Selimiye Camii Nerededir, Kim Tarafından Yapılmıştır? Dünya Mirası Selimiye Camii’nin Özellikleri ve Öyküsü

Selimiye Camii Edirne’de bulunmaktadır. Kentin tam merkezine inşaa edilen camii, kentin her köşesinden görünebilecek bir pozisyondadır. Osmanlı periyodunda inşa edilen Camii için neden Edirne’nin tercih edildiği ise tam olarak bilinmemektedir. 

Edirne 1362 yılında Osmanlı topraklarına katılmasıyla birlikte Osmanlı’nın başşehri ilan edilmiştir ve İstanbul fethine (1453) kadar başşehir olarak kalmıştır. Selimiye Camii’nin inşasına ise 1568 yılında başlanmıştır. Yani, Edirne’ye bu camii inşa edildiğine Edirne başşehir değildi. Bu kadar büyük bir mescidinin ise neden Edirne’de yapıldığına dair farklı görüşler vardır. Bunlar:

• O devirde İstanbul’da büyük bir camiiye gereksinim yoktu.

• Edirne Osmanlı’nın Rumeli’deki egemenliği açısından merkezi bir pozisyondaydı.

• Dönemin padişahı Selim gençlik yıllarında Yasal tarafından tahtı müdafaası için Edirne’de bırakılmıştı ve Selim Edirne’ye gençlik yıllarında başlayan özel bir sevgi beslemekteydi.

Selimiye Camii’nin mimarı Mimar Sinan’dır. Mimar Sinan mescidinin inşaatına 90 yaşındayken başlamıştır. Mimar Sinan Selimiye Camii’ni ‘Ustalık Eseri’ olarak nitelendirmektedir. Mimar Sinan çıraklık yapıtı olan ‘Şehzade Camii’ni 1548 yılında, kalfalık yapıtı olan ‘Süleymaniye Camii’ni ise 1557 yılında tamamlamıştır. 

Selimiye Camii o derece büyük ve o kadar merkezi bir pozisyondadır ki Edirne’nin her yerinden rahatlıkla görünebilmektedir. Sultan Selim tarafından yaptırılan Camii’nin inşaatında daha evvel hiçbir yapıda kullanılmayan bir teknik kullanıldığı bilinmektedir. Mescidinin kubbesi ve minarelerinde Mimar Sinan’ın matematiksel zekasını görmek mümkündür. Mimar Sinan’ın inşaa ettiği kubbe, Ayasofya’nın kubbesinden daha büyük ve daha sağlamdır.

Selimiye Camii her periyottan insanı etkileyen mimari özellikleriyle Osmanlı kültürü ismine büyük bir ehemmiyet taşımaktadır. Selimiye Camii hem tarihi özellikleriyle hem de mimari teknikleriyle ihtişamını müdafaaya ve yıllara meydana okumaya devam etmektedir. Selimiye Camii kullanılan inşaat tekniklerinin yanısıra kıssasıyla de dikkatleri çekmeye devam etmektedir.

Selimiye Camii, Osmanlı devrinin mimari anlayışını en âlâ yansıtan yapıtlardan birisi olarak kabul edilmektedir. Bilhassa mescidinin kubbesi ve minareleri camiiye büyük bir ihtişam katmaktadır. Dışarıdan epey heybetli görünen kubbe, içeriye girildiğinde ise mescidinin ne kadar büyük ve yüksek olduğunu gözler önüne sermektedir. 

Kubbenin yüksekliği tam 42,30 metre, çapı ise 31.30 metredir. Kubbenin yükünün ise 2000 ton olduğu bilinmektedir. Kubbe tek bir lebi ile yani kademeli olarak yükselen kubbeler yerine tek bir kubbe halinde inşa edilmiştir. Böylesine büyük bir kubbenin taşınması için de toplamda 8 sütuna dayalı bir kasnak sistemi kurulmuştur. Kasnak ise filayaklarına (kubbelerin taşınması için kullanılan kalın kolon) 6 metre genişliğinde kemerlerle bağlıdır. 

Yaklaşık 6 bin kişinin tıpkı anda ibadet edebileceği büyüklükte olan Selimiye Camii’nin aydınlatılması da kubbe kasnağındaki büyük pencereler ve duvardaki yüzlerce küçük pencere sayesinde yapılmaktadır. Pencereler o denli bir şekilde  konumlandırılmıştır ki bu kadar büyük bir camii harika bir halde aydınlatılmaktadır. 

Camii’nin büyük kubbesi ve aydınlatma sistemi sayesinde, mescidinin iç yeri hayli ferah ve aydınlıktır. Selimiye Camii, tüm bu özellikleri ile bir mimarlık olağanüstüsü olarak anılmaya ve tüm dünyadan mimarların dikkatini çekmeye devam etmektedir.

