Müzikallerdeki en kötü karakterler neden en iyi melodileri alır?
Aşk hakkında şanlı bir şekilde şarkı söyleyen ama karısına vuran “Atlıkarınca” karnaval havlayanı Billy Bigelow gibi sadece anti kahramanları kastetmiyorum. Ya da yataktan atlama dolandırıcılığı parlak bir Rodgers and Hart skoruna ayarlanan o aşağılık “dost” Joey Evans. Hatta Evan Hansen bile, aşk yolunda yalan söylerken, boğazındaki düğümle kalbinizi yakalar.
Hepsi mızrakçı, hasarları büyük ölçüde yerel.
Serbestçe boyun eğen berber Sweeney Todd daha çok buna benziyor. Fleet Sokağı’nın çoğu, adını taşıyan müzikalin üzerine düşene kadar kıyma haline getirilmiş olsa da, Stephen Sondheim’ın en muhteşem aryalarından bazılarını alıyor, bunlara dolambaçlı “Arkadaşlarım” (jiletinin başında mırıldanıyor) ve erotik “Güzel Kadınlar” da dahil. ”(göndermek üzere olduğu yargıcın kulağına fısıldadı). Başlangıçta sadece şok etmek ve hasta etmek anlamına gelen korkunç bir karakterin acınacak bir kurban haline gelmesi, müziğin kötü adamları iyi değilse de çekici kılma gücünün bir kanıtıdır.
Yine de, önümüzdeki ay Josh Groban ve Annaleigh Ashford’un oynadığı bir Broadway canlandırmasıyla açılacak olan “Sweeney Todd”da, berberin hiçbir kozu olmadığı için terör yerel olmaya devam ediyor. Yaklaşan diğer üç müzikal canlanmada – “Evita”, “Camelot” ve “Here Lies Love” – zarar, gerçek güce sahip insanlar tarafından verilir. Zararları politik, çığır açıcı, hatta başka türlü kazanılamayan empatiyi teşvik eden söyledikleri şarkılar bizi onlara geçit vermeye davet ediyor.
İnsanlığı kusurlu karakterlerde keşfetmek, bugün onları meydan okumaya açık bırakan birçok Altın Çağ müzikalinin dayanağıydı. “Evita” aşırı bir durumdur. Tim Rice’ın kitabı ve sözleri, Arjantinli diktatör Juan’ın ikinci eşi Eva Perón’un günahlarını ironik bir şekilde uzaklaştırmaya çalışıyor, yoksa şov onun faşist eğilimlerini ve demagojik coşkusunu onaylıyor gibi görünüyor. Sözler, onun manipülatif dehasını açıkça ortaya koyuyor, kutlamaktan çekiniyor.
Ancak Andrew Lloyd Webber’in müziği, bu uzaklaştırma çabasıyla zıt amaçlarla çalışıyor. Şarkı söylemesi zor olsa da, zorluk heyecan vericidir; Bir icracı “Buenos Aires”in haince aşağı doğru arpejlerini ya da “A New Argentina”nın stratosferik kuşağını çivilediğinde heyecanlanmamak mümkün değil. Ve yeni prodüksiyonlar 1979 Broadway prömiyerinin şıklığını taklit ettiği ölçüde, “Evita” her zaman gerçek Perón’un yaptığı aynı “yıldız kalitesinde küçük dokunuşa” güveniyor gibi görünüyor.
Bu çelişkinin, yazıldığı şekliyle müzikalin sınırları içinde ele alınıp alınamayacağı henüz belli değil. New York City Center’ın 2019 galası için sahnelemesi Perón’un hırsı için daha fazla bağlam sağlayan Sammi Cannold, 14 Mayıs’tan 16 Temmuz’a kadar Cambridge, Massachusetts’teki American Repertory Theatre’da gösterilmesi planlanan bir yapımda daha da ileri gitmeye hazır görünüyor. “Evita” hakkında bir TED Konuşmasında Cannold, “hikaye anlatıcısının sorumluluğu” üzerine düşünür.
İhlalde daha çok onurlandırılan bu kavram, bugün birçok Altın Çağ müzikalini bu kadar aldatıcı kılan şeyin bir parçasıdır. Irk ve cinsiyet ve hatta zevkli şarkıların politik etki üzerindeki önceliği hakkındaki incelenmemiş varsayımlarından bazıları, aradan geçen on yıllarda revize edildi veya reddedildi.
Bu süreçte ödün verilen müzikallerden biri, 1960 yılında Broadway’de başlayan Arthur efsanesinin romantik bir yeniden anlatımı olan “Camelot”. Alan Jay Lerner tarafından yazılan kitabı her zaman beceriksiz ve fazla uzun olarak görülmüştür; Bartlett Sher’in 9 Mart’ta gösterime girecek olan Lincoln Center Theatre canlandırması için Aaron Sorkin oyunu yeniden yazdı.
