6,3 ile lise ve altı eğitim seviyesi halinde oldu.
İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflaması (İBBS) 2. Seviyeye nazaran, 2021’de harcamaların en yüksek olduğu bölge toplam AR-GE harcamasının yüzde 29,7’sini gerçekleştiren “İstanbul” iken, bunu yüzde 28,2 ile “Ankara” ve yüzde 9,2 ile “Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova” bölgesi takip etti.
Toplam AR-GE işçi sayısının yüzde 29,5’i “İstanbul”, yüzde 19,3’ü “Ankara” ve yüzde 8’i “Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova” bölgesinde istihdam edildi.
Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2021’de gerçekleştirilen 62 milyar 400 milyon liralık harcamanın yüzde 53,5’i Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Bunların yüzde 85,1’i, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan teşebbüsler tarafından yapıldı.
2021’de imalat endüstrisinde gerçekleştirilen 35 milyar 613 milyon lira AR-GE harcamasının yüzde 46,3’ünün yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan teşebbüsler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. Bu oran 2015’te yüzde 35,1’di.
İmalat endüstrisindeki toplam AR-GE harcamasının yüzde 39,6’sı orta yüksek teknoloji, yüzde 9,6’sı orta düşük teknoloji ve yüzde 4,5’i düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler tarafından yapıldı.
2021’de en fazla araştırmacının 24 bin 630 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 16 bin 720 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler takip etti. (AA)
KAYNAK : Sözcü
