Tüm Yazılım ve Donanımın Yöneticisi: İşletim Sistemi Nedir?

İşletim sistemi bilgisayarda çalışan en kıymetli yazılımdır. Bilgisayarın belleğini ve süreçlerini, ayrıyeten tüm yazılım ve donanımlarını yönetir. Ayrıyeten, bilgisayarın lisanını ayarlar ve bilgisayarla irtibat kurmanıza imkan tanır. İşletim sistemi olmayan bilgisayar bir işe yaramaz. Birçok vakit, tıpkı anda çalışan birkaç farklı bilgisayar programı vardır ve bunların hepsinin bilgisayarınızın merkezi süreç ünitesine (CPU), belleğine ve depolama ünitesine erişmesi gerekir. İşletim sistemi, her programın gereksinim duyduğu şeyi aldığından emin olmak için tüm bunları koordine eder.

İşletim sistemleri ekseriyetle satın aldığınız rastgele bir bilgisayarda evvelce yüklenmiş olarak gelir. Birçok kişi bilgisayarıyla birlikte gelen işletim sistemini kullanır, fakat işletim sistemlerini yükseltmek ve hatta değiştirmek mümkündür. Şahsî bilgisayarlar için en yaygın üç işletim sistemi Microsoft Windows, macOS ve Linux’tur.

Modern işletim sistemleri bir grafik kullanıcı arabirimi yahut GUI kullanır. Bir GUI, simgeleri , düğmeleri ve menüleri tıklamak için farenizi kullanmanızı sağlar ve her şey grafik ve metin kombinasyonu kullanılarak ekranda net bir formda görüntülenir. Her işletim sisteminin GUI’sinin farklı bir görünümü ve hissi vardır, bu nedenle farklı bir işletim sistemine geçerseniz birinci başta size yabancı gelebilir. Lakin, çağdaş işletim sistemleri kullanımı kolay olacak halde tasarlanmıştır ve temel unsurların birden fazla birebirdir.

İşletim sistemleri, çalışma prensiplerine nazaran şu biçimlerde karşınıza çıkabilir:

• Gerçek vakitli işletim sistemleri: Bu sistemler, gerçek vakitli uygulamaları çalıştırmayı sağlayan çok misyonlu sistemlerdir. Buna örnek olarak QNX gösterilebilir.

• Çok kullanıcılı ve tek kullanıcılı işletim sistemleri: Çok kullanıcılı sistemler, birden fazla kullanıcının tek bir bilgisayardan sisteme erişmesini sağlar. Tek kullanıcılı sistemler ise bir seferde tek bir kullanıcı tarafından kullanılabilmektedir.

• Dağıtılmış işletim sistemleri: Bu sistemler, bağımsız bir bilgisayar kümesini yönetir ve onların tek bir bilgisayarda görünmesini sağlar.

• Gömülü işletim sistemleri: Daha az özelliğe sahip küçük makinelerde kullanılmak için tasarlanmıştır.

Microsoft Windows

Microsoft, Windows işletim sistemini 1980’lerin ortalarında yarattı. Windows’un birçok farklı sürümü vardır. Windows 10, Windows 8, Windows 7 bunlardan birkaçıdır. Windows, birçok yeni PC’de evvelce yüklenmiş olarak gelir ve bu da onun dünyadaki en tanınan işletim sistemi olmasını sağlar.

MacOS

Apple tarafından oluşturulan bir işletim sistemi serisidir. Tüm Macintosh bilgisayarlarda yahut Mac’lerde evvelce yüklenmiş olarak gelir. Çıkan sürümlerden kimileri Mojave, Monterey, Sierra’dır. Yapılan araştırmalara nazaran macOS kullanıcıları, global işletim sistemlerinin %10’undan daha azını oluşturur. Bu, Windows kullanıcılarının oranından çok daha düşüktür. Bunun bir nedeni, Apple bilgisayarlarının daha kıymetli olmasıdır. Fakat birçok kişi, Windows yerine macOS’un görünümünü ve verdiği hissi tercih ediyor.

Linux

Linux, açık kaynaklı bir işletim sistemi ailesidir; bu, dünyanın rastgele bir yerindeki rastgele biri tarafından değiştirilip dağıtılabileceği manasına gelir. Bu, sırf sahibi olan şirket tarafından değiştirilebilen Windows üzere tescilli yazılımlardan farklıdır. Linux’un avantajları, fiyatsız olması ve ortalarından seçim yapabileceğiniz birçok farklı dağıtım yahut sürüm olmasıdır. Linux kullanıcıları global işletim sistemlerinin %2’sinden daha azını oluşturmaktadır.

Telefon, tablet bilgisayar ve MP3 oynatıcı üzere taşınabilir aygıtlar, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlardan farklıdır; münasebetiyle taşınabilir aygıtlar için özel olarak tasarlanmış işletim sistemlerini çalıştırırlar. Taşınabilir işletim sistemlerine örnek olarak Apple iOS ve Google Android verilebilir.

Mobil aygıtlar için işletim sistemleri çoklukla masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar için üretilenler kadar tam özellikli değildir ve tıpkı yazılımların tümünü çalıştıramazlar. Lakin yeniden de onlarla sinema izlemek, web’de gezinmek, takviminizi yönetmek ve oyun oynamak üzere pek çok şey yapabilirsiniz.