Ancak Lerner’ın sözleri ve Frederick Loewe’nin müziğiyle yapılan müzik, kitabın eksikliklerini her zaman telafi edebildi. Arthur’un ütopik hayalleri, başlık şarkısında o kadar mükemmel bir şekilde yakalanmıştı ki, şarkı Kennedy döneminin bir amblemi haline geldi. Karısı Guenevere’nin kibirliliği ve sevgilisi Lancelot’nun bencilliği ifşa oldu ve ardından onların hatalarını silip süpüren coşkulu balad selinde patladı.
Hikayeyle ilgili daha yeni endişeleri sadece melodiyle gidermek daha zor olabilir. Gerçekten de melodi sorunu ağırlaştırabilir. Diyalog, Arthur’un neden böyle davrandığını – karısının idamını emrederek ve ülkesinin huzurunu bozarak – açıklasa da, şarkı ona sempati duyuyor. Özellikle çok sevilen bir beste söz konusu olduğunda seyirci ve karakterler arasındaki özdeşliği koparmak zordur: Şarkıları onlar yüksek sesle söylerken biz de kafamızın içinde söyleriz.
Bunun “Camelot” için neden sorunlu olabileceğini anlamak altmış yıl sürdüyse, Imelda Marcos’un hikayesini David Byrne ve Fatboy Slim’in bir disko partisyonuna dönüştüren “Here Lies Love” hakkında benzer sorular sormak için sadece bir kişi yeterli oldu. 2013’te Public Theatre’da elde edilen bir başarı, ancak şimdi performansların 17 Haziran’da başlaması planlanan Broadway’e aktarılıyor.
Aradan geçen yıllar, sahnede Alexander Hamilton’dan Prenses Diana’ya tarihi karakterlere bakışımızı değiştirdi. Marcos’un özel bir sorunu var, çünkü henüz tarihsel değil: 1965’ten 1986’ya kadar ülkenin First Lady’si, şimdi 93 yaşında, ilk annesi. (Bongbong olarak bilinen oğlu Ferdinand Jr., geçen Haziran ayında cumhurbaşkanı oldu.) İster sadece kocasının diktatörlüğünü destekliyor, isterse daha doğrudan etkileyip sürdürüyor olsun, ülkenin hazinesinden milyarlarca doları yağmalamak ve rakiplerini ortadan kaldırmakla suçlanan bir rejimin parçasıydı. .
Bazı Filipinlilerin ve Filipinli Amerikalıların, en azından Halkta görülen versiyonunda “İşte Aşk Yatıyor” un ana karakterine sempati duyuyor gibi görünmesine itiraz etmelerine şaşmamalı. Yakın zamanda Broadway’de “1776”da yer alan Sara Porkalob, müzikali “Filipinler’in ulusal travması ve Amerika’nın bu travmadaki rolü üzerine parlak bir cila” olarak tanımladı.
Şovun yapımcıları, “Here Lies Love”ın “yaratıcı bir yeniden bilgi yolu” ile dezenformasyonla mücadele etmeyi amaçlayan “Marcos Karşıtı bir gösteri” olduğunu söyleyerek karşı çıktı.
Ama ne amaçla yaratıcı? Şovun sözlerinin çoğu Marcos’un kendi konuşmalarından ve röportajlarından alınsa da, “Beni neden sevmiyorsun?” ve “Deva yapmak günah mı?” sadece söylendiğinde, şarkıya eşlik eden melodiler ve dans edilebilir ritimler için ayarlandığından çok farklı bir etkiye sahiptir. Prodüksiyonu bir diskotek havasında sahnelemek, bakış açısını daha da karmaşık hale getiriyor. Şarkı ve dans çok fazla zevk verdiğinde, koşuşturmaca yaparken vahşeti kaçırabilirsiniz.
Belki de mesele budur. Müzikal olgunlaştıkça, sanatçılar doğal olarak azgın gençlerden ve uçarı sosyeteden daha karmaşık insanlar hakkında yazmaya çalıştılar. Yine de formun güçlü araçlarını daha karanlık ve daha tehlikeli figürlere uygulayarak, bu figürlere kelimenin tam anlamıyla daha fazla ses verilir ve bizi canavar olsalar bile insan olma yollarını düşünmeye zorlar.
Bu onları aklamak anlamına mı geliyor? Belli ki değil; “Carousel”in yaptığı gibi aile içi şiddeti tanımlamak, onu onaylamak değildir. Yine de bizi güçlü figürlerle, özellikle de Perón ve Marcos gibi gerçek kişilerle bir tür duygusal suç ortaklığına sokmanın tehlikeleri var – kelimeler ne derse desin, şarkının temel ahlaksızlığının artırdığı tehlikeler.
Bu nedenle, seyircisini elmaslar ve Dior ile heyecanlandıran Evita, “Onlar heyecanlanmalı, ben de öyle olmalı” şarkısını söylediğinde, onu affetme riskine girmiyoruz. Affedemeyeceğimiz şeylerden çok fazla keyif alma riskini alıyoruz.