Camii’nin dört köşesinde bulunan minarelerin uzunluğu 70,89 metredir. Minarelerin alem dahil yüksekliği ise birtakım kaynaklarda 84, birtakım kaynaklarda 85 metre olarak verilmektedir. Minarelerin çapı ise 380 santimetredir. Minareler epeyce ince ve uzun tasarlanmıştır. 

Minarelerin en enteresan özelliklerinden birisi de üç şerefeye de üç başka yoldan çıkılmasıdır. Yani mescidinin farklı yüksekliklerde bulununan şerefelerin merdivenleri birebir değildir. Bir minare içerisinde üç farklı sarmal biçiminde merdiven bulunmaktadır. Bu özelliğe sahip olan minareler yalnızca cümle kapısı (ana giriş kapısı) yanındaki iki adet minaredir. Öteki minarelerde tek merdiven bulunur. Minarelerin kubbeye yakın olması, mescidinin göğe (Allah’a) uzanıyor üzere görünmesine sebep olur. Yüksek yapılı mabedlerin yapılması birebir vakitte Gotik mimarisinde de mevcuttur. Yüksek yapılı ibadethanelerin büyüklüğü ve kudreti söz ettiği düşünülür.

Selimiye Camii’nin en bilinen motiflerinden birisi karşıt lale motifidir. Rivayete nazaran zıt lale motifi Mimar Sinan’ın bir çeşit ‘gönderme’ yapmasıdır. Doğruluğu nedir bilinmez fakat Selimiye Camii’nin inşa edileceği yerde bir lale bahçesi olduğu söylenir. Bu lale bahçesinin sahibi ise karşıt bir adamdır ve bahçesini vermek istemez. 

Mimar Sinan uzun uğraşlar sonucu arsayı almayı başarır. Bahçenin sahibi ise bir istekte bulunur: camiide lale motifine yer verilmesini talep eder. Mimar Sinan mescidinin müezzin mahfilinin mermer ayaklarından birisine lale motifi işler. Bu motifin zıt olmasının sebebi ise sahibinin çıkardığı zorluklar olarak bilinmektedir. 

Diğer bir rivayete nazaran Mimar Sinan’ın aksi lale motifi işlemesinin nedeni, mescidinin inşaası sırasında torununu kaybetmiş olmasıdır. Mimar Sinan torunun anısını yaşatmak için bir aksi lale motifi işler. Lakin belirtmek gerekir ki bu söylenenler yalnızca birer rivayetten ibarettir. Gerçekleri yansıtıp yansıtmadığından emin olamayız. 

Camiinin içerisi ve dışarısı birçok farklı motifle bezenmiştir. Camiide bilhassa mermer, çini ve çizgi sanatları kullanılmıştır. Çiniler devrin en değerli çini üretim merkezi olan İznik’te üretilmiştir. Camii’nin süslemelerinde tam 101 farklı lale deseni olduğu bilinmektedir. Ayrıyeten ahşap ve sedef işlemeleri de camiiye epeyce estetik bir görünüm kazandırmaktadır. Mescidinin bahçesinde bulunan şadırvan ise büsbütün mermerden işlenmiştir. 

Selimiye Camiiyle ilgili öteki bir öteki dikkat alımlı özellik ise aydınlatma emeliyle kullanılan meşalelerin islerinin izlediği yoldur. Yakılan meşaleler hava akımıyla o denli bir yol izlerler ki camiide hiçbir iz bırakmadan özel bir delikten dışarıya çıkıp masraf. Mimar Sinan ayrıyeten kalfalık yapıtı olarak nitelendirdiği Süleymaniye Camii’nde ayrıyeten bir is odası oluşturmuştur.

Selimiye Camii’nin inşaasında yaklaşık 15 bin kişinin çalıştığı iddia edilmektedir. Camii’nin inşaası tam 7 yıl sürmüştür. Mescidinin tabanın sağlam bir hal alabilmesi için 2 yıl boyunca beklenmiştir. Mimar Sinan böylelikle yüzyıllara meydana okuyan eserler meydana getirebilmiştir. Selimiye Camii  II. Selim vaktinde inşa edilmiştir fakat Sultan Selim mescidinin açılışını göremeden vefat etmiştir. Camii Yıldırım Bayezid tarafından geliştirilmiş ve vaktinde pek çok maksatla kullanılmıştır. 

Mimar Sinan, Selimiye Camii’ni ‘ustalık eseri’ olarak nitelendirmiştir. Selimiye Camii 2000 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiş ve 2011’de de Dünya Mirası olarak tescil edilmiştir.