ODTÜ öncülüğünde, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü, Atina Akademisi ve Güney Kaliforniya Üniversitesi dayanaklarıyla hazırlanan “İskenderun Körfezi Kıyı Yapıları Ve Doğu Akdeniz’deki Tsunami Değerlendirmeleri” ön raporunun sonuçları belirli oldu.
Raporda, merkez üssü deniz kıyısından yaklaşık 90 kilometre içeride olmasına ve fayın doğrultu atılımlı karakteristik göstermesine karşın 7,7 büyüklüğündeki zelzelenin, Hatay’ın Arsuz ve Mersin’in Faziletli ilçeleri ile KKTC’nin Gazimağusa ve Girne kentlerinin kıyılarında küçük genlikli tsunami olayına neden olduğu belirtildi.
İLK DALGA 25. DAKİKADA GELDİ
Buna nazaran Hatay’ın Arsuz ilçesi kıyısına birinci dalganın 25’inci dakikada, en yüksek dalganın da 14 santimetre ile 33’üncü dakikada ulaştığı belirlendi. Gazimağusa istasyonunda 17 santimetrelik en yüksek dalga 65’inci dakikada, Faziletli istasyonunda 14 santimetrelik en yüksek dalga 48’inci dakikada, Girne istasyonunda ise 10 santimetrelik en yüksek dalga yeniden 48’inci dakikada ölçüldü.
Raporda, “6 Şubat 2023 sarsıntısı sebebiyle Doğu Akdeniz’de oluşan küçük ölçekli tsunami olayının bilimsel olarak araştırılması ve oluşma düzeneğinin saptanması, bölgede gelecekte oluşabilecek mümkün tsunami olaylarının oluşma sistemlerini evvelce anlamak ve hazırlıklı olmak için değerlidir. Bu olay hem karada merkez üssü olan doğrultu atımlı fay kırılması sonrası oluşan tsunami sebebiyle araştırılması gereken hem de bölgedeki erken ihtar sisteminin verimli çalışmasının test edilmesine imkan sağlayan bir olay olmuştur.” tabirleri yer aldı.
Raporu hazırlayan grubun başkanlığını yapan UNESCO Kuzey Doğu Atlantik ve Akdeniz Tsunami İhtar Sistemi evvelki devir lideri, ODTÜ Sarsıntı Mühendisliği Araştırma Merkezi Üyesi ve Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Kıyı ve Deniz Mühendisliği Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, AA muhabirine raporda yer alan bulguları kıymetlendirdi.
TSUNAMİİN OLUŞMA NOKTASI SAMANDAĞ KALEBUNU
Raporda gösterilen noktaların, kıyıda su yüzeyini ölçen ve mareograf ismi verilen aygıtların bulunduğu yerler olduğunu söyleyen Yalçıner, sarsıntı sonrası denizde bir hareketlenme varsa bu aygıtların hareketlenmeyi yakalayabildiğini aktardı.
Yalçıner, şöyle devam etti:
“İlk çıkardığımız bilgi ‘Dalga ne vakit gelmiştir?’ Bunun vardığı yere ve müddetine nazaran oluştuğu noktayı bulmamız kıymetli. Oluştuğu noktada fay, deniz tabanını kaldırmış ya da deforme etmiş mi? Veya deniz tabanında oturma, kayma üzere kütle hareketi oluşmuş mu?
Bunları bilmek için evvel kayıtları incelemek, daha sonra fayın kırıldığı yerleri saptamak, sonra da deniz tabanında kestirim ettiğimiz oluşumların yerlerini bulmak gerek. Bunların hepsinin dairelerinin kesiştiği yer, Samandağ kuzeyindeki Kaleburnu’nun güneyinde açıkta bir noktaya işaret ediyordu.”
Hatay’da meydana gelen 6,4 büyüklüğündeki sarsıntıya de dikkati çeken Yalçıner, “Denizde sanki fay devam ediyor mu? 6,4 büyüklüğündeki sarsıntıyla Samandağ’a geldiğini gördük. Güneye giderse denize gerçek mu yönelir, yoksa Lazkiye’den güneye mi masraf? Tarihine bakıyoruz ve bölgede deniz tabanında sarsıntılar olacaksa nasıl bir dalga yaratır, nasıl yayılır, nerelere, ne kadar vakitte gelir? Bu bilgileri bulmaya çalışıyoruz. Bizim bu araştırmalarımız ileride bu türlü durumlar için hazırlıklı olma ve ihtar verme evresine bilgi sağlamaktır.” dedi.
Yalçıner, tsunaminin oluştuğu noktanın tespit edilmesinin kıymeti hakkında, “Biz ‘Orada bir kayma, oturma olacaktır.’ demiyoruz, ‘Orada zayıf bir bölge var.’ durumunu işaret edebiliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
MERKEZ ÜSLERİNİN KIYIYA UZAK OLMASI DALGA UZUNLUKLARINI ETKİLYOR
Depremlerin merkez üslerinin kıyıdan uzak olmasının tsunami uzunluklarını etkilediğine değinen Yalçıner, “Denizde belli bir hareket gözlenmişse onun kaynağının nerede ve nasıl bir kütle hareketi ile meydana geldiğini araştırmak ve deniz tabanında kritik bölgeler olup olmadığını saptamak önemlidir” sözlerini kullandı.
Deprem konusunda vatandaşlara tahlilli bilgiler ulaştırmak gerektiğini lisana getiren Yalçıner, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Sadece ‘deprem olacak önlem alalım’ demektense, önlemi de almaya yardımcı olmamız lazım. Ben ‘Tsunami olacak’ diyorsam, bunun nasıl olacağını ve nasıl tedbir alınması gerektiğini de anlatmam lazım.
Halkımızı zati daha somut, emniyetli bilgiler bekliyor. Tsunaminin düzeneğini incelemek, ileride yaşanacak öteki olaylarda bu tıp deniz hareketleri oluşumunu şimdiden anlamak için değerli. Denizin içinde fayları göremiyoruz, karadaki kırıkların hepsini görüyoruz. Deniz tabanındaki hareketlenme ile denize geçen güç dalga olarak kıyılara geliyor.
Taban hareketlerinin sırları da ölçülen dalga ile bize ipuçları olarak ulaşıyor. Kıyılardaki su hareketlerini, dalgayı ve onunla gelen ipuçlarını güzel incelemek; deniz tabanında ne olduğunu anlamak, daha sonra bu hareketin ileride diğer hangi olaylar oluşturabileceğini varsayım etmemiz açısından değerli.”
KAYNAK : Sözcü